Αρμενίζοντας Ανατολικά

Ημέρα 14η, Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου
Στα βάθη της Αρμενίας
Goris – Σύνορα Ιράν – Goris (315 χλμ)

Αν για τις διαδρομές των προηγούμενων ημερών είχαμε καταφέρει να βρούμε κάποιες ελάχιστες πληροφορίες, για ένα κομμάτι της σημερινής διαδρομής δεν έχουμε βρει τίποτα μα τίποτα. Ούτε φωτογραφία στο Google Earth δεν υπάρχει…

Ξεκινάμε κατά τις 10:00, με ανεβασμένη τη διάθεση για εξερεύνηση και με κατεύθυνση προς την πόλη Kapan που απέχει περί τα 70χλμ. Ο δρόμος περνάει μέσα από ένα εντυπωσιακό φαράγγι με αρκετή βλάστηση, αντίστοιχη με αυτήν του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Όσο ανεβαίνουμε υψόμετρο η βλάστηση γίνεται εντονότερη και μάλιστα σε κάποια σημεία τα δέντρα είναι τόσο ψηλά που κρύβουν το φως του ήλιου.

Είναι η πρώτη φορά που συναντάμε φορτηγά με ιρανικές πινακίδες καθώς ο συγκεκριμένος δρόμος οδηγεί στα σύνορα με το Ιράν. Αυτός είναι και ο λόγος της μέτριας κατάστασης του οδοστρώματος που λόγω του αναγλύφου και της διαφοράς υψομέτρου, έχει υποστεί καταστρεπτική αλλοίωση από τα βαριά οχήματα. Πραγματικά είναι πολύ περίεργο πως μπορεί αυτός ο δρόμος να παίζει έναν τόσο νευραλγικής σημασίας ρόλο, έχοντας αυτή τη χάραξη και βρισκόμενος σε τόσο κακή κατάσταση…

Κάποια στιγμή εμφανίζεται μπροστά μας η τεχνητή λίμνη Artsvanik που τα νερά της σχηματίζουν μοναδικούς γαλαζοπράσινους χρωματισμούς. Σταματάμε να βγάλουμε μερικές φωτογραφίες, απολαμβάνοντας την τοποθεσία…

Κλικ για μεγέθυνση

Λίγο παρακάτω μας περιμένει μια δυσάρεστη έκπληξη. Πριν το χωριό Syunik, πραγματοποιούνται έργα στον δρόμο. Έχουν στρώσει την κόλλα στο στάδιο πριν ρίξουν πίσσα, οπότε η κυκλοφορία έχει διακοπεί. Το αστείο είναι, πως έχουν στρώσει και τις 2 λωρίδες κυκλοφορίας, οπότε ο δρόμος ουσιαστικά κόβεται εντελώς. Μας κάνουν σήμα να γυρίσουμε πίσω μερικές εκατοντάδες μέτρα, στο σημείο που είχαμε συναντήσει έναν άνδρα με ένα σημαιάκι, ο οποίος μας είχε κάνει νωρίτερα νόημα ότι μπορούμε να περάσουμε από τον δρόμο με τα έργα!

Μόλις μπαίνουμε στον παρακαμπτήριο στενό δρόμο, διαπιστώνουμε πως μετά από λίγα μέτρα, γίνεται χωματόδρομος, ή μάλλον -για να είμαι πιο ρεαλιστικός- μπαίνουμε μέσα σε κάτι χωράφια. Η κατάσταση όλο και χειροτερεύει καθώς μετά τα χωράφια ακολουθεί ένας χωματόδρομος “πούδρα” όπου οι μοτοσυκλέτες κυριολεκτικά χορεύουν καρσιλαμά…

Ο «χωραφάτος» δρόμος είναι διπλής κατεύθυνσης και μάλιστα περνούν ΚΑΙ φορτηγά! Η λεπτή σκόνη σηκώνεται σαν σύννεφο, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να δούμε ούτε τον μπροστινό μας και ας βρίσκεται μόνο μερικά μέτρα μακριά μας. Ευτυχώς καταφέρνουμε και βγαίνουμε από τον εφιάλτη ανέπαφοι!

Τα έργα τελειώνουν στο χωριό Syunik, στη διασταύρωση που συναντάμε τον κεντρικό δρόμο για Kapan. To Kapan είναι μια μικρή πόλη η οποία είναι χτισμένη μέσα σε ένα φαράγγι, κάτι που διαπιστώνεις ακολουθώντας τον δρόμο για Kadzharan – Meghri. Η διαδρομή ανεβαίνει υψομετρικά μέσω μιας ελικοειδούς πορείας με πολλές, αλλά άνετες στροφές. Από ψηλά η θέα της πόλης είναι εντυπωσιακή, όχι για την αρχιτεκτονική των κτιρίων, αλλά για το σημείο που είναι χτισμένη…

Στην έξοδο της πόλης υπάρχει το μνημείο “Key of Kajaran”

Συνεχίζοντας, το τοπίο είναι κάτι παραπάνω από εντυπωσιακό. Τριγύρω υψώνονται επιβλητικοί ορεινοί όγκοι που σου δημιουργούν την αίσθηση πως φτάνουν στον ουρανό. Η βλάστηση είναι ελάχιστη και περιορίζεται -ως επί το πλείστον- σε αλπική χλόη. Αυτό που ίσως εντυπωσιάζει περισσότερο, είναι οι απότομες κορυφές των βουνών, οι οποίες δημιουργούν την εντύπωση ακόμα μεγαλύτερου ύψους σε συνδυασμό με την έλλειψη οροπεδίων, όπως είχαμε συνηθίσει μέχρι τώρα.

Αφού διανύουμε περί τα 30χλμ βρισκόμαστε στο πέρασμα Meghri σε υψόμετρο 2.535μ. Το τοπίο είναι απίστευτο! Γύρω μας ορθώνονται δεκάδες κορυφές, άλλες ψηλότερες και άλλες και χαμηλότερες. Το μάτι ακολουθεί ένα φαράγγι που απλώνεται προς τον νότο και η φαντασία μας το θέλει να σταματά στα σύνορα με το Ιράν. Ορθά όπως αποδείχτηκε…

Κλικ για μεγέθυνση

Από ‘κει και πέρα ξεκινάει η κατάβαση και ύστερα από μερικά χιλιόμετρα μπαίνουμε στον εθνικό δρυμό (Arevik) της περιοχής. Μια πινακίδα με ένα αγριοκάτσικο σηματοδοτεί την είσοδό μας σε αυτόν, ενώ η βλάστηση πλέον είναι πυκνή με πολλά ψηλά δέντρα. Παράλληλα με τον δρόμο τρέχουν τα ορμητικά νερά κάποιου παραποτάμου του Aras.

Η μικρή κωμόπολη του Meghri είναι αμφιθεατρικά χτισμένη σε έναν λόφο. Μια μισογκρεμισμένη εκκλησία ξεχωρίζει, δίνοντας μια ιδιαίτερη πινελιά σε μια πόλη που έχει έντονα τα σημάδια παρακμής. Όλα αυτά δένουν απόλυτα με το υπόλοιπο περιβάλλον το οποίο έχει γίνει πλέον ξερό και αφιλόξενο…

Μετά το Meghri συναντάμε τη διασταύρωση που δεξιά οδηγεί στον συνοριακό σταθμό Αρμενίας-Ιράν, ενώ αριστερά ο δρόμος κινείται παράλληλα με τον ορμητικό ποταμό Aras (Άραξης), το φυσικό σύνορο μεταξύ των 2 κρατών.

Στους καθρέφτες μου, τα τελευταία χιλιόμετρα, έχει προστεθεί ακόμα μία μοτοσυκλέτα. Είναι ένα GS με τον Ιταλό αναβάτη του, ο οποίος κατευθύνεται προς Ιράν. Ανταλλάσσουμε μερικές κουβέντες και τον αποχαιρετάμε ζηλεύοντας…

Από εκείνο το σημείο και πέρα το τοπίο μας κάνει όλους να μείνουμε αποσβολωμένοι! Γύρω μας υψώνονται ορεινοί όγκοι χωρίς καμία απολύτως βλάστηση, με το πετρώδες τοπίο να σου δημιουργεί την αίσθηση πως βλέπεις όλα όσα έχεις φανταστεί για την έρημο. Νομίζεις πως έχεις μπει σε άλλη χώρα και -γιατί όχι- ότι έχεις περάσει στο γειτονικό Ιράν, το οποίο οι περισσότεροι το φανταζόμαστε με απέραντες άνυδρες εκτάσεις.

Ένα ακόμη στοιχείο που προκαλεί πιο έντονα συναισθήματα για την περιοχή, είναι το τριπλό συρματόπλεγμα -που ενδεχομένως είναι και ηλεκτροφόρο- και είναι στημένο κατά μήκος του ποταμού και κατ’ επέκταση των συνόρων. Ανά τακτά διαστήματα υπάρχουν υπερυψωμένα φυλάκια με φρουρούς. Συναντάμε κάποια στρατόπεδα και αυτό που μας προξενεί εντύπωση είναι πως εκτός από τη σημαία της Αρμενίας, υπάρχει και της Ρωσίας! Όπως διαβάσαμε μετά την επιστροφή στο ίντερνετ, η περιοχή συνεχίζει να φρουρείται και από Ρώσους στρατιώτες!

Οδηγούμε για κάποια χιλιόμετρα σε αυτό το σκηνικό, παράλληλα με το ποτάμι Aras, μέχρι τη διασταύρωση λίγο πριν το χωριό Shvanidzor. Μια πινακίδα για Ερεβάν, οδηγεί σε έναν δρόμο (Μ17) που σκαρφαλώνει στους ορεινούς όγκους των βουνών Shakhbuz (2.372μ), Gyumarants (2.366μ), Mazra (2.198μ) και Bartas (2.186μ). Η κατάσταση του οδοστρώματος και η χάραξη είναι πάρα πολύ καλή, αν και όχι καινούρια. Όσο ανεβαίνουμε, τόσο πιο απίστευτη είναι η πανοραμική θέα της περιοχής. Μόλις ξεπερνάμε τα 1.000μ, την εμφάνιση του κάνει ένα δροσερό αεράκι, κάνοντας την οδήγησή μας περισσότερο απολαυστική.

Το αξιοπερίεργο είναι πως δεν συναντάμε ούτε ένα όχημα, με εξαίρεση ένα αυτοκίνητο με ιρανικές πινακίδες που έχει σταματήσει, νομίζοντας πως έχει ακολουθήσει λάθος πορεία για Ερεβάν. Ούτε φορτηγά, ούτε επιβατικά… κάποιες στιγμές πιστεύουμε πως έχουμε πάρει τον λάθος δρόμο!

Συνεχίζουμε να ανεβαίνουμε μέχρι το σημείο που πιάνουμε τα 2.211μ και ουσιαστικά είναι το πέρασμα από την άλλη πλευρά του βουνού. Κάνουμε μια μικρή στάση, κυρίως για να σχολιάσουμε αυτά που έχουμε δει. Σε όλους μας φαίνεται περίεργο που ο δρόμος δεν χρησιμοποιείται και η αλήθεια είναι πως δεν φαίνεται και τόσο καινούριος, ώστε να μην έχει γίνει ακόμα γνωστός. Το συμπέρασμα που καταλήγουμε, είναι πως ίσως είναι πολύ μεγαλύτερος σε απόσταση από τον παλαιό Kapan-Meghri, αλλά όπως ανακαλύψαμε στη συνέχεια, η διαφορά τους είναι μόλις δύο χιλιόμετρα (79 χλμ ο παλιός, 81 χλμ ο νέος). Ο λόγος που δεν χρησιμοποιείται θα παραμείνει τελικά άγνωστος…

Μόλις αρχίζουμε την κατάβαση, μπαίνουμε σε μια δασώδη περιοχή (Shikahogh State Reserve) με έντονη βλάστηση, αντίστοιχη με αυτή του Meghri pass. ο δρόμος παραμένει καλός, περίπου μέχρι και το χωριό Tsav. Από κει και πέρα γίνεται λίγο πιο στενός. Στο διάβα μας συναντάμε κάποια χωριά με λίγα σπίτια που μας δίνουν μια αίσθηση εγκατάλειψης.

Μετά το χωριό Chakaten και κατά μήκος της διαδρομής, υπάρχουν φυλάκια χωρίς προσωπικό. Τότε συνειδητοποιούμε πως κινούμαστε παράλληλα με τα σύνορα του Αζερμπαϊτζάν. Από όσο μπορούμε να διακρίνουμε, υπάρχει μια μεγάλη “νεκρή ζώνη” ανάμεσα στα 2 κράτη…

Έχοντας διανύσει περί τα 200 χλμ, από την αρχή της ημέρας, βρισκόμαστε και πάλι στο Kapan, προσεγγίζοντάς το από διαφορετικό σημείο αυτή τη φορά. Σε ένα παντοπωλείο, μετά το υποτιθέμενο αεροδρόμιο της πόλης, -ο χαρακτηρισμός οφείλεται στο γεγονός ότι είναι ξέφραγο εντελώς- κάνουμε μια στάση για να δούμε τι θα κάνουμε στη συνέχεια.

Τα δεδομένα έχουν ως εξής: θέλουμε οπωσδήποτε να επισκεφθούμε το Μοναστήρι Tatev, το οποίο είναι από τα πιο αξιόλογα της χώρας και θα είναι κρίμα να το χάσουμε, μιας και βρισκόμαστε τόσο κοντά. Το θέμα είναι πως υπάρχουν δύο επιλογές. Η μία είναι να επιστρέψουμε στο Goris (65χλμ) και από εκεί να πάμε στο μοναστήρι (+35χλμ). Το αρνητικό αυτής της επιλογής είναι ο χωματόδρομος που συναντήσαμε το πρωί και επιπλέον ο χρόνος που είναι περιορισμένος, καθώς δεν γνωρίζουμε το ωράριο λειτουργίας του μοναστηριού και επίσης δεν θέλουμε να αργήσουμε να επιστρέψουμε στο ξενοδοχείο και ειδικότερα στο εστιατόριο, καθώς είναι πιθανό να μείνουμε νηστικοί!

Η δεύτερη επιλογή είναι να προσεγγίσουμε το μοναστήρι από την νότια πλευρά μέσω των χωριών Norashenik, Verin Khotanan, Agvani, κτλ (40 χλμ). Το θέμα είναι πως δεν ξέρουμε την κατάσταση του δρόμου. Ο χάρτης τον δείχνει σαν κύριο οδικό άξονα (Η45), αλλά πια δεν έχουμε καμία εμπιστοσύνη στους χάρτες καθώς έχουμε ήδη εντοπίσει πάρα πολλά λάθη. Ρωτάμε λοιπόν κάποιους ντόπιους -με τη νοηματική φυσικά- και μας εξηγούν πως η διαδρομή είναι ασφάλτινη κατά το ήμισυ, διαβεβαιώνοντάς μας πως με τις μοτοσυκλέτες δεν θα έχουμε κανένα πρόβλημα. H δήλωση αυτή μας ανησυχεί καθώς έχουμε διαπιστώσει ότι γενικά οι ντόπιοι θεωρούν ότι οι μοτοσυσκλέτες μας πάνε παντού και ας είναι φορτωμένες σαν γαϊδούρια!

Αναλογιζόμενοι τα δεδομένα «απόσταση», «χρόνο» και «άγνωστης ποιότητας χωματόδρομος», παίρνουμε το ρίσκο να δοκιμάσουμε…

Στην αρχή είναι ένας κλασικός επαρχιακός δρόμος με σαμαράκια και κάποια μπαλώματα. Αυτό όμως για λίγο, ίσως για περίπου 5χλμ, καθώς από εκεί και πέρα αρχίζει ένας βατός, τουλάχιστον στην αρχή, χωματόδρομος.

Τα πράγματα όσο προχωράμε δυσκολεύουν, καθώς ο βατός χωματόδρομος εμπλουτίζεται με χαλίκια, κατηφόρες με χαλίκια, λάσπη, κατηφόρες με λάσπη, λακκούβες με νερό, μεγαλύτερες λακκούβες με νερό κ.ο.κ.

Το τοπίο από την άλλη μεριά δίνει τα ρέστα του. Πυκνή βλάστηση και πελώρια δέντρα μας συντροφεύουν στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής.

Στα ελάχιστα χωριά που διασχίζουμε, ο κόσμος μας κοιτάει με ύφος μεταξύ απορίας και περιέργειας, ενώ τα παιδιά που συναντάμε, όπως και σε ολόκληρη την Αρμενία, ενθουσιάζονται!

Εν τέλει, κάποια στιγμή ξαναπιάνουμε άσφαλτο και σύντομα το μοναστήρι κάνει την εμφάνιση του μπροστά μας.

Κλικ για μεγέθυνση

Το Tatev είναι ένα από τα ομορφότερα και τα πιο διάσημα μοναστήρια της χώρας. Βρίσκεται χτισμένο σε έναν απότομο βράχο, κάτω από τον οποίο απλώνεται το φαράγγι Vorotan που το διασχίζει ο ομώνυμος ποταμός. Το σημείο προσφέρει μοναδική θέα της ευρύτερης περιοχής που μπορεί να σε μαγέψει για ώρες.

Χρονολογείται πίσω στον 9ο αιώνα και περιστοιχίζεται με τείχος, κάνοντάς το να μοιάζει με φρούριο. Η αρχιτεκτονική είναι η κλασική των αρμενικών μοναστηριών που εντυπωσιάζουν με την επιβλητικότητα αλλά ταυτόχρονα και με τη λιτότητά τους.

Το μοναστήρι διαθέτει έναν μεγάλο προαύλιο χώρο, μια μεγάλη εκκλησία αφιερωμένη στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο, δύο παρεκκλήσια αφιερωμένα στον Άγιο Γρηγόριο τον Φωτιστή και στην Παρθένο Μαρία, κοιτώνες για τους μοναχούς, επιτύμβιες πλάκες, ερημητήρια -που πλέον δεν κατοικούνται- 2 κρήνες με τρεχούμενο νερό, κ.α.

Καθόμαστε να απολαύσουμε τη γαλήνη του χώρου ο οποίος σου δίνει την εντύπωση ότι ο χρόνος έχει σταματήσει, με αποτέλεσμα να ξεχάσουμε πως πρέπει να επιστρέψουμε σύντομα στο Goris.

Εκεί γνωρίζουμε έναν από τους ελάχιστους μοτοσυκλετιστές που συναντήσαμε στο ταξίδι μας. Ένας Κροάτης, του οποίου δεν συγκρατήσαμε το όνομα, ο οποίος γύριζε τη χώρα με το Transalp-άκι του. Δεν προλάβαμε να ανταλλάξουμε και πολλά, καθώς είχε ανέβει στο μοναστήρι με το τελεφερίκ και έφυγε βιαστικά γιατί θα έχανε το τελευταίο δρομολόγιο.

Πριν 4 χρόνια, το 2010 δηλαδή, κατασκευάστηκε ένα τελεφερίκ -ονόματι Wings of Tatev- που μεταφέρει τους επισκέπτες από απόσταση 5,7 χλμ μέσω μίας διαδρομής που κόβει την ανάσα, με συνεχή διπλή πορεία, γεγονός που του έχει χαρίσει μια θέση στο βιβλίο Γκίνες. Αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα αξιοθέατα της χώρας και διαφημίζεται ίσως και περισσότερο από το ίδιο το μοναστήρι. Αναφορές στο ίντερνετ λένε ότι η κατασκευή του αεροδρομίου στο γειτονικό Goris, έγινε λόγω του τελεφερίκ!

Ο ήλιος αρχίζει να πέφτει και παίρνουμε την απόφαση να αναχωρήσουμε. Ο δρόμος μπροστά μας φαρδύς μεν αλλά απότομος χωματόδρομος δε και ο προφανής λόγος που δεν τον έχουν ασφαλτοστρώσει, δεν είναι άλλος από το πολυδιαφημισμένο τελεφερίκ.

Πιάνοντας και πάλι άσφαλτο, συναντάμε ένα ακόμα αξιοθέατο το οποίο θέλουμε να επισκεφθούμε, την Γέφυρα του Διαβόλου. Ένα σηματοδοτημένο μονοπάτι οδηγεί στο εσωτερικό ενός φαραγγιού και στο εν λόγω αξιοθέατο, όμως καθώς ο ήλιος έχει πέσει αποφασίζουμε να το αφήσουμε για την επόμενη μέρα.

Με γοργούς ρυθμούς επιστρέφουμε στο Goris και ευτυχώς προλαβαίνουμε την κουζίνα του εστιατορίου ανοιχτή! Η βραδιά κυλάει συζητώντας για τις τόσο διαφορετικές και ταυτόχρονα όμορφες εικόνες που αντικρίσαμε σήμερα, οι οποίες μας γέμισαν όλους με έντονα συναισθήματα, καθώς και με την επιθυμία να επισκεφθούμε κάποια στιγμή το Ιράν στο οποίο φτάσαμε τόσο κοντά σήμερα!