Γεωργία – Αρμενία – Τουρκία 2014

10η Μέρα, Πέμπτη 21 Αυγούστου 2014
Αναχώρηση: 08:40, Άφιξη: 21:00
Διαδρομή: Tbilisi – Sevan (Armenia) – Yerevan
Χιλιόμετρα: 367
Συνολικά χιλιόμετρα: 4.496
Έξοδα: Βενζίνη 14€ (7500 Dram), Δωμάτιο 8€ (4500 Dram), Διάφορα 9€ (4800 Dram)

Αρμενία…
Σήμερα μπαίνουμε στο 2ο κομμάτι του φετινού μας οδοιπορικού και εξίσου σημαντικό με το πρώτο. Μια χώρα επίσης άγνωστη σε πολλούς που έχουμε μεγάλο ενδιαφέρον να τη γνωρίσουμε όσο γίνεται περισσότερο στις λίγες μέρες που έχουμε να της αφιερώσουμε.
Αναχωρούμε μετά από τις ευχαριστίες μας στον ιδιοκτήτη του Hostel για την πολύ καλή φιλοξενία του. Τα 70 χιλιόμετρα μέχρι τα σύνορα δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον εκτός του ότι για πρώτη φορά δεν συναντούμε ούτε μια αγελάδα στον δρόμο. Ο έλεγχος και στους δυο συνοριακούς σταθμούς τυπικός. Δεν αποχαιρετάμε την Γεωργία μιας και θα περάσουμε στην επιστροφή για Τουρκία μιας και Αρμενία-Τουρκία δεν διατηρούν διπλωματικές σχέσεις, άρα δεν υπάρχει και πρόσβαση μεταξύ τους.

Η είσοδος μας στην Αρμενία δεν θα ξεκινήσει και με τους καλύτερους οιωνούς. Μετά τον έλεγχο των διαβατηρίων μας σταματάει ένας άσχετος και μας ενημερώνει ότι πρέπει να περάσουμε από το γραφείο του να βγάλουμε ασφάλεια. Κάτι τέτοιο δεν το ξέραμε. Ο τύπος έδειχνε για αρπακολατζής. Οι αστυνομικοί φαίνονταν να είναι και αυτοί στο κόλπο. Μας ζήτησε 25 ευρώ για κάθε μηχανάκι. Μας φάνηκαν πολλά και του το είπαμε. Στο χώρο του parking συναντήσαμε καμιά 20αρια Γερμανούς με μηχανές και αυτοκίνητα υποστήριξης που έκαναν τον δρόμο του χαρτιού (κάτι σαν του μεταξιού ένα πράγμα). Μετέφεραν την ιστορία του χαρτιού σε κάποιες χώρες και το εντυπωσιακό αυτού του tour είναι ότι θα διαρκούσε 2 χρόνια. Απορία: αυτοί οι άνθρωποι, μανούλες δεν έχουν (μάλλον δεν έχουν γιατί δεν είδα κανέναν να φοράει ζακέτα), παιδιά, σκυλιά, κανένα ψάρι να ταΐσουν… τίποτα; Είναι δυνατόν; Εμείς μαλάκες είμαστε; (Σε αυτό το τελευταίο δεν θα δώσω καμιά απάντηση).

Στο θέμα μας.
Αυτούς λοιπόν τους συνόδευε και ένας Αρμένιος μοτοσυκλετιστής. Αυτός λοιπόν μας είπε να μη βγάλουμε γιατί αυτοί είναι απατεώνες. Αποφασίσαμε να μη βγάλουμε ασφάλεια και ετοιμαστήκαμε να φύγουμε. Τότε μας είπαν πως παρακάτω περιμένει αστυνομία να μας γράψει για 100 ευρώ. Εκεί άρχισε το παζάρι και τελικά με 10 ευρώ έκαστος κάναμε την ασφάλεια και φύγαμε με τα νεύρα τσατάλια (Άσχετο: τι είναι τα τσατάλια;).

Είσοδος και επισήμως στην Αρμενία. Από τα πρώτα χιλιόμετρα καταλάβαμε ότι το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων είναι πιο χαμηλό από εκείνο των Γεωργιανών. Όλα έδειχναν φτωχικά. Σπίτια,

άνθρωποι, ποιότητα αυτοκινήτων,

ποιότητα δρόμου. Το μόνο που δεν έδειχνε φτωχό ήταν το φυσικό περιβάλλον. Ο δρόμος διασχίζει την κοιλάδα του Debed και διαρρέεται από τον ομώνυμο ποταμό.

Το υψόμετρο της κοιλάδας είναι 400μ και είναι από τα χαμηλότερα στην Αρμενία. Η κοιλάδα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί άνετα ως η κοιλάδα των εκκλησιών μιας και υπάρχουν 5 πολύ σημαντικές εκ των οποίων οι 2 είναι και άκρως τουριστικές. Σε μικρή απόσταση από τα σύνορα υπάρχουν οι δυο αυτές εκκλησίες χαρακτηρισμένες ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UΝΕSCO. Ηaghpat monastery και Sanahin monastery συνθέτουν δυο εκκλησίες σε πολύ κοντινή απόσταση η μια από την άλλη. Για να τις προσεγγίσεις πρέπει να κάνεις δυο παρακάμψεις, 10 χιλιόμετρα για το πρώτο και 15 για το δεύτερο. Στον κεντρικό δρόμο που ενώνει τη μια με την άλλη εκκλησία είναι χαρακτηριστικό ένα νεκροταφείο που τα μνήματα φτάνουν σχεδόν μέσα στον δρόμο. Φαντάζομαι την έκπληξη όσων δεν το γνωρίζουν τη νύχτα… Μπρρρρ…

Λίγα λόγια για τις εκκλησίες και τα υπόλοιπα είπαμε: Στέλιος Οικονομάααακκκηηηηςςς!!!!
Haghpat monastery: χτίστηκε μεταξύ 976 και 991 από την Βασίλισσα Khosrovanush γυναίκα του βασιλιά Ashot του 3ου και το όνομα του μεταφράζεται ως “huge wall”. Πράγματι το πρώτο πράγμα που σου κάνει εντύπωση με το που φτάνεις στον χώρο είναι ο όγκος των τοίχων από τους οποίους είναι φτιαγμένη. Οι μικρότερες εκκλησίες που είναι χτισμένες γύρω από την κεντρική καθώς και το καμπαναριό έχουν χτιστεί μεταγενέστερα. Η εκκλησία είναι ορατή από την απέναντι εκκλησία του Sanahin. Στις μέρες μας είναι η εκκλησία με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα μιας και είναι πιο εύκολα προσβάσιμη.

Sanahin monastery: στο ίδιο περίπου μοτίβο, μιας και είναι χτισμένη και αυτή από την ίδια Βασίλισσα και κατά την ίδια περίοδο, είναι και η δεύτερη εκκλησία. Αυτό που αλλάζει είναι ότι για να φτάσεις στο σημείο περνάς μέσα από μια πόλη-έκτρωμα με τα σοβιετικού τύπου κτήρια που σε προδιαθέτει αρνητικά. Επίσης είναι πιο δύσκολη η πρόσβαση για τους επισκέπτες αφού χρειάζεται να περπατήσουν λίγο. Όχι για μας φυσικά μιας και τα μηχανάκια φτάνουν μέχρι τον προαύλιο χώρο.
Το Sanahin είχε ιδιαίτερη πολιτιστική επιρροή μεταξύ 10 και 11 αιώνα με τη σχολή των μοναχών και τη βιβλιοθήκη όπου πολλά φωτισμένα χειρόγραφα αντιγράφηκαν και μεταδόθηκαν στη χώρα και όχι μόνο.

Τέλος… δεν περιγράφω άλλο…
Έχει μεσημεριάσει και θα πρέπει να φτάσουμε χαμηλά της χώρας, στο Goris, πράγμα που μας υποχρεώνει να βιαστούμε να καλύψουμε τα χιλιόμετρα. Συνεχίζουμε να οδηγούμε στην κοιλάδα του Debes και αυτό είναι πολύ όμορφο. Χαλαρή διαδρομή που μας βοηθάει και να ξεκουραστούμε.

Μέτα από ένα απρόοπτο που είχαμε στο μηχανάκι του Κυριάκου, που ευτυχώς δεν δημιούργησε περισσότερα προβλήματα, περάσαμε την πόλη Vanadzor και γλυτώνοντας τη βροχή στο παρά τσακ κατευθυνόμαστε προς τη λίμνη Sevan. Αρχίζουμε να ανεβαίνουμε και το τοπίο γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρον

και απογειώνεται με το πέρασμά μας από το Sevan pass (2.114m)

και την πρώτη μας επαφή με την λίμνη λίγα χιλιόμετρα μετά στο χωριό Tsovagiugh.

Η άφιξη μας στη λίμνη θα με απογοητεύσει πλήρως. Συνηθισμένος από το τι συμβαίνει στις δικές μας λίμνες και το πόσο αξιοποιούνται τουριστικά, εκεί αντικρίσαμε μια εικόνα εγκαταλείψης και μιζέριας. Η επίσκεψή μας δε στην ομώνυμη πόλη για να κάνουμε συνάλλαγμα μας έκανε να θέλουμε να φύγουμε μια ώρα αρχύτερα. Δεν μπορώ να σας περιγράψω την κατάσταση. Αν πω δεκαετία ’40 ίσως να είμαι και επιεικής.

Το αποκορύφωμα ήταν το πως κάναμε συνάλλαγμα. Βρισκόμαστε έξω από την τράπεζα και η ώρα έχει πάει 15:05. Η τράπεζα έχει κλείσει εδώ και 5 λεπτά όπως μας ενημερώνει ένας υπάλληλος ο οποίος θα μας πάρει από το χέρι και θα μας πάει σε έναν μαυραγορίτη λίγα μέτρα από την τράπεζα να μας κάνει συνάλλαγμα. Ο τύπος έβγαλε έναν πάκο χαρτονομίσματα και υπό τα βλέμματα των αστυνομικών μας αντάλλαξε ευρώ με Dram. Η ισοτιμία που μας έδωσε ήταν πολύ δίκαιη οπότε ήμασταν όλοι ευχαριστημένοι. Φουλάραμε και την κοπανάμε στα γρήγορα από αυτό το τρισάθλιο μέρος. Το GPS θα μας πάει μέσα από κάτι μαντριά και στάνες μέχρι να μας βγάλει στον κεντρικό δρόμο.

Μπροστά μας τα σύννεφα είναι απειλητικά και μέσα σε λίγα λεπτά άνοιξαν οι ουρανοί. Στάση για ανασυγκρότηση. Sevan-Goris 245 χιλιόμετρα με δύσκολα και ψηλά περάσματα μέσα στη νύχτα ή Sevan-Yerevan 65 χιλιόμετρα χωρίς βροχή και κάνουμε αύριο την άλλη διαδρομή; Η λογική επικρατεί, ευτυχώς, και έτσι γλυτώνουμε και τη βροχή και το κρύο και τον γενικό κίνδυνο του να ταξιδεύεις νύχτα σε άγνωστα μέρη με αυτές τις συνθήκες. Την άλλη μέρα που θα κάνουμε τη διαδρομή θα καταλάβουμε πόσο σωστά πράξαμε.

Τα 65 χιλιόμετρα μεταξύ Sevan και Yerevan καλύπτονται πολύ γρήγορα μιας και ο δρόμος είναι πάρα πολύ καλός -ευρωπαϊκών προδιαγραφών- σε αντίθεση με ό,τι είχαμε δει μέχρι τώρα. Προσοχή χρειάζεται στις κάμερες ταχύτητας μιας και λειτουργούν κανονικότατα. Φυσικά μέχρι να το πάρουμε πρέφα (άσχετο: το να το «πάρουμε πρέφα» τι ακριβώς εννοεί;) μας έβγαλαν καναδυό φωτογραφίες. Κακώς δεν αναφέρθηκα από την αρχή στο γεγονός ότι οι οδηγοί στην Αρμενία δεν έχουν καμιά σχέση με τους Γεωργιανούς. Η μέρα με τη νύχτα. Ακολουθούν τον Κ.Ο.Κ, υπάρχει αστυνομία στον δρόμο, σεβασμός και γενικά υπάρχει ένας πολιτισμός στον δρόμο. Έτσι τουλάχιστον μου φάνηκε εμένα.

Το Yerevan βρίσκεται στα 1.000μ και μόλις το αντικρίζεις από μακριά φαίνεται σαν να είναι μια μεγάλη πόλη μέσα στην έρημο. Μπαίνουμε στο Yerevan και νομίζαμε ότι μπήκαμε σε άλλο κράτος.

Μια μοντέρνα πόλη, με ακριβά γούστα αν κρίνουμε από τα αυτοκίνητα και τα μαγαζιά, άλλος κόσμος με βάση το ντύσιμο. Μέχρι τώρα αυτό που επικρατούσε παντού ήταν η φτώχεια και το χαμηλό επίπεδο σε όλους τους τομείς. Προσέξτε: δεν μιλάω για τη συμπεριφορά και την αντιμετώπιση των ανθρώπων προς εμάς και δεν κρίνω τον τρόπο που ζούσαν αφού πραγματικά όπως θα καταλάβουμε και τις επόμενες μέρες οι άνθρωποι εκτός Yerevan είναι καταδικασμένοι από την πολιτεία σε αυτόν τον τρόπο ζωής. Μιλάω για την εικόνα που παρουσιάζεται στα μάτια ενός ανθρώπου που επισκέπτεται για 1η φορά αυτή τη χώρα. Η διαφορά είναι χαοτική. Πήγαμε από αυτό…

σε αυτό…

Τέσπα…
Η πρωτεύουσα της Αρμενίας συγκεντρώνει όλο τον πλούτο (μαύρο και άσπρο) της χώρας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να προσπαθούν να έρθουν πιο κοντά στον δυτικό τρόπο ζωής πράγμα που το καταφέρνουν τουλάχιστον φαινομενικά. Δεν ξέρω αν αυτό στο μέλλον θα τους βοηθήσει αλλά περί ορέξεως κολοκυθόπιτα (άσχετο: αυτό το “περί ορέξεως κολοκυθόπιτα” τι σημαίνει πάλι;). Έτσι και στα δικά μας μάτια το μέρος το νοιώθουμε πιο οικείο. Οι μεγάλες λεωφόροι είναι και εδώ το σήμα κατατεθέν. Πάρκα, πλατείες, αρκετό πράσινο, απλωμένη πόλη. Αρκετή κίνηση στον δρόμο χωρίς όμως να δημιουργεί προβλήματα. Με μια πρώτη ματιά αυτό που αποκομίσαμε είναι ότι πρόκειται για μια ανθρώπινη πόλη με σεβασμό στον πολίτη.

Λίγα λόγια για την πρωτεύουσα της Αρμενίας (τα υπόλοιπα είπαμε… Στέλιος Οικονομάαακκκηηηηςςςς!!!). (Copy-paste από Wikipedia).
Το Ερεβάν ή Γιερεβάν ή Γερεβάν ή Ερεβάν είναι η μεγαλύτερη πόλη της Αρμενίας με πληθυσμό λίγο πάνω από το 1εκ. (όλη η χώρα έχει 3εκ.).
Είναι χτισμένο στις όχθες του ποταμού Χραζντάν και αποτελεί το διοικητικό, πολιτιστικό και βιομηχανικό κέντρο της χώρας. Η ιστορία του Ερεβάν αρχίζει τον 8ο αιώνα π.Χ., με την ανέγερση του φρουρίου Ερεμπούνι το 782 π.Χ. Τελικώς, το όνομα «Ερεμπούνι» εξελίχθηκε στην αρμενική γλώσσα κυρίως τον 5ο ή τον 4ο αιώνα π.Χ., ώστε να καταλήξει σε «Γερεβάν» πριν τον 7ο αιώνα μ.Χ.
Το Γερεβάν έγινε η πρωτεύουσα της νεογέννητης Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Αρμενίας, μιας από τις 15 Δημοκρατίες της ΕΣΣΔ. Η σοβιετική εποχή μετέτρεψε την πόλη σε μια σύγχρονη βιομηχανική μητρόπολη με πάνω από 1 εκατομμύριο κατοίκους, κτισμένη σύμφωνα με τα σχέδια του εξέχοντα Αρμένιου αρχιτέκτονα Αλεξάνδρου Ταμανιάν. Ταυτόχρονα, το Γερεβάν έγινε σημαντικό επιστημονικό και πολιτιστικό κέντρο.
Ο Ταμανιάν ενσωμάτωσε εθνικά παραδοσιακά στοιχεία στη σύγχρονη αστική πολεοδομική ανάπτυξη. Το σχέδιό του ήταν μια ακτινική-κυκλική διάταξη, υπερκείμενη της υπάρχουσας πόλεως. Ως αποτέλεσμα, πολλά ιστορικά κτήρια κατεδαφίσθηκαν, ανάμεσά τους και εκκλησιές, τζαμιά, το παλιό περσικό φρούριο, χαμάμ, παζάρια και καραβάν-σαράι.
Το 1965, κατά την πεντηκοστή επέτειο της Γενοκτονίας των Αρμενίων, το Γερεβάν κατέστη επίκεντρο μιας 24ωρης μαζικής αντισοβιετικής διαμαρτυρίας με αίτημα την αναγνώριση της γενοκτονίας από τις σοβιετικές αρχές. Το 1968 τιμήθηκε η 2750ή επέτειος από την ίδρυση της πόλεως.
Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ το Γερεβάν έγινε η πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Αρμενίας, στις 21 Σεπτεμβρίου 1991.
Ο μεγάλος σεισμός του 1995 επέφερε πολλές καταστροφές στην πόλη. Η διατήρηση της ηλεκτροδοτήσεως και της παροχής αερίου αποδείχθηκε δύσκολη. Μόλις το 1996 αποκαταστάθηκε σταθερή ηλεκτροδότηση.
Το Γερεβάν βρίσκεται στην ανατολική Αρμενία, στη βορειοανατολική κοιλάδα του όρους Αραράτ, σε μέσο υψόμετρο 989,4 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας (από 900 ως 1300 μέτρα). Το ανώτερο τμήμα του περιβάλλεται από βουνά από τις τρεις πλευρές του, ενώ προς νότο η πόλη κατέρχεται προς τις όχθες του ποταμού Χραζντάν, παραπόταμου του Άραξ. Ο Χραζντάν χωρίζει το Γερεβάν με ένα γραφικό φαράγγι. Οι γεωγραφικές συντεταγμένες του κέντρου της πόλης είναι 40° 10΄ 12΄΄ βόρειο πλάτος και 44° 31΄ 12΄΄ ανατολικό μήκος. Η έκταση του Γερεβάν είναι 227 τετρ. χιλ., οπότε η μέση πυκνότητα πληθυσμού είναι 5.196 κάτοικοι ανά τετρ. χιλ. Ως κέντρο της πόλεως θεωρείται η Πλατεία Δημοκρατίας, γνωστή και ως Hraparak. Το Γερεβάν εξυπηρετείται από το Αεροδρόμιο Zvartnots. Η ώρα του Γερεβάν είναι 2 ώρες μπροστά από την ώρα Ελλάδας.
Το κλίμα του Γερεβάν είναι σχετικώς ηπειρωτικό, με ξηρά θερμά καλοκαίρια και ψυχρούς αλλά μάλλον σύντομους χειμώνες. Η θερμοκρασία τον Αύγουστο μπορεί να φθάσει τους 40°C, ενώ τον Ιανουάριο τους -15°C. Η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι μικρή, περί τα 350 χιλιοστόμετρα.

Μνημεία – Αίθουσες – Κτήρια

– Καταρράκτες: Μεγάλες λευκές αναβαθμίδες που ανεβαίνουν από το κέντρο της πόλεως προς το Πάρκο Haghtanak (Πάρκο της Νίκης).
– Μνημείο των Κοζάκων: Μνημείο για τους Κοζάκους που σκοτώθηκαν κατά τους ρωσοπερσικούς πολέμους το 1826-1827.
– Αμαλίρ: Αίθουσα συναυλιών και αθλητικό συγκρότημα.
– Ματενανταράν: Ινστιτούτο Αρχαίων Χειρογράφων: Από τα πλουσιότερα φυλακτήρια χειρογράφων και παλαιών βιβλίων στον κόσμο.
– Κινηματογράφος «Μόσχα» (Kino Moskva): Περίφημη κινηματογραφική αίθουσα.
– Μητέρα Αρμενία: Άγαλμα στο Πάρκο της Νίκης.
– Κινηματογράφος «Ναΐρι» (Kino Nairi): Περίφημη κινηματογραφική αίθουσα.
– Το Πάνθεον: Κοιμητήριο όπου είναι θαμμένοι πολλοί διάσημοι Αρμένιοι.
– Σασούντσι Νταβίτ: Άγαλμα αφιερωμένο σε ένα περίφημο Αρμένη ήρωα.
– Άγαλμα του Χάικ: Το άγαλμα του θρυλικού πατριάρχη και γενάρχη του αρμενικού έθνους.
– Τσιτσερνακαμπέρντ: Το μνημείο των θυμάτων της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
– Γιεραμπλούρ: Κοιμητήριο όπου αναπαύονται οι Αρμένιοι που πολέμησαν στον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
– Ζωολογικός Κήπος του Γερεβάν

Αυτά…

Βρίσκουμε το κατάλυμα γι απόψε και είμαστε έτοιμοι να κάνουμε μια βόλτα στην πόλη. Ο ιδιοκτήτης του Hostel Αράμ, μας ενημέρωσε ότι το κέντρο είναι περίπου 20 λεπτά με τα πόδια. Παραπάνω ήταν, αλλά επειδή ο δρόμος ήταν κατηφορικός, η βραδιά όμορφη και τα γέρικα κορμιά μας άντεχαν ακόμη το ευχαριστηθήκαμε. Περνάμε από το κοινοβούλιο, το προεδρικό μέγαρο και καταλήγουμε στην πλατεία της όπερας όπου παίζεται μάλλον το παιχνίδι. Όλος ο καλός ο κόσμος εδώ. Πολύ κίνηση, κόσμος όλων των ηλικιών, πολλά μοντέρνα μαγαζιά, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις κιτσαρίζουν αλλά γενικά πολύ θετική αύρα. Αφού φάγαμε καθίσαμε να απολαύσουμε το καρπούζι μας σ’ ένα από τα μαγαζιά της πλατείας. Από αυτά που βλέπουμε και εδώ χαλαρά το Yerevan θα μπορούσε να είναι η πρωτεύουσα ενός δυτικοευρωπαϊκού κράτους.

Η κούραση όμως ήρθε και πάλι και φυσικά ούτε σκέψη να κάνουμε την επιστροφή με τα πόδια. Ταξάκι 1,5 ευρώ και σε 10 λεπτάκια είμαστε έξω από το Aram Luxury Home 5* (θα’ θελες…)