Ημερολόγια Μοτοσυκλέτας: “Ιράν”

Επίλογος

Όταν ξεκίνησα να γράφω αυτή την ιστορία, έχοντας προετοιμάσει ήδη ένα μεγάλο μέρος της κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μου, πίστευα ότι θα ήταν θέμα 2-3 μηνών μέχρι να την έχω έτοιμη. Αντ’ αυτού, σύντομα ανακάλυψα πως δεν μπορούσα να είμαι λακωνικός με το κείμενο, ούτε λιτός με τις φωτογραφίες. Κάθε φορά που άφηνα κάτι στην άκρη, με έπιαναν οι τύψεις, σαν να σκότωνα τις αναμνήσεις μου. Αναθεώρησα λοιπόν. Αυτό το ταξιδιωτικό θα ήταν δικό μου. Ένα κειμήλιο για το μέλλον, τότε δηλαδή που θα έχω μεγαλώσει αρκετά ώστε να μην μπορώ να καβαλάω πλέον μηχανή. Ένα κειμήλιο που θα μπορώ να επιδεικνύω με περηφάνια στα υπόλοιπα γεροντάκια του ΚΑΠΗ, καθώς θα κοκορεύομαι για τις νεανικές μου περιπέτειες.

Καμία έκπτωση λοιπόν. Το δίμηνο της συγγραφής έγινε οκτάμηνο, το καθαρό κείμενο πέρασε τις 200 σελίδες και ο αριθμός των φωτογραφιών τις 4 χιλιάδες, μετά από μεγαααααάλη διαλογή και πόνο καρδιάς. Πώς αλλιώς θα μπορούσα να χωρέσω άλλωστε εκείνες τις 6 εβδομάδες σε μερικά από τα πιο εντυπωσιακά και μαγικά μέρη του πλανήτη; Από τους παγετώνες του Καυκάσου μέχρι τις ερήμους του Ιράν. Από τα υπέροχα μοναστήρια της Αρμενίας και του Ναγκόρνο – Καραμπάχ, μέχρι τα εντυπωσιακά τεμένη και τις μυθικές πόλεις της αρχαίας Περσίας. Από το κοσμοπολίτικο Μπακού μέχρι τα μικρά ορεινά χωριά της Γεωργίας και του Κουρδιστάν. Και φυσικά… οι άνθρωποι. Οι Γεωργιανοί, οι Αζέροι, οι Αρμένιοι και οι Ιρανοί, όλοι με τα προτερήματα και τα ελαττώματα τους, συμπλήρωσαν εκείνα τα 10 χιλιάδες χιλιόμετρα του ταξιδιού με μοναδικές αναμνήσεις.

Πρέπει οπωσδήποτε να ευχαριστήσω τη Marta, το Θανάση και την Άρια για την υπέροχη παρέα. Τα μέλη της ομάδας του “Moto Adventures”, Στέλιο και Μερκούρη, για τη βοήθεια που προσέφεραν πριν, κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά το ταξίδι. Τους ταξιδευτές Κωνσταντίνο, Ηλία και Έλλη για τις πληροφορίες τους. Τους δεκαδες ανθρώπους που γνώρισα στο διάστημα αυτό και μοιράστηκα την εμπειρία μου. Το Yuri, τη Luise, την Arife, τον Bero, το Lado, τον Batsuki, τη Chatuna, την Aysegul, τον Asim, τον Anar, το Zaza, τον Gari, την Aline, την Carine, το Μιχάλη, το Νίκο, τον Chavi, τον Payam, τον Puyaan, το Farhad, τον Eric, την Elham, το Hamed, το Feraidun, τη Fama, το Mahmud, τον Amir, τον Qasem, τον Ali, τη Maryam, τον δευτερο Amir, το Sherko, το Farid, το Hadi, το Mohammad Reza, τον τρίτο Amir και τους φίλους του Mohamed και Μοhamed, τη Maryam, τον Behfar, τα αδέλφια Slavisha και Miliova, τον Julian, τον τέταρτο Amir, τη Fatima, το Rasool, την Parissa, το Milad, την Jovanna, τον Ali Reza και τον Rasa. Φυσικά, δε θα ξεχάσω τον φύλακα άγγελο ταξιτζή της τελευταίας μέρας καθώς και τους δύο νυχτοφύλακες του Holy Defense Museum που γύρισαν τον κόσμο ανάποδα, νυχτιάτικα, βοηθώντας με να ανακτήσω το χαμένο μου διαβατήριο.

Ένα πραγματικά υπέροχο ταξίδι που προτείνω στον καθένα να επιχειρήσει, με την ελπίδα ότι όλες αυτές οι σημειώσεις που κράτησα, θα κάνουν την προετοιμασία του λίγο πιο εύκολη. Παρακάτω παραθέτω τις εντυπώσεις μου αλλά και μερικές πληροφορίες που θεωρώ απαραίτητες, για τις χώρες που επισκέφθηκα.

Γεωργία

Η Γεωργία είναι μια πραγματικά πανέμορφη χώρα. Ένας υποτιμημένος ταξιδιωτικός προορισμός, που ανακαλύπτοντας τον θα αναιρέσετε κάθε στερεότυπο που είχατε για αυτόν. Φιλόξενοι άνθρωποι με αρκετή τρέλα μέσα τους. Άνθρωποι τους οποίους μπορείς να εμπιστευτείς και να μοιραστείς μαζί τους τη χαρά σου. Εξερευνήστε τα μνημεία της, τις μεσαιωνικές εκκλησίες και τα χορταριασμένα της κάστρα. Όλα αυτά πλαισιωμένα με την αξέχαστη γαστρονομία και το περίφημο κρασί της. Μην ξεχνάτε άλλωστε ότι πρόκειται για τη χώρα που γέννησε τον οίνο, 8.000 χρόνια πριν. Ένα μέρος που επιβάλλεται να επισκεφτείτε και έκτοτε, δύσκολα θα λησμονήσετε.

Στα βόρεια θα βρείτε την οροσειρά του Καυκάσου, ένα από τους πυλώνες του κόσμου, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, αλλά και γεωγραφικό σύνορο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Οι υπέροχες βουνοπλαγιές, τα ορμητικά ποτάμια και τα καταπράσινα τοπία του είναι μοναδικά. Πιο νότια βρίσκεται η Τιφλίδα, μία υπέροχη πόλη, σε αρχιτεκτονική και ρυμοτομία, ιδανική για περπάτημα, με τα χαρακτηριστικά ξύλινα σπίτια και τα πλακόστρωτα δρομάκια της. Σε όλη τη Γεωργία, θα βρείτε όμορφες μικρές πόλεις και ακόμα πιο όμορφα απομονωμένα χωριά, ξεχασμένα από το χρόνο.

Γενικές Παρατηρήσεις:

• Στη Γεωργία, όπως και στις υπόλοιπες υποκαυκάσιες χώρες (Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν) θα βρεις εύκολα κόσμο να μιλάει ρώσικα. Για να βρεις κάποιον να μιλάει αγγλικά θα χρειαστεί λίγο περισσότερη προσπάθεια, θα έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες όμως αν δοκιμάσετε με νεαρά άτομα.
• Συνάλλαγμα κάντε στη Γεωργία. Στο αεροδρόμιο θα βρείτε αρκετά ανταλλακτήρια που προσφέρουν σχετικά καλή ισοτιμία.
• Η πληρωμή με πιστωτική κάρτα γινόταν αποδεκτή στα περισσότερα από τα βενζινάδικα και εστιατόρια που δοκιμάσαμε.
• Για αγορά τοπικής SIM θα ξοδέψετε γύρω στα 10 ευρώ (30 GEL). Η ανανέωση για δεδομένα είναι αρκετά οικονομική, ίσως 5-10 GEL.
• Για συγκοινωνίες εντός της Τιφλίδας, θα πρέπει να προμηθευτείτε μια τοπική κάρτα μεταφορών (κόστος 3 ευρώ). Οι χρεώσεις είναι 0,2 ευρώ η διαδρομή και 0,7 ευρώ για το τελεφερίκ.
• Από την Τιφλίδα θα βρείτε εύκολα ημερήσιες εκδρομές για τις περισσότερες περιοχές της Γεωργίας. Ένας εύκολος τρόπος να την εξερευνήσετε εάν δεν έχετε αρκετές μέρες.
• Η γεωργιανή γαστρονομία είναι πραγματικά μοναδική. Δοκιμάστε οπωσδήποτε το παραδοσιακό γεωργιανό ψωμί το οποίο και θα ερωτευθείτε αμέσως. Από πιάτα σας προτείνω το Khachapuri (πίτα με τυρί), το Khinkali (γεωργιανά dumpling με κιμά), τη Lobiani (πίτα με φασόλια) και το Kubdari (πίτα με κιμά). Από γλυκά, δοκιμάστε την Churchkhela (μουσταλευριά με ξηρούς καρπούς) και το Tklapi (κάτι σαν πίτα από φρούτα). Μην αμελήσετε να δοκιμάσετε το γεωργιανό κρασί. Σας προτείνω το Saperavi για ξηρό, το Khvanchkara για ημίγλυκο και το Rkatsiteli για λευκό. Εάν θέλετε κάτι πιο δυνατό, παραγγείλετε ένα καραφάκι Chacha. Εάν δε θέλετε αλκοόλ, δοκιμάστε τα γεωργιανά αναψυκτικά, υπάρχουν σε πολλές γεύσεις και σίγουρα θα βρείτε κάτι που θα σας ενθουσιάσει.
• Η οδήγηση στη χώρα θέλει προσοχή λόγω των ντόπιων οδηγών. Τα αυτοκίνητα είναι κατά κύριο λόγο παλιά και οι οδηγοί λατρεύουν την ταχύτητα. Το νου σας στις αγελάδες που αράζουν στη μέση του δρόμου, στα πιο άκυρα σημεία.
• Το οδικό δίκτυο, πέρα από τις κεντρικές οδούς, είναι προβληματικό. Επικίνδυνοι και στενοί δρόμοι, μεγάλο μέρος αυτών μάλιστα είναι χωματόδρομοι κακής ποιότητας.
• Εάν εισέλθετε με δικό σας όχημα θα πρέπει να προμηθευτείτε ασφάλεια από τα σύνορα, η πράσινη κάρτα δε σας καλύπτει.
• Τιμή βενζίνης ανά λίτρο: 92άρα → 0,80 €, 95άρα → 0,83 €, 98άρα → 0,87 € (Αύγουστος 2018)

Αζερμπαϊτζάν

Το Αζερμπαϊτζάν, που το όνομα του σημαίνει η “Γη της Φωτιάς”, είναι η χώρα των αντιθέσεων. Από το κοσμοπολίτικο και υπερπολυτελές Μπακού μέχρι τα απομακρυσμένα και ξεχασμένα από το χρόνο χωριά, θα βρείτε δύο διαφορετικούς κόσμους. Η τουριστική βιομηχανία στη χώρα είναι ακόμα σε νηπιακό στάδιο, κάτι που σημαίνει ότι θα χρειαστείτε αρκετή υπομονή για την οργάνωση σας. Από την άλλη βέβαια, θα έχετε την ευκαιρία να εξερευνήσετε ένα περιβάλλον σχετικά άφθαρτο από το άγγιγμα του τουρισμού, με εξαίρεση την πρωτεύουσα φυσικά.

Η πλούσια οικονομία της χώρας έχει μετατρέψει το Μπακού σε μία από τις πιο ζωντανές και δραστήριες περιοχές του πλανήτη, με μεγάλες επενδύσεις και πολυάριθμα έργα να βρίσκονται σε εξέλιξη. Στο “Μαργαριτάρι της Κασπίας” όπως το αποκαλούν, θα βρείτε πανύψηλους ουρανοξύστες και φουτουριστικά κτίρια δίπλα σε σοβιετικού τύπου πολυκατοικίες, μεσαιωνικά τείχη και ζωροαστρικούς ναούς. Από τον επιβλητικό Μικρό Καύκασο στα βόρεια, μέχρι την απέραντη Κασπία Θάλασσα στα ανατολικά, το Αζερμπαϊτζάν είναι μία ενδιαφέρουσα χώρα με ευγενικούς και χαμογελαστούς ανθρώπους που σίγουρα αξίζει να επισκεφτείς.

Γενικές Παρατηρήσεις:

• Οι Αζέροι είναι ευγενικοί και φιλόξενοι άνθρωποι, πρόθυμοι να βοηθήσουν αν χρειαστείτε κάτι. Δυστυχώς λίγοι μιλούν τα αγγλικά, αλλά η συνεννόηση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τελικά επιτυγχάνεται.
• Στην πρωτεύουσα θα βρείτε ελάχιστα τζαμιά ενώ ο κόσμος ντύνεται αρκετά σύγχρονα, κάτι που ίσως σας παραξενέψει αν αναλογιστείτε ότι βρίσκεστε σε μουσουλμανικό κράτος, εξηγείται όμως εύκολα από το Σοβιετικό παρελθόν της χώρας.
• Η χρήση πιστωτικής κάρτας στην πρωτεύουσα είναι εύκολη, όχι όμως και στην επαρχία.
• Η αζέρικη κουζίνα είναι εξαιρετική. Δοκιμάστε το Plov (ρύζι με σαφράν και κρέας), το Dolma (η αζέρικη έκδοση του ελληνικού ντολμά), το Piti (σούπα με βοδινό κρέας, λαχανικά και ρεβίθια) και το Qutab (πίτες με τυρί, σπανάκι ή κρέας). Από γλυκά, δοκιμάστε το Pakhlava (σαν να λέμε μπακλαβάς). Μετά το φαγητό, μαύρο τσάι ή αζέρικο σερμπέτι (Sherbet), ένα είδος αρωματικού αναψυκτικού που θα σας εντυπωσιάσει.
• Η πλειοψηφία των οχημάτων που κινούνται στην επαρχία του της χώρας είναι Lada. Σε πλήρη αντίθεση με τις τεράστιες λιμουζίνες και τα ολοκαίνουρια τζιπ που κυκλοφορούν στην πρωτεύουσα.
• Η οδήγηση των Αζέρων είναι αρκετά καλή. Κινούνται σε λογικές ταχύτητες και τηρούν τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.
• Η πράσινη κάρτα σας καλύπτει εντός του Αζερμπαϊτζάν, δεν χρειάζεστε έξτρα ασφάλιση για το όχημα σας.
• Να έχετε το νου σας στα αμέτρητα ραντάρ ταχύτητας που υπάρχουν στους δρόμους και τους διεφθαρμένους αστυνομικούς, που ενδέχεται να σας σταματήσουν για έλεγχο. Αν το κάνουν, δύσκολα θα σας αφήσουν ήσυχους πριν δουν μερικά δολλάρια στην τσέπη τους.
• Το οδικό δίκτυο του Αζερμπαϊτζάν είναι καλό, αν και δεν κινηθήκαμε πολύ εκτός των κεντρικών οδών, επομένως δεν έχω αντικειμενική άποψη για τους επαρχιακούς δρόμους της χώρας.
• Τιμή βενζίνης ανά λίτρο: 92άρα → 0,46 €, 95άρα → 0,76 €, 98άρα → 0,81 € (Αύγουστος 2018)

Αρμενία

Η Αρμενία, η “Χώρα της Πέτρας”, όπως την αποκαλούν, βρίσκεται στο σταυροδρόμι της Δύσης με την Ανατολή, κουβαλώντας μαζί της πολιτιστική κληρονομιά και ιστορία 3.000 χρόνων. Η πρώτη χώρα που υιοθέτησε τον Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία, οδηγώντας στα αριστουργήματα της αρµενικής µεσαιωνικής αρχιτεκτονικής. Τα άγρια βουνά της, οι πανέμορφες λίμνες και τα ποτάμια της, συνθέτουν μία πανέμορφη φύση που θα σας μαγέψει. Και φυσικά, οι στενοί δεσμοί Ελλάδας – Αρμενίας, βασισμένοι στην κοινή θρησκεία, ιστορία αλλά και εμπορικές σχέσεις που συνδέουν τις δύο χώρες ακόμα και σήμερα. Ένας κοντινός, φιλόξενος και προσιτός προορισμός. Τα εντυπωσιακά μνημεία, οι πανέμορφες εκκλησίες και τα ανεπανάληπτα μοναστήρια της να ξέρετε πως θα σας κλέψουν την καρδιά.

Κάτω από τη σκιά του βιβλικού Αραράτ, έστω κι αν αυτό σήμερα αποτελεί μια χαμένη πατρίδα για τους Αρμένιους, βρίσκεται το πανέμορφο Ερεβάν, μία πόλη με την οποία θα δεθείς αμέσως. Μοντέρνο κέντρο με μεγάλους δρόμους, όμορφα κτίρια και πολλά πάρκα. Ιδανική πόλη για περπάτημα, με όμορφα καφέ και εστιατόρια για να ξαποστάσεις, γεμάτη από υπέροχα μέρη που σε περιμένουν να ανακαλύψεις.

Γενικές Παρατηρήσεις:

• Οι Αρμένιοι είναι ευγενικοί και φιλόξενοι άνθρωποι, ανοιχτόκαρδοι και χαμογελαστοί. Τους αρέσει η κουβέντα και η καλή παρέα, όπως θα διαπιστώσετε κι εσείς εάν βρεθείτε σε ένα τραπέζι μαζί τους. Δεν είναι τυχαία η έκφραση “αρμένικη βίζιτα” άλλωστε που χαρακτηρίζει τις μεγάλες σε διάρκεια επισκέψεις τους.
• Η οικονομία της χώρας βασίζεται σε μεγάλο μέρος της στους Αρμένιους της διασποράς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να συναντάει κανείς αρκετές επενδύσεις, μερικές φορές και σε απρόσμενα μέρη της χώρας, η οικονομία όμως παραμένει αδύναμη. Στα νότια της χώρας η εγκατάλειψη και η μετανάστευση είναι κάτι παραπάνω από εμφανής.
• Η αρμένικη κουζίνα είναι πεντανόστιμη και οικονομική. Δοκιμάστε το Lavash, που μοιάζει αρκετά με την μεξικάνικη τορτίγια, και το Gata, που είναι ένας είδος ζυμαρικού με γλυκιά γέμιση. Από φαγητά, μην χάσετε το Lahmacun, ή Λαχματσούν αν προτιμάτε (η πίτσα της Αρμενίας με κιμά και λαχανικά πάνω στη ζύμη), το αρμενικό Lyulya Kebab (από αρνί), τον Dolma (πολύ κοντά στους δικούς μας ντολμάδες), το Chi Kofte (ωμά κεφτεδάκια από βοδινό) και το Basturma (ο γνωστός παστουρμάς). Από γλυκά, δοκιμάστε τον Baklava της Αρμενίας και από αλκοόλ, ίσως αξίζει να δοκιμάσετε το περίφημο brandy τους, με γνωστότερο όλων το “Ararat Brandy” .
• Το οδικό δίκτυο δεν είναι καλό, σε αρκετά σημεία μάλιστα είναι επικίνδυνο, με κακή άσφαλτο, στενούς δρόμους, σαμαράκια και λακκούβες.
• Οι Αρμένιοι οδηγούν αρκετά καλά, στην πλειοψηφία τους. Η οδήγηση εντός της χώρας, από τα μικρά χωριά μέχρι τους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας, είναι σχετικά εύκολη.
• Κατά την είσοδο σας στη χώρα θα χρειαστείτε επέκταση της ασφάλειας για το όχημα σας, η πράσινη κάρτα δε σας καλύπτει.
• Τιμή βενζίνης ανά λίτρο: 92άρα → 0,80 €, 95άρα → 0,84 €, 98άρα → 0,88 € (Αύγουστος 2018)

Ναγκόρνο – Καραμπάχ (Αρτσάχ)

Το Αρτσάχ, ή Ναγκόρνο – Καραμπάχ για τους περισσότερους, αποτελεί μια πληγωμένη αλλά περήφανη περιοχή του Καυκάσου. Το μήλον της Έριδος μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, μία πανέμορφη ορεινή περιοχή που σήμερα ψάχνει να βρει τον εαυτό της. Μετά από δύο δεκαετίες από την ανεξαρτησία του, έχει διαμορφωθεί σε μία μικρή δημοκρατία με μια απόλυτα ελεύθερη κοινωνία πολιτών και πλήρη οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή. Διαθέτει δηλαδή όλες τις ιδιότητες μιας ανεξάρτητης πολιτείας, εκτός από τη διεθνή αναγνώριση.

Το Στεπανακέρτ είναι μια μικρή πρωτεύουσα, που είναι μεν ευχάριστη, δεν έχει όμως κάτι εντυπωσιακό να επιδείξει. Αντιθέτως, στην περιφέρεια μπορεί κάποιος να συναντήσει όμορφα μοναστήρια, πέτρινα κάστρα και απομονωμένα χωριά που αξίζουν της προσοχής σας. Ο τουρισμός είναι ακόμα σε αρχικά στάδια και οι όποιες δομές υπάρχουν, αφορούν την εγχώρια κίνηση, με τα αγγλικά άγνωστη γλώσσα.

Γενικές Παρατηρήσεις:

• Οι άνθρωποι είναι φιλόξενοι και παρά τη δυσκολία στην επικοινωνία, αφού ελάχιστοι μιλάνε μια ξένη γλώσσα, θα βρεις πρόθυμους να σε βοηθήσουν.
• Θα χρειαστείτε βίζα για την επίσκεψη στη χώρα που μπορείτε να προμηθευτείτε είτε από το Ερεβάν, είτε από το υπουργείο εξωτερικών στο Στεπανακέρτ, στο οποίο θα πρέπει να προσκομίσετε το παραπεμπτικό που σας δόθηκε στα σύνορα με την Αρμενία. Η διαδικασία είναι αρκετά απλή και περιλαμβάνει μια μίνι συνέντευξη. Κατά προτίμηση ζητήστε η βίζα να μην επικολληθεί πάνω στο διαβατήριο σας, ώστε να μην έχετε μελλοντικά πρόβλημα με ενδεχόμενη επίσκεψη στο Αζερμπαϊτζάν.
• Το νόμισμα, η γλώσσα, οι πινακίδες και ό,τι άλλο σας αφορά είναι ίδια με της Αρμενίας.
• Η κουζίνα της περιοχής είναι στην ουσία ίδια με την αρμενική. Καλό και οικονομικό φαγητό, αν και τα εστιατόρια που θα συναντήσετε δεν είναι πολλά.
• Το οδικό δίκτυο είναι προβληματικό και θέλει αρκετή προσοχή.
• Τιμή βενζίνης ανά λίτρο: 92άρα → 0,80 €, 95άρα → 0,84 €, 98άρα → 0,88 € (Αύγουστος 2018)

Ιράν

Το Ιράν, η χώρα που γνωρίσαμε στα σχολικά μας βιβλία ως Περσία, είναι μια πραγματικά υπέροχη χώρα, με εγκάρδιους και φιλόξενους ανθρώπους. Μια περιοχή στα όρια της κεντρικής Ασίας και της Μέσης Ανατολής, γνωστή ως η “Γη των Αρίων”. Όταν βρεθείτε εκεί, το μόνο σας πρόβλημα θα είναι ο χρόνος, αφού τα μέρη που έχετε να εξερευνήσετε είναι περισσότερα από όσα χωράει ένα ταξίδι. Τα άγρια βουνά, οι εντυπωσιακές έρημοι, οι χωμάτινες πόλεις, τα μεγαλοπρεπή παλάτια, οι παραδείσιοι κήποι, τα αστραφτερά τζαμιά και τα ανατολίτικα σκεπαστά παζάρια σας περιμένουν.

Για τους ταξιδευτές εκείνους που είναι έτοιμοι να ξεπεράσουν τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, σύντομα θα ανακαλύψουν ότι το Ιράν είναι ένα πραγματικό διαμάντι. Οι θησαυροί που άφησαν οι δυναστείες των Αχαιμενίδων, των Σασσανίδων, των Σαφαβίδων και των Κατζάρων, από την αρχαία Περσέπολη έως τα μεγαλοπρεπή αρχοντικά και τα απομονωμένα caravanserai, βρίσκονται απλωμένοι σε κάθε γωνιά της χώρας. Η αρχιτεκτονική, η λογοτεχνία, η ποίηση αλλά και οι θετικές επιστήμες, όλα άνθισαν σε αυτά εδώ τα μέρη, αφήνοντας το σημάδι τους.

Πάνω από όλα όμως, το μεγαλύτερο και πολυτιμότερο κεφάλαιο αυτής της χώρας, είναι οι άνθρωποι της. Οι πιο φιλόξενοι και ζεστοί άνθρωποι του πλανήτη. Μορφωμένοι και εργατικοί, τίμιοι και χαμογελαστοί, άνθρωποι που θα σε σταματήσουν στο δρόμο για να σε ρωτήσουν από που έρχεσαι και αμέσως μετά θα σε καλέσουν σπίτι τους για ένα ζεστό τσάι. Άνθρωποι που όταν αντιληφθούν ότι χρειάζεσαι κάτι, θα αφήσουν τη δουλειά τους και θα έρθουν να σε βοηθήσουν, χωρίς αργότερα να περιμένουν ανταμοιβή για την πράξη τους αυτή. Είναι τέτοια η κουλτούρα φιλοξενίας του λαού αυτού, που μπορεί αρχικά να σας παραξενέψει, μέχρι να διαπιστώσετε πόσο ειλικρινής και αγνή είναι.

Γενικές Παρατηρήσεις:

• Υπάρχει από πολλούς η σύγχυση ότι οι Ιρανοί είναι Άραβες, κάτι που όχι μόνο δεν ισχύει αλλά στην πραγματικότητα, οι δύο λαοί βρίσκονται σε μια συνεχή αντιπαράθεση. Αποφύγετε λοιπόν να αποκαλέσετε Άραβα ένα Ιρανό, θα δείτε από την αντίδραση του ότι δε θα του αρέσει. Οι Ιρανοί είναι Πέρσες, η γλώσσα τους (φαρσί) δεν έχει σχέση με τα αραβικά και το ποσοστό των Ιρανών που έχουν αραβική καταγωγή είναι μόνο 2%.
• Το Ιράν σαν χώρα είναι απολύτως ασφαλής. Σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού μου, παρόλο που ήμουν μόνος, δεν υπήρξε καμία στιγμή που να ένιωσα ανασφάλεια ή φόβο. Εάν ρωτήσετε κι άλλους ταξιδιώτες που βρέθηκαν σε αυτή τη χώρα, θα σας πουν ακριβώς το ίδιο πράγμα. Οι άνθρωποι του Ιράν έχουν μια έμφυτη τάση να προστατεύουν τον ταξιδιώτη, από τους απλούς χωρικούς μέχρι τους ένστολους, αστυνομικούς ή στρατιώτες.
• Για τους ταξιδιώτες υπάρχουν κάποιοι κανόνες συμπεριφοράς που πρέπει να γνωρίζουν. Η επαφή σου με το γυναικείο πληθυσμό πρέπει να είναι περιορισμένη, να μην φωτογραφίζεις χωρίς την άδεια τους, να αποφεύγεις ακόμα και την χειραψία εκτός και εάν σου προταθεί. Βάλτε το δεξί σας χέρι στο σημείο της καρδίας και χαμηλώστε το κεφάλι για να ευχαριστήσετε κάποιον. Στις μεγάλες πόλεις ίσως όχι τόσο έντονα, υπάρχουν όμως περιοχές στον Ιράν όπου το θρησκευτικό στοιχείο είναι πολύ ισχυρό και εκεί, αυτοί οι κανόνες είναι πιο αυστηροί. Με τον ανδρικό πληθυσμό δε συμβαίνει αυτό, θα πρέπει όμως να γνωρίζεις ότι δύσκολα θα βρεις κόσμο να μιλάει αγγλικά, πέρα από τους νέους. Μην ξεχνάτε να βγάζετε τα παπούτσια σας κάθε φορά που εισέρχεστε σε κάποιο σπίτι ή ναό.
• Στο Ιράν υπάρχει το “Ta’Arof”. Είναι κάτι σαν κώδικας ευγένειας όπου όταν ζητήσετε να πληρώσετε κάτι, αυτός που σας προσέφερε την υπηρεσία (ξεναγός, ταξιτζής ή απλός πολίτης) θα σας απαντήσει ότι δεν θέλει χρήματα. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να επιμείνετε (συνήθως 2-3 φορές) μέχρι να σας πουν το κόστος των υπηρεσιών τους. Είναι ένας άγραφος κανόνας που θα σας παραξενέψει στην αρχή, θέλει προσοχή όμως ώστε να μην παρεξηγήσετε την ευγένεια των ντόπιων, για να κερδίσετε δωρεάν υπηρεσίες.
• Ο ενδυματολογικός κώδικας είναι αυστηρός. Εκτός σπιτιού οι άντρες θα πρέπει να φορούν μακρύ παντελόνι και το κοντομάνικο να μην φτάνει πολύ πάνω από το μπράτσο. Οι γυναίκες, πέρα από την μαντίλα, θα πρέπει να κρύβουν και το σχήμα του σώματος τους, συνήθως φορώντας ένα μακρύ φόρεμα έως το γόνατο, πάνω από τα υπόλοιπα ρούχα τους. Η νομοθεσία λέει ότι το μαντίλι θα πρέπει να κρύβει εντελώς τα μαλλιά μιας γυναικάς αλλά με την “επανάσταση της μαντίλας” συνηθίζεται να τραβιέται όλο και πιο πίσω στο κεφάλι, αφήνοντας όλο και μεγαλύτερο τμήμα του ελεύθερο.
• Η απόκτηση βίζας για τους ίδιους τους Ιρανούς, είναι εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Οι χώρες που μπορούν να κινούνται ελεύθερα είναι ελάχιστες και περιορίζεται στους γείτονες της. Ειδικά για Ευρώπη η διαδικασία αυτή είναι αρκετά ακριβή και δύσκολη.
• Στα οροπέδια του Ιράν ζουν περίπου 2 εκατομμύρια νομάδες που έχουν ως βασική τους ασχολία την κτηνοτροφία.
• Η ιρανική παραγωγή αυτοκινήτων είναι αρκετά ισχυρή παρόλο που τα αυτοκίνητα που παράγονται υστερούν αισθητά σε ποιότητα. Αποτελεί τη μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία στη Μέση Ανατολή.
• Η υφαντουργία του Ιράν είναι παγκοσμίως γνωστή. Τα περσικά χαλιά ξεχωρίζουν για τη λεπτομέρεια τους, τις ίνες και τα χρώματα από τα οποία είναι φτιαγμένα. Όλα τους φυσικά και χειροποίητα, το καλύτερο σουβενίρ που μπορεί κάποιος να φέρει πίσω μαζί του.
• Μόλις βρεθείς στη χώρα, καλό είναι να προμηθευτείς μια τοπική κάρτα τηλεφωνίας (SIM). Ρωτήστε στο ξενοδοχείο ή το hostel που θα μείνετε ώστε να το κάνουν αυτοί για εσάς και έτσι να γλιτώσετε από το γεγονός ότι οι κάρτες που διατίθενται σε Ιρανούς δεν μπορούν να διατεθούν σε ταξιδιώτες. Υπάρχουν κάρτες για τουρίστες αλλά είναι πιο δύσκολο να τις βρεις και συνήθως με μεγαλύτερες χρεώσεις. Το δίκτυο δυστυχώς δεν είναι καλό και οι ταχύτητες εξαιρετικά χαμηλές, η ανανέωση όμως είναι πάρα πολύ οικονομική. Λιγότερο από 1 ευρώ για 1 GB δεδομένων.
• Ο ηλεκτρονικός αποκλεισμός σε αρκετές ιστοσελίδες, κυρίως σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως Facebook, Twitter, Couchsurfing αλλά και YouTube. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η εγκατάσταση λογισμικού, στο κινητό ή τον υπολογιστή σας, που με αλλαγή της VPN θα επιτρέπει πρόσβαση σε αυτές τις σελίδες (σας προτείνω το Hotspot Shield, το Psiphon Pro και το Lantern). Καλό είναι να έχετε περισσότερες από μία τέτοιες εφαρμογές αφού δεν δουλεύουν συνεχώς όλες.
• Το Ιράν είναι ένας αυστηρά cash-only προορισμός για τους ταξιδιώτες, όπου δεν μπορείτε να κάνετε καμία ανάληψη χρημάτων από τράπεζα, εξαιτίας των κυρώσεων που ισχύουν για τη χώρα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έχετε μαζί σας όσα χρήματα σας χρειάζονται, από την αρχή. Για να κάνετε συνάλλαγμα θα πρέπει να ξέρετε ότι υπάρχει εξαιρετικά μεγάλη απόκλιση από την τιμή που σας δίνουν οι τράπεζες, όπως την έχει ορίσει η κυβέρνηση του Ιράν, και εκείνη που ισχύει στην πραγματική οικονομία. Στις 23/9/2018 η αντιστοιχία με το ευρώ ήταν 1 € = 49.555 IRR στις τράπεζες και 1 € = 170.370 IRR στην πραγματική αγορά (ανταλλακτήρια βρίσκετε σε όλες τις πόλεις). Προσοχή, πρέπει να γνωρίζετε ότι παρόλο που το νόμισμα του Ιράν είναι το Rial, στην καθημερινότητα οι τιμές αναφέρονται σε Toman. Το 1 Toman ισούται με 10 Rial, πράγμα που σημαίνει ότι όταν σας ζητήσουν να πληρώσετε 5.000 για το ταξί που χρησιμοποιήσατε, εννοούν 50.000 Rial.
• Οι βασικές λέξεις για γρήγορη συνεννόηση που πρέπει να γνωρίζετε στο Ιράν είναι: Salam (γεια σας), Khubi (πως είσαστε), Khubam (είμαι καλά), Khodahafez (αντίο), Cheghad (πόσο κοστίζει), Merci (ευχαριστώ), Rast (δεξιά), Chap (αριστερά). Θα σας βοηθήσει πάρα πολύ επίσης εάν μάθετε τα αριθμητικά τους ψηφία αφού τα χρειάζεστε παντού. Για να διαβάζετε τα χαρτονομίσματα, τις τιμές αλλά και τις πινακίδες από το ταξί που έχετε καλέσει. Σας παραθέτω την αρίθμηση από το μηδέν έως το δέκα: 0 →۰ (sefr), 1 → ۱ (yek), 2 → ۲ (do), 3 → ۳ (se), 4 → ۴ (chahâr), 5 → ۵ (panj), 6 → ۶ (shesh), 7 → ۷ (haft), 8 → ۸ (hasht), 9 → ۹ (noh), 10 → ۱۰ (dah).
• Σε όποιο σημείο της χώρας κι αν ταξιδέψετε, μην ξεχάσετε να ενδώσετε στην ιρανική κουζίνα. Δοκιμάστε οπωσδήποτε από τα πιλάφια τους (πάρα πολλές συνταγές, βασικό συστατικό σε κάθε ιρανικό τραπέζι), Kebab (από αρνί, κοτόπουλο, συκώτι αρνιού αλλά και μυαλό αρνιού), Ash (ένας είδος παχύρρευστης σούπας με σπανάκι και ξινή κρέμα) και Khoresht (ένα είδος στιφάδου με φακές, σπανάκι, φασόλια και κάποιες φορές κρέας). Από γλυκά, δοκιμάστε το Faloodeh (ζυμαρικά που περιέχουν άμυλο, με σιρόπι που περιέχει ζάχαρη και τριαντάφυλλο), Lavashak (λεπτές φέτες από αποξηραμένα φρούτα) και φυσικά ντόπιους χουρμάδες. Το αλκοόλ προφανώς απαγορεύεται στη χώρα αν και σε αρκετά σπίτια μπορείς να βρεις σπιτικό κρασί ή βότκα. Στα καταστήματα μπορείς να βρεις μπύρα χωρίς αλκοόλ αλλά αν κάποιος θέλει, μετά από αρκετό ψάξιμο στη μαύρη αγορά μπορεί να βρει αλκοόλ, αμφιβόλου ποιότητας και σε αρκετά υψηλή τιμή.
• Τα ταξί στο Ιράν είναι αρκετά οικονομικά αλλά ακόμα πιο οικονομικά είναι τα ταξί του Snapp. Κάτι σαν Uber, που σημαίνει πως θα πρέπει να κατεβάσετε την αντίστοιχη εφαρμογή στο κινητό σας, η οποία όμως απαιτεί ιρανικό νούμερο για να δουλέψει. Συνήθως, για μεταφορά 3-4 χιλιομέτρων, δηλαδή 10 λεπτά οδήγησης, το κόστος ήταν μισό ευρώ. Το μόνο πρόβλημα μπορεί να είναι η γλώσσα. Προσωπικά, συνήθιζα να είμαι κοντά σε κόσμο όταν έκανα κράτηση από Snapp. Όταν λοιπόν με καλούσε ο οδηγός στο τηλέφωνο, έδινα το κινητό μου σε κάποιον περαστικό λέγοντας του τις λέξεις “na farsi” και “snapp”, δηλαδή “δε μιλάω φαρσί και με έχουν καλέσει από snapp”. Αυτοί φρόντιζαν πάντα να καθοδηγήσουν τον οδηγό για το που ακριβώς βρισκόμουν.
• Οι συγκοινωνίες στη χώρα (λεωφορεία, τρένα, αεροπλάνα) είναι εξαιρετικές και οικονομικές. Μοναδική δυσκολία που μπορεί να συναντήσει κάποιος είναι στο να κλείσει εισιτήρια για εσωτερικές πτήσεις με τοπικούς παρόχους.
• Θα ακουστεί παράξενο αλλά λόγω των κυρώσεων, αρκετές εφαρμογές δεν δουλεύουν, μεταξύ αυτών και η πλοήγηση με Google Maps (οι χάρτες ανοίγουν αλλά δεν μπορείς να κάνεις πλοήγηση με αυτούς, απλά σου δείχνουν τη διαδρομή). Καλό είναι να έχετε offline χάρτες μαζί σας για να είσαστε πιο άνετοι. Προσωπικά δούλευα με το Offline Maps και το Navigator. Σε σημεία εντός πόλης άνοιγα και το Google Maps.
• Για την είσοδο στη χώρα με δικό σας όχημα, θα χρειαστείτε Carnet de Passage. Η διαδικασία είναι δύσκολη και θεωρητικά ισχύει απαγόρευση σε δίκυκλα άνω των 250 κυβικών. Η κατάσταση δυστυχώς δεν είναι ξεκάθαρη, με περιπτώσεις όπου το ελληνικό Carnet de Passage δε γίνεται αποδεκτό, και άλλες όπου ο περιορισμός των 250 κυβικών δεν εφαρμόζεται. Υπάρχουν κάποιοι που αναλαμβάνουν να σας βγάλουν ιρανικό Carnet de Passage, θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες παρακάτω.
• Το οδικό δίκτυο είναι αρκετά καλό, είτε πρόκειται για αυτοκινητόδρομους, είτε για το επαρχιακό τους δίκτυο. Καλή ποιότητα ασφάλτου αλλά προσέξτε λίγο στα σαμαράκια που υπάρχουν στις πόλεις για τη μείωση της ταχύτητας.
• Η οδηγική συμπεριφορά των Ιρανών είναι κάκιστη. Οι κανόνες οδήγησης που ισχύουν στο δρόμο είναι αρκετά μακριά από τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας που γνωρίζετε και ειδικά μέσα στις πόλεις, πιθανόν να τα βρείτε σκούρα τις πρώτες μέρες. Αν σας παρηγορεί αυτό, σιγά – σιγά θα το συνηθίσετε και θα μάθετε να οδηγάνε όπως αυτοί.
• Τιμή βενζίνης ανά λίτρο: 95άρα → 10.000 Rial (0,08 €) (Αύγουστος 2018)

Πίνακες και στατιστικά

Χρήσιμες Πληροφορίες

♦ Πληροφορίες για τη Visa του Ιράν

Φροντίστε το διαβατήριο σας να είναι τουλάχιστον 6 μήνες πριν τη λήξη του και να είναι καθαρό από σφραγίδες Ισραήλ (ενδέχεται να έχετε πρόβλημα και για σφραγίδες από ΗΠΑ). Από εκεί και πέρα, υπάρχουν τρεις επιλογές:

Απόκτηση βίζας στο αεροδρόμιο (διάρκειας: 2 εβδομάδων)

Τα κριτήρια δεν είναι σαφή και πάντα υπάρχει η περίπτωση η αίτηση σας να μην γίνει αποδεκτή και συνεπώς να πρέπει να μπείτε απευθείας στην επόμενη πτήση για επιστροφή στην Ελλάδα. Συνήθως οι Έλληνες δεν έχουν πρόβλημα.

Απόκτηση βίζας από ταξιδιωτικό γραφείο (διάρκειας: 1 μήνα)

Η αίτηση γίνεται μέσω πρόσκλησης από το Ιράν. Υπολογίστε ότι οι υπηρεσίες του ταξιδιωτικού γραφείου θα κοστίσουν 30 έως 100 €, ανάλογα το γραφείο. Η βίζα μπορεί να πάρει παράταση κατά 1 επιπλέον μήνα, έπειτα από αίτηση που γίνεται τοπικά. Θα χρειαστεί να παρέχετε στο ιρανικό ταξιδιωτικό γραφείο:

–          Αίτηση
–          Αντίγραφο Διαβατηρίου σε ηλεκτρονική μορφή
–          Φωτογραφία σε ηλεκτρονική μορφή

Αφού γίνει η αίτηση από το ταξιδιωτικό γραφείο στο Υπουργείο Τουρισμού του Ιράν, εάν αυτή γίνει δεκτή, θα αποσταλεί ένας κωδικός στην Πρεσβεία του Ιράν στην Αθήνα. Θα πρέπει τότε να περάσετε από εκεί και να παρέχετε:

–          Αίτηση
–          Διαβατήριο
–          Δακτυλικά αποτυπώματα
–          Ιατρική ασφάλεια για το διάστημα παραμονής στο Ιράν
–          Κατάθεση ποσού 50 € σε λογαριασμό της Πρεσβείας.

Απόκτηση βίζας μέσω Πρεσβείας του Ιράν (διάρκειας: 2 εβδομάδων)

Για αίτηση απευθείας στην Πρεσβεία του Ιράν στην Αθήνα (Στρατηγού Καλλάρη 16, Ψυχικό, τηλ.: 210 6741436) θα χρειαστεί να παρέχετε:

–          Αίτηση
–          Διαβατήριο
–          Φωτογραφίες Διαβατηρίου
–          Αεροπορικό εισιτήριο μετ’ επιστροφής
–          Διεύθυνση Διαμονής στο Ιράν, ένα ξενοδοχείο δηλαδή στο οποίο θα έχετε κάνει κράτηση για τις πρώτες μέρες τις διαμονής σας.
–          Ιατρική ασφάλεια για το διάστημα παραμονής στο Ιράν.
–          Κατάθεση ποσού 50 € σε λογαριασμό της Πρεσβείας.

Τα παραπάνω στοιχεία ενδέχεται να αλλάζουν ανά περιόδους, φροντίστε λοιπόν να σιγουρευτείτε για όλα τα απαιτούμενα έγγραφα. Υπολογίστε ότι η διαδικασία έκδοσης κρατάει 4-6 εβδομάδες.

♦ Ενοικίαση Μηχανής στο Ιράν (Farhad)

e-mail: [email protected]

https://thepersianride.com/

https://iran-adventure.com/rent-bike/motor_bike/

Η ιστοσελίδα δημιουργήθηκε από τον Farhad μερικούς μήνες μετά το ταξίδι μου, κάνοντας τη διαδικασία ενοικίασης της μηχανής στο Ιράν, αρκετά πιο εύκολη.

♦ Έκδοση Carnet de Passage για Ιράν (Hossein)

e-mail: [email protected]

http://www.overlandtoiran.com/

Για έκδοση ιρανικού Carnet de Passage. Το κόστος είναι 450 $ ανά μηχανή (με έκπτωση εάν ο αριθμός των μηχανών είναι μεγαλύτερος). Το Carnet έχει διάρκεια ίδια με εκείνη της βίζας που θα σας δοθεί. Θα χρειαστείτε επιπλέον ασφάλεια με 50 $ ανά μηχανή. Με τον Hossein ήρθα σε επαφή μετά το ταξίδι μου στο Ιράν, οπότε δεν έχω προσωπική γνώμη, από άλλους ταξιδιώτες που συνεργάστηκαν μαζί του όμως, ενημερώθηκα ότι είναι αξιόπιστος.

♦ Βίζα Ιράν (Iran Tour Services)

e-mail: [email protected]

http://visairanvisa.com

Για βίζα στο Ιράν μέσω ταξιδιωτικού γραφείου (30 ημερών). Το παραπάνω site είναι από τα οικονομικότερα και ταχύτερα που βρήκα, έπειτα από αρκετό ψάξιμο. Η πληρωμή γίνεται στο Ιράν, αφού φτάσετε στον προορισμό σας.

♦ Ηλεκτρονική Βίζα Αζερμπαϊτζάν

https://evisa.gov.az/en/

Η αίτηση γίνεται ηλεκτρονικά, στο παραπάνω site. Εύκολα και γρήγορα, με χρέωση πιστωτικής κάρτας.

♦ Πτήση Τιφλίδα – Mestia (Vanilla Sky)

Mobile: +995 32 242 7427, +995 599 65 90 99, e-mail: [email protected]

https://ticket.vanillasky.ge/

Για εσωτερικές πτήσεις εντός της Γεωργίας. Οικονομική εταιρία αλλά το δρομολόγιο Τιφλίδα – Mestia έχεις αρκετά συχνά ακυρώσεις, λόγω καιρού.

♦ Λεωφορείο Ερεβάν – Τεχεράνη (Ashtrans, Royal Safar Iranian)

Mobile: +374 94 070 089, e-mail: [email protected]

http://www.royall.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=3&pageid=199

Οικονομικά και άνετα λεωφορεία για το δρομολόγιο Ερεβάν – Τεχεράνη. Υπάρχει ένα δρομολόγιο τη μέρα και το εισιτήριο καλό είναι να το κλείσετε νωρίτερα.

Βιβλιογραφία – Ιστοσελίδες

Γενικά:

• http://wikipedia.org
• https://motoadv.gr
• http://livetrips.gr
• https://www.travelstories.gr
• http://maps.google.com

Γεωργία

• https://www.georgia.travel/
• https://www.lonelyplanet.com/georgia
• https://wikitravel.org/en/Georgia_(country)

Αζερμπαϊτζάν

• http://azerbaijan.travel/
• https://www.lonelyplanet.com/azerbaijan
• https://wikitravel.org/en/Azerbaijan

Αρμενία

• https://armenia.travel/en
• https://www.lonelyplanet.com/armenia
• https://wikitravel.org/en/Armenia

Ναγκόρνο Καραμπάχ (Αρτσάχ)

• https://artsakh.travel/en_US/
• https://www.lonelyplanet.com/azerbaijan/nagorno-karabakh
• https://wikitravel.org/en/Nagorno-Karabakh

Ιράν

• http://www.itto.org
• https://www.lonelyplanet.com/iran
• https://wikitravel.org/en/Iran

« Προηγούμενη Σελίδα