Ταξίδι στα δύο άκρα της Ευρώπης

Ημέρα 7η, Chucena – Γρανάδα (600 χλμ)

Ξημερώνει…
Χμμμ ποια… ;
Α, ναι, η Κική.
Πού είμαι;
Γκνννν, μοτέλ, εθνικός, Πορτογαλία.
Μπα, Ισπανία νομίζω, ναι, κάπου έξω από τη Σεβίλλη, ναι, και πάμε Ταρίφα είπαμε ε;

Φτιάχνω το κλασικό μπουκαλάτο φραπεδάκι και…
«Ξύπνα αγάπη μου, ώρα να ετοιμαζόμαστε!»

Μερικά λεπτά εντατικών ετοιμασιών και φορτώματος αργότερα, είμαστε έτοιμοι για αναχώρηση.

ΥΓ: Πάντα, όπου και αν μας πετύχαιναν, ήμασταν θέαμα, ειδικά όταν έβλεπαν τις πινακίδες. Αρκετοί δοκίμαζαν να μας πιάσουν κουβέντα, αλλά, «Που πα ρε φίλε χωρίς lower;;;;»

Από Σεβίλλη δεν έχουμε σκοπό να περάσουμε. Από μακριά μάλιστα, μας φάνηκε αντιαισθητική βιομηχανική τσιμεντούπολη. Κι όμως! Ένα λάθος του GPS μας έβγαλε από το δρόμο μας για μία σύντομη βόλτα στα προάστια και εκεί αναθεωρήσαμε. Πολλά όμορφα σπίτια, με έντονα χρώματα και χαρακτήρα. Αργότερα, που μελέτησα λίγο παραπάνω τη πόλη, μπορώ να πω πως χάσαμε άλλον ένα πανέμορφο προορισμό. Την άλλη φορά…

Κατά τα άλλα; Φουλ πορεία νότια!

Γέφυρα στα νότια της Σεβίλλης

Βάλτοι δίπλα στην πόλη San Fernando

Ο εθνικός γίνεται επαρχιακός, αφού όμως πληρώσουμε τα πρώτα διόδια της Ισπανίας από τη στιγμή που αφήσαμε τη Βαρκελώνη. Νωρίς το μεσημέρι, φτάνουμε επιτέλους Tarifa. Μεσογειακή πόλη, τουριστική με έντονο ταπεραμέντο και αυτή.

Η πόλη Tarifa ονομάστηκε έτσι μετά από μία επιτυχημένη επίθεση του Βερβέρου πολέμαρχου Tarif ibn Malik το 710 (καμία σχέση με τους γνωστούς ταρίφες στην Ελλάδα). Κατοικείται από τους ρωμαϊκούς χρόνους και έχει τείχη που χρονολογούνται από τον μεσαίωνα (εδώ, η πύλη Puerta de Jerez).

Το κυρίως οχυρό της, το κάστρο Guzman (χτισμένο το 960, επισκέψιμο).

Όμορφη και ενδιαφέρουσα η πόλη, καλή η παραλία, αλλά αυτό που κάνει την Tarifa μοναδική είναι η γεωγραφική της θέση.

Καταρχάς, αν δεν το ξέρατε, η Tarifa είναι η νοτιότερη πόλη που βρίσκεται στην Ηπειρωτική Ευρώπη. Μάλιστα, βρίσκεται νοτιότερα πχ από το Αλγέρι και την Τύνιδα, πρωτεύουσες των αντίστοιχων Αφρικανικών κρατών. Κατά δεύτερον, βρίσκεται στο στενότερο σημείο των στενών του Γιβραλτάρ (ναι, τα βουνά απέναντι είναι Αφρική) και στο μεταίχμιο μεταξύ Μεσογείου και Ατλαντικού ωκεανού. Αριστερά, Μεσόγειος, δεξιά Ατλαντικός. Μπροστά μας, το πρώην νησί Isla de Las Palomas, που ενώθηκε με τη στεριά μέσω μίας λωρίδας βράχων που τοποθετηθήκαν για αυτόν το σκοπό το 1808.

Ατλαντικός ωκεανός

Μεσόγειος θάλασσα

Η κοντινή απόσταση από την Αφρική γενικότερα και το Μαρόκο ειδικότερα (μόνο 11 χλμ) καθιστά την Tarifa ιδανικό λιμάνι για επίσκεψη στην Αφρική. Μόνο 30 τόσα λεπτά θέλει για να βρεθείς Μαρόκο. Εμείς ύστερα από πολύ σκέψη λέμε να μην πάμε. Δε μας παίρνει οικονομικά (αρκετά λεφτά για τα εισιτήρια πεταμένα αν δεν υπάρχει πλάνο για να κάτσουμε μερικές μέρες τουλάχιστον) αλλά ούτε χρονικά.

Το οχυρό του 10ου αιώνα καλύπτει όλη την έκταση του νησιού δημιουργώντας έναν φυσικό φράχτη που εμποδίζει την εύκολη πρόσβαση. Η μοναδική επαφή με τη στεριά γίνονταν μέσω της προαναφερόμενης λωρίδας γης, που όμως και αυτή διακόπτονταν από μία βαθιά τάφρο. Ο χώρος χρησίμευε ως ναυτική βάση από το 1930 μέχρι και το 2001 όταν πλέον εγκαταλείφθηκε. Ακόμα όμως, υπάρχει αυστηρή απαγόρευση εισόδου.

Η τάφρος μπροστά από το οχυρό. Ανάλογα με τα ρέυματα ή τις τρικυμίες, η τάφρος αυτή είναι γεμάτη άμμο ή νερό. Οπότε…

…το νοτιότερο άκρο της ηπειρωτικής Ευρώπης είναι κάπου εδώ:

Και εδώ, ναι, έφτασα ΚΑΙ με τη μηχανή (παρόλο που και εδώ απαγορεύονταν)…

Επιστροφή από τον ίδιο δρόμο έχοντας μπροστά μας πάνω στο λόφο…

…τον πύργο Santa Catalina. Ο πύργος κατασκευάστηκε το 1931 για στρατιωτικούς σκοπούς σε στυλ αναγεννησιακό στην κορυφή του ομώνυμου λόφου και, έκτοτε, αποτελεί ένα από τα βασικά σύμβολα της πόλης. Κατασκευάστηκε ως πύργος παρατήρησης και κέντρο επικοινωνίας και σε καμία περίπτωση με αμυντικό ή επιθετικό προσανατολισμό. Το αναγεννησιακό στυλ προήλθε από την ανάγκη να φτιαχτεί κάτι που θα δένει αισθητικά με την υπόλοιπη πόλη και ειδικότερα το κοντινό κάστρο του Guzman. Πράγματι, δένει όμορφα με την υπόλοιπη πόλη και βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο, άριστο για την παρατήρηση των στενών. Παρόλ’ αυτά, η μοίρα δεν του επεφύλαξε καλή τύχη. Κάπου στην αρχή του Ισπανικού εμφυλίου, βομβαρδίστηκε από τους δημοκρατικούς και έπαθε σοβαρές ζημιές.

Το κτίριο έμεινε έτσι για πολλά χρόνια. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου όλος ο λόφος γέμισε με χαρακώματα και οχυρωματικά έργα που του έδωσαν μία κάπως άγρια όψη.

Αργότερα πάλι επισκευάστηκε πρόχειρα και έτυχε διαφόρων χρήσεων μέχρι το 2001. Από τότε υπάρχει προσπάθεια αποκατάστασης που σκοντάφτει στην Ισπανική Αρχαιολογική υπηρεσία…

Βίντεο (όχι δικό μου προφανώς) με πολύ καλή οπτική του Santa Catalina και της περιοχής τριγύρω:

Αποχαιρετούμε την Ταρίφα και κατευθυνόμαστε πλέον βόρεια. Γιατί;

Γιατί, νοτιότερα από εδώ, δεν έχει!

Πορεία βόρεια, μέσω στενών επαρχιακών δρόμων, παρέα με το βουνό αριστερά και τη θάλασσα δεξιά, ενώ η Αφρική κλείνει το μάτι πονηρά και μας καλεί για μία επόμενη βόλτα στα εδάφη της. Το όλο τοπίο πάντως θυμίζει έντονα Ελλάδα.

Να οι σφάκες στη μέση της εθνικής, να και οι περιοδικές καλοκαιρινές πυρκαγιές, νιώθω πραγματικά σα στο σπίτι μου!

Αυτό όμως που κάνει σύντομα την εμφάνισή του και μονοπωλεί το ενδιαφέρον μας είναι φυσικά αυτός ο μοναχικός βράχος που ξεπροβάλει στον ορίζοντα.

Από τη στιγμή που θα τον δείτε, δε χρειάζεστε ούτε GPS ούτε τίποτα. Απλά τον σημαδεύεις και πηγαίνεις. Ευτυχώς δηλαδή που φαίνεται, γιατί ταμπέλα που να λέει Gibraltar προσωπικά δεν είδα καμία πριν φτάσω ελάχιστη απόσταση από το Βράχο, λες και δεν ήταν ένα ορόσημο παγκοσμίου φήμης αλλά ένα μικρό ασήμαντο χωριουδάκι.

Φτάσαμε. Μία ανάσα μακριά είμαστε. Κατάκοποι αλλά και πολύ ευχαριστημένοι που είμαστε εδώ.

Μπορεί να μην είναι το στενότερό τους σημείο αλλά είναι τόσο χαρακτηριστικός αυτός ο βράχος που έδωσε το όνομα στα στενά, Στενά του Γιβραλτάρ. Στην αρχαία Ελλάδα ονομάζονταν Ηράκλειες Στήλες, προφανώς ο θεόρατος βράχος θα είχε παίξει το ρόλο του.

Ας δούμε όμως και μερικά στοιχεία για αυτό το σημαντικό κομμάτι γης:
Το Γιβραλτάρ είναι μια μικρή βραχώδης χερσόνησος στο νότιο μέρος της Ιβηρικής χερσονήσου βορειανατολικά της Ταρίφα. Το αρχικό όνομα ήταν «βράχος του Ταρίκ» (Gibr al-Ţāriq) ενός Άραβα που το κατέλαβε το 711. Αργότερα κατελήφθη από τους Ισπανούς της Γρανάδας το 1492 και τελικά κατελήφθη από το Βρετανικό ναυτικό το 1704 και προσαρτήθηκε οριστικά από τους Βρετανούς με την Συνθήκη της Ουτρέχτης το 1713. Λόγω της γεωγραφικής θέσης και της σημασίας του για τον έλεγχο της ναυσιπλοΐας, το Γιβραλτάρ αποτέλεσε επί μακρόν σημείο έντονων αντιπαραθέσεων μεταξύ Ισπανίας και Βρετανίας. Η Ισπανία από παλιά επιχειρεί συνεχώς να επανακτήσει τον έλεγχο του Γιβραλτάρ κάποιες φορές μάλιστα με τα όπλα, όπως κατά τη διάρκεια μίας πεντάμηνης πολιορκίας το 1727 και κατά τη διάρκεια της «Μεγάλης πολιορκίας» που διήρκεσε 3 χρόνια και 7 μήνες (1779-1783). Από τότε, υπάρχει μία συνεχή πίεση για «απελευθέρωση» του Γιβραλτάρ, άλλες φορές λιγότερο και άλλες περισσότερο έντονη.

Τα τελευταία πενήντα χρόνια έχει βρεθεί επανειλημμένως στο επίκεντρο της διπλωματικής διαμάχης Βρετανίας και Ισπανίας. Το 1969 η Ισπανία έκλεισε τα σύνορα με το Γιβραλτάρ ζητώντας την επιστροφή του από το Ηνωμένο Βασίλειο μετά από δημοψήφισμα που ζήτησε ο ΟΗΕ για την ανεξαρτησία ή υπαγωγή του στην Ισπανία. Σε εκείνο το δημοψήφισμα η πλειοψηφία των κατοίκων τάχθηκαν υπέρ της συνέχισης της σύνδεσης με τη Βρετανία. Ωστόσο, στις 15 Δεκεμβρίου 1982 με απόφαση του Βασιλιά της Ισπανίας Χουάν Κάρλος τα σύνορα ξανάνοιξαν μετά από 13 χρόνια. Με ένα νεότερο δημοψήφισμα το 2002 επιλέχθηκε και πάλι η παραμονή του Γιβραλτάρ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό οδήγησε σε ένα νέο Σύνταγμα το 2006 και τριμερείς συμφωνίες για την επίλυση χρόνιων προβλημάτων. Το τελευταίο επεισόδιο παίχτηκε το 2013 όταν οι αρχές του Γιβραλτάρ αποφάσισαν να κατασκευάσουν μια τεχνητή υφαλοκρηπίδα στα χωρικά τους ύδατα. Η Μαδρίτη επέβαλε στη συνέχεια αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα, προκαλώντας μεγάλες καθυστερήσεις για χιλιάδες τουρίστες και ντόπιους και προέβαλε την ιδέα να επιβάλει έναν νέο δασμό ύψους 50 ευρώ στο πέρασμα του ισθμού, όπως και να κλείσει τον εναέριο χώρο της στα αεροπλάνα που χρησιμοποιούν το αεροδρόμιο αυτού του βρετανικού υπερπόντιου εδάφους!

Μετά άρχισαν οι απειλές εκατέρωθεν ότι θα προσφύγουν στα Ευρωπαϊκά και διεθνή δικαστήρια και στο τέλος κάπου τα βρήκανε πάλι ενώ, ευτυχώς, όταν φτάσαμε εμείς, οι Ισπανοί δε μας δημιούργησαν κανένα πρόβλημα (ούτε καν μπήκαν στο κόπο να μας κάνουν σήμα να περάσουμε, απλά συνέχιζαν να απολαμβάνουν αμέριμνοι το καφεδάκι τους). Αλλά και στη πλευρά, του Γιβραλτάρ, το μόνο που ζητήσανε ήταν μία ταυτότητα και άντε γεια.

Από αριστερά η σημαία του Γιβραλτάρ, της Βρετανίας και της Ευρωπαϊκής ένωσης. Είμαστε σε Υπερπόντιο Βρετανικό Έδαφος πια!

Παρά τις σχετικά καλές σχέσεις γειτονίας σήμερα, είναι προφανές πως σε τίποτε δε μπορεί το Γιβραλτάρ να βασιστεί στους Ισπανούς, από φόβο μελλοντικού εκβιασμού. Η μορφολογία, του εδάφους, το κλίμα, αυτά είναι όλα δεδομένα. Άλλο δεδομένο είναι πως, σήμερα, το Γιβραλτάρ αριθμεί 28.000 περίπου μόνιμους κατοίκους. Για να χωρέσουν όλοι αυτοί σε αυτόν τον πολύ περιορισμένο χώρο, μαζί όλες τις εγκαταστάσεις που καθιστούν την πόλη ημιαυτόνομη, είναι νομίζω φανερά δύσκολο. Τα καταφέρνουν όμως, αν και έχουν προβεί σε αρκετές θυσίες. Πρώτη θυσία είναι το σχετικά μικρό αεροδρόμιο το οποίο έγινε μπαζώνοντας τμήμα της θάλασσας και το οποίο διασχίζουμε κάθετα για να περάσουμε στην πόλη! Που να βρεθεί άλλος χώρος κατάλληλος;

Δεύτερη θυσία; Λόγο ελάχιστου χώρου διαθέσιμου για κατοίκηση, όλοι οι δρόμοι είναι στενοί και πολλοί από αυτούς μίας λωρίδας. Οι θέσεις ελεύθερης στάθμευσης ελάχιστες! Όλα υπόγεια και επί πληρωμή. Στους δρόμους, αυτό που βλέπεις είναι εκατοντάδες σκούτερ τα οποία χρησιμοποιούν οι ντόπιοι για τις μετακινήσεις τους εντός της πόλης, μόνο για εκδρομές στην Ισπανία βγάζουν τα ακριβά τζιπ ή σπορ αυτοκίνητα τους. Γιατί, ναι, το χρήμα ρέει στο Γιβραλτάρ, φορολογικός παράδεισος είναι, με δικό του μάλιστα νόμισμα την Gibraltar pound (συνδεδεμένο με τη Βρετανική Λίρα). Είπαμε, Βρετανικό Υπερπόντιο Έδαφος αλλά όχι Βρετανικό.

Αυτή η «Βρετανικότητα» τονίζεται με διάφορους τρόπους. Π.χ. τους πολύ χαρακτηριστικούς (ρετρό πλέον) κόκκινους τηλεφωνικούς θαλάμους!

Άλλο «βρετανικό» είναι οι πινακίδες. Πανομοιότυπες στα χρώματα με τις Βρετανικές, μόνη διαφορά είναι το GBZ αντί το GB εκεί που δείχνει τη χώρα. Τα πάντα είναι πολύ στριμωχτά αλλά νομίζω καλόγουστα τακτοποιημένα. Η πόλη είναι παλιά, γεμάτη με πρώην στρατιωτικές εγκαταστάσεις (από εκεί προέρχονταν το 60% του ΑΕΠ το 1984, σήμερα μόνο το 7%) που σήμερα έχουν άλλες χρήσεις από το δημόσιο ή ιδιώτες.

Ο βράχος όμως είναι αυτός που πραγματικά δεσπόζει στα πάντα. Όλα γίνονται γύρω από αυτόν ή εξαιτίας αυτού. Αυτός υπαγορεύει που και πως θα γίνει το κάθε τι, αυτός είναι το πρώτο πράγμα που βλέπεις μόλις κυκλοφορήσεις. Όπου υπάρχει χώρος, μπορείς να δημιουργήσεις ελεύθερα.

Όπου δεν υπάρχει χώρος… σκάβεις! Περιμετρικά, από δύση προς νότο προς ανατολή προς βορρά (όχι αντίστροφα σε κάποια σημεία), έχει φτιαχτεί η περιφερειακή οδός του Γιβραλτάρ. Σε κάποια σημεία της παρουσιάζει αυτήν την όψη:

Πεζοδρόμιο; Δεν υπάρχει. Όριο ταχύτητας 20 και όλοι σιγά-σιγά. Προφανώς, οι Βρετανοί δεν έσκαψαν το βράχο μονάχα για να περνάνε τα αμάξια…

Σκεφτείτε. Έχετε αρκετές χιλιάδες κατοίκων σε μία στρατιωτική βάση συνδεδεμένη με μία λωρίδα γης με τη στεριά όπου υπάρχει ένας λίγο έως πολύ εχθρικός λαός. Θέλεις μεγάλες αποθήκες για φαγητό, πυρομαχικά, και κυρίως… ΝΕΡΟ! Ε, λοιπόν, στα έγκατα του βράχου έχουν σκαφτεί τεράστιες αίθουσες που χρησιμεύουν ως αποθήκες ή δεξαμενές. Και καλά, τα τρόφιμα και τα πυρομαχικά θα βολευτούν. Το νερό; Πως θα φτιάξεις τόσο τεράστιες δεξαμενές; Γιατί το Γιβραλτάρ βρίσκεται πολύ νότια σε μία περιοχή που δε φημίζεται για τις βροχοπτώσεις του που θα μπορούσαν να ανανεώσουν τα αποθέματα. Παλιά, οι δυνατότητες ύδρευσης ήταν οι εξής: Κάτι πηγάδια με λιγοστό, όχι ιδιαίτερα εύγευστο νερό, παγίδες για το βρόχινο νερό και δεξαμενόπλοια που μετέφεραν νερό από Βρετανία! Σήμερα, οι παραπάνω λύσεις έχουν εγκαταλειφθεί και το Γιβραλτάρ υδροδοτείται πλήρως από αφαλατωμένο νερό και αλμυρό της θάλασσας. Υπάρχουν δηλαδή δύο ιδιωτικές εταιρίες υδάτων με δύο δίκτυα. Μία που αφαλατώνει και δίνει νερό πόσιμο και άλλη μία που δίνει νερό της θάλασσας για χρήση στις τουαλέτες κτλ. Δύο εντελώς διαφορετικά δίκτυα νερού που λειτουργούν παράλληλα! Και οι δύο εταιρίες λειτουργούν και αποθηκεύουν το νερό στα έγκατα του βράχου, μακριά από επιθετικά χτυπήματα οποιοδήποτε εχθρού. Μάλιστα, το υπόλοιπο της αφαλάτωσης, το διοχετεύουν έξω από το βράχο σχηματίζοντας έναν εντυπωσιακό καταρράκτη.

Συνεχίζοντας τη πορεία νότια, λίγο πριν το ακρωτήριο Europa, συναντάμε και το νοτιότερο τέμενος της Ευρώπης, το Ibrahim-al-Ibrahim.

Το συγκεκριμένο τζαμί είναι σχετικά νέο, κτίστηκε το 1997 ως δωρεά του Βασιλιά Φαχτ της Σαουδικής Αραβίας και είναι από τα μεγαλύτερα που υπάρχουν σε μη μουσουλμανική χώρα. Πάντως, το 4% του πληθυσμού (περίπου 1100 άτομα) είναι μωαμεθανοί.

Στο νοτιότερο σημείο βρίσκεται το ακρωτήριο Europa όπου υπάρχει και ένας όμορφος φάρος του 1841. Απέναντι, η Αφρική.

Παραλία παντός καιρού, φτιαγμένη για τις περιόδους έντασης με του Ισπανούς. Είπαμε, αυτόνομοι σε όλα!

Έχοντας κάνει το γύρο του βράχου, ένα μας μένει. Η ανάβαση!

Όλη η περιοχή, από ένα υψόμετρο και πάνω, ονομάζεται «The Upper Rock». Και μόνο για την απίστευτη θέα, αξίζει μία βόλτα μέχρι εκεί.

Κλικ για μεγέθυνση

Δεν είναι όμως αυτός ο μόνος λόγος για να ανεβείτε. Εδώ πάνω βρίσκεται και το μοναδικό καταφύγιο άγριας ζωής του Γιβραλτάρ! Τι το μοναδικό έχει;

Αφού πληρώσετε το μάλλον τσουχτερό εισιτήριο θα το δείτε και εσείς.

Μαϊμούδες!

ΥΓ: Υπάρχει η φτηνότερη επιλογή να μπεις με τα πόδια ή να πληρώσεις κάτι παραπάνω για να μπεις με αυτοκίνητο-μηχανή. Εμείς, ευτυχώς, μπήκαμε με τη μηχανή. Οι αποστάσεις είναι αρκετά μεγάλες για περιπάτους.

Είναι πραγματικά απίστευτο αλλά εδώ, στα ψηλά του βράχου του Γιβραλτάρ, από όσο υπάρχουν αρχεία, ζει ο μοναδικός πληθυσμός άγριων μαϊμούδων (Barbary macaques, χωρίς ουρά) της Ευρώπης. Ο πληθυσμός τους μία αυξάνονταν, μία μειώνονταν, πάντα όμως είχαν μία σπέσιαλ περιποίηση από το Βρετανικό δημόσιο.

Σήμερα, δε μπορείς να τους πεις και πολύ άγριους. Κακομαθημένοι στην παρουσία των χιλιάδων τουριστών, μας αντιμετωπίζουν άλλες φορές με παιχνιδιάρικη διάθεση, άλλες ως πηγή τροφής (απαγορεύεται πλέον αυστηρά κάθε τάισμα ή πότισμα των πιθήκων με πρόστιμο 500 λίρες!!!) ενώ άλλες φορές απλά αδιαφορούν για την παρουσία μας.

Οι άγριες μαϊμούδες του Γιβραλτάρ, θεωρούνται ως η νούμερο ένα τουριστική ατραξιόν και τις προσέχουν ανάλογα (το ξέρατε πως από το Γιβραλτάρ περνάνε πάνω από 12.000.000 τουρίστες το έτος; Απίστευτο;). Υπάρχει χώρος όπου καθημερινά διατίθενται φρούτα και λαχανικά για τη συμπλήρωση της διατροφής τους, καθώς και τεχνητές πηγές πόσιμου νερού. Παρόλ’ αυτά, αυτές συμπληρώνουν το διαιτολόγιό τους ή τα παιχνίδια τους, κλέβοντας ότι μπορέσουν από τους περίεργους τουρίστες. Το χειμώνα που κυκλοφορούν μάλιστα λιγότεροι τουρίστες, κάνουν συχνά επιδρομές στην πόλη δημιουργώντας προβλήματα.

Στο καταφύγιο όμως δεν είναι μόνο οι μαϊμούδες που μπορείτε να θαυμάσετε. Υπάρχουν και κάτι άλλα σπάνια ζουζούνια, φίδια, πεταλουδίτσες κτλ (χεστήκαμε, εγώ για τις μαϊμούδες ανέβηκα) αλλά και μερικά ακόμα αξιόλογα μέρη για να επισκεφτείτε. Ένα από αυτά, είναι η Σπηλιά του St. Michael’s. Η πιο γνωστή από τις 150 φυσικές σπηλιές του Γιβραλτάρ έχει πλέον φωτιστεί φαντασμαγορικά με φωτορυθμικά και περιπλανιέσαι σε αυτήν υπό τον ήχο house (;) μουσικής. Ένα τμήμα της μάλιστα, με τρομερή ακουστική, έχει διαμορφωθεί σε μικρό θέατρο με τσιμεντένιες κερκίδες. Πολύ εντυπωσιακό σύμπλεγμα αιθουσών, έχει συνδεθεί με διάφορους μύθους από την αρχαιότητα. Για παράδειγμα, εδώ νόμιζαν οι αρχαίοι Έλληνες πως υπήρξε μία από τις πύλες του Άδη. Άλλος μύθος είναι πως υπάρχει υπόγεια δίοδος που βγάζει στην Αφρική, από την οποία πέρασαν οι πίθηκοι εδώ. Απολαύστε:

Έχοντας πληρώσει εισιτήριο και για τη μηχανή, μπορούμε να βολτάρουμε ελεύθερα στους στενούς δρόμους του «The Upper Rock». Έτσι, μπορούμε να δούμε τις διάσπαρτες, παλαιές και παροπλισμένες πλέον συστοιχίες κανονιών. Σε αυτή τη φωτογραφία για παράδειγμα φαίνεται ο χώρος που φιλοξενούνταν η πυροβολαρχία (Battery) Spur με το τεράστιο 9.2 ιντσών πυροβόλο (172 κιλά κάθε βλήμα, δυνατότητα ρίψης 2-3 βλημάτων κάθε λεπτό) μαζί με τις εγκαταστάσεις υποστήριξής του. Το κανόνι πλέον κοσμεί κάποιο πολεμικό μουσείο στο Λονδίνο.

Κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ειδικά, παίξανε καίριο ρόλο αποτροπής. Η συγκεκριμένη πυροβολαρχία, καθώς αρκετές αντίστοιχες σκορπισμένες στο βράχο, είχαν τεράστια εμβέλεια. Συγκεκριμένα, μπορούσαν να βάλουν οποιοδήποτε στόχο ήθελαν από εδώ μέχρι τις αφρικανικές ακτές απέναντι, καθιστώντας τον διάπλου ενός εχθρικού σκάφους επιφανείας, αδύνατο. Δεδομένης μάλιστα της τρομερής αντιαεροπορικής δύναμης που έδρευε στο νησί αλλά και της ουδετερότητας που είχε επιλέξει η Ισπανία εκείνον τον καιρό, η κατάληψη του θρυλικού βράχου ήταν πρακτικά αδύνατη!

Κλικ για μεγέθυνση

Η περιπλάνηση στο βράχο συνεχίζεται με εμάς να περνάμε από κάθε δρομάκι που μας επιτρέπονταν. Η επόμενη αξιόλογη στάση μας έγινε σε άλλο ένα σημαντικό αξιοθέατο, στα «Great Siege Tunnels».

Αμέσως μετά την κατάκτηση του βράχου το 1704, οι Βρετανοί άρχισαν να οχυρώνουν ταχύτατα τη θέση τους σκάβοντας τάφρους μπροστά στα τείχη στο ευάλωτο βορειοδυτικό κομμάτι της λωρίδας που συνδέει το Γιβραλτάρ με τη στεριά. Το σκάψιμο δε σταμάτησε ούτε στιγμή, μιας και η ένταση μεταξύ Ισπανών και Βρετανών ήταν συνεχής με διάφορες αφορμές και το Γιβραλτάρ ήταν το πρώτο που δέχονταν επίθεση. Τα πρώτα πραγματικά τούνελ σκάφτηκαν κατά τη διάρκεια της μεγάλης πολιορκίας (1779-83) Συγκεκριμένα, ήθελαν να στήσουν μία νέα πυροβολαρχία στη βόρεια πλευρά του βράχου για να καλύψουν μία γωνία προσέγγισης που μέχρι τότε ήταν τυφλή για τις υπάρχουσες. Το κακό ήταν πως το συγκεκριμένο σημείο είναι εξαιρετικά δύσκολα προσβάσιμο. Έτσι, ήρθε η ιδέα να αρχίσουν το σκάψιμο και τη δημιουργία του πρώτου τούνελ, το ίδιο το οποίο εμείς επισκεπτόμαστε τώρα!

Όπως προχωρούσαν, κάποια στιγμή άρχισαν να αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τη σκόνη που δυσκόλευε την αναπνοή των εργατών. Ως λύση, αποφάσισαν να ανοίξουν μία τρύπα στον βράχο. Εκεί ανακάλυψαν πως δημιούργησαν μία άριστη θέση για να βάλουν άλλο ένα κανόνι.

Κάπως έτσι προχώρησαν σιγά-σιγά, δημιουργώντας τελικά μέχρι και το τέλος της πολιορκίας το 1783 τέσσερις νέες, άριστες θέσεις για κανόνια ενώ τα πρώτα 277 μέτρα τούνελ ήταν στην υπηρεσία των υπερασπιστών. Οι εκσκαφές συνεχίστηκαν με εντατικούς ρυθμούς και μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα είχαν φτιαχτεί περίπου 1200 μέτρα, όλα επισκέψιμα σήμερα, γεμάτα με κανόνια, είδη εποχής αλλά και κούκλες με αναπαραστάσεις διαφόρων σκηνών. Αξίζει και από εδώ μία επίσκεψη.

Από το 1880 μέχρι το 1915 υπήρξε μία ακόμα φάση σκαψίματος. Οι ανάγκες του ναυτικού της εποχής ανέδειξαν το Γιβραλτάρ σε βάση άκρως απαραίτητη για τους Βρετανούς. Πολλά νέα τούνελ δημιουργήθηκαν πάλι, τα περισσότερα περνούσαν τον βράχο από Ανατολή προς δύση αλλά σε μεγαλύτερα βάθη σε σχέση με τα παλαιά εξασφαλίζοντας επικοινωνία και εφοδιασμό με πυρομαχικά για την περίπτωση ανάγκης. Τότε σκάφτηκαν και οι πρώτες μεγάλες δεξαμενές για να εξασφαλίσουν επάρκεια νερού. Το νερό προέρχονταν από πλοία ή συλλέγονταν από τη βροχή με τεράστιες νεροπαγίδες στις πλαγιές του βράχου. Εκείνη την περίοδο σκάφτηκαν περίπου επτά χιλιόμετρα τούνελ και δεξαμενών.

Το 1933-1938 υπήρξε άλλη μία φάση εκσκαφών με αφορμή την άνοδο των ναζί στη Γερμανία αλλά και του εμφύλιου της Ισπανίας και του χάους που απειλούσε να καταπιεί την βάση έτσι και δεν υπήρχαν αρκετά αποτρεπτικά μέσα. Αεροπορικά καταφύγια, υπόγεια νοσοκομεία, νέες δεξαμενές νερού, νέες αποθήκες. Άλλα τέσσερα χιλιόμετρα σκάφτηκαν φτάνοντας για την ώρα συνολικά τα 11!

Το πιο εντατικό σκάψιμο όμως έγινε κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου μιας και τότε παίζονταν η επιβίωση ουσιαστικά της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και το Γιβραλτάρ απέκτησε ρόλο κλειδί για την έκβαση του πολέμου εμποδίζοντας κάθε εχθρική κίνηση από και προς τη Μεσόγειο θάλασσα και ασφαλίζοντας εν πολλοίς το θαλάσσιο δρόμο προς την Ασία μέσω του καναλιού του Σουέζ. Όλος ο άμαχος πληθυσμός εκκενώνεται και αντικαθίσταται από προσωπικό των ένοπλων δυνάμεων. Πλέον δημιουργήθηκε μία πραγματική υπόγεια πόλη για τους 16.000 στρατιώτες που ζούσαν εδώ με τηλεφωνικό κέντρο, εργοστάσιο ηλεκτρικού, αποθήκες νερού, φαγητού και πυρομαχικών, ικανών για να συντηρήσουν τη φρουρά απομονωμένη επί 16 μήνες! Κάποια από τα τούνελ ήταν τόσο μυστικά που ένα τελευταίο ξανα-ανακαλύφθηκε το 1997 (Operation Tracer).

Από το 1956 μέχρι το 1968 υπήρξε η τελευταία φάση εκσκαφών. Τότε αντιμετωπίσθηκαν οι τελευταίες απαιτήσεις στρατού και πόλεως σε αποθήκες, δεξαμενές πετρελαίου, αλλά και τούνελ που θα διευκόλυναν την κυκλοφορία των οχημάτων (κάποια από αυτά τα περάσαμε νωρίτερα κάνοντας τον κύκλο της χερσονήσου). Σήμερα, έχουν μετρηθεί επισήμως 55 περίπου χιλιόμετρα τούνελ μέσα στο βράχο, νούμερο εξαιρετικά εντυπωσιακό για έναν βράχο διαστάσεων 4 x 1 χιλιόμετρα περίπου και ύψος 462 μέτρα. Σουρωτήρι ο βράχος!

Τμήμα των τούνελ του Β παγκοσμίου πολέμου (8 χλμ) είναι ακόμα και σήμερα επισκέψιμα. Πολύ θα ήθελα να προλάβουμε να τα δούμε αλλά οι πύλες τους είχαν κλείσει λίγο πριν φτάσουμε εμείς και εξάλλου είναι αρκετά χρονοβόρα περιήγηση.

Πλησιάζει όμως έξι. Η ώρα περνάει γρήγορα στο Γιβραλτάρ αλλά πρέπει να βιαστούμε, να φτάσουμε στον επόμενο προορισμό που (καλώς εχόντων των πραγμάτων) θα είναι η Γρανάδα. Για την ώρα, μπροστά μας, το Μαυριτανικό κάστρο του 8ου αιώνα με τη περήφανη Union Jack (σημαία του Ηνωμένου Βασίλειου) να κυματίζει εδώ και τριακόσια τόσα χρόνια.

Τελευταίο αντίο στον βράχο με τη μεγάλη ιστορία, έναν προορισμό που σίγουρα αξίζει να επισκεφτείτε εάν βρεθείτε στην περιοχή και μάλιστα ίσως αξίζει να αφιερώσετε ολόκληρη ημέρα.

Πάλι στο δρόμο, πάλι με ταχύτητες γύρω στα 140-150.

Μα θα μου πείτε, τα ραντάρ; Τι να σας πω, όταν πήγαινα 120, συνήθως με περνούσαν οι πάντες εκτός από τις νταλίκες. Με 150 συνήθως περνούσα τη πλειοψηφία. Ακόμα και όταν έβρισκα λαγούς άλλους μοτοσυκλετιστές, αυτοί πήγαιναν αυτήν τη ταχύτητα σταθερά χωρίς μάλιστα να κόβουν στις πινακίδες περί επικείμενου σημείου ελέγχου ταχύτητας! Το κλασικό σενάριο είναι το εξής:

Πάω σταθερά 140-150 μέχρι που εμφανίζεται πινακίδα που γράφει τα εξής «Attention, Modern Su Velocidad» Παλαιό γατόνι στην Ισπανία πλέον, και άριστος γνώστης της Ισπανικής, ας μεταφράσω σε εσάς που δεν το ‘χετε: «Προσοχή, μετριάστε την ταχύτητά σας»

Αφήνω το γκάζι και σύντομα έρχεται άλλη πινακίδα που γράφει «Control De Velocidad 1 Kilometro», δηλαδή «Έλεγχος ταχύτητας, 1 χιλιόμετρο» μαζί με ένα σήμα Ραντάρ. Ε, εκεί πλέον είναι οριστικό, κόψε μάγκα στα 120 το πολύ και όλα καλά. Έλα μου όμως που τα Σπανιόλικα γατόνια δε καταλαβαίνουν χριστό και απομακρύνονται στον ορίζοντα…

Ρε λες να ήξεραν αυτοί κάτι που δε κατάλαβα εγώ;

Η ώρα περνάει γρήγορα στον δρόμο και οι σκιές μας μεγαλώνουν και αυτές. Πλέον ο ήλιος δεν είναι ούτε μπροστά, ούτε πίσω. Ακολουθούμε πορεία βόρεια με τον ήλιο αριστερά να ετοιμάζεται να μας καληνυχτίσει.

Ή δύση μας βρίσκει για άλλη μία φορά στο δρόμο. Ένα λάθος στο GPS αρκεί να κάνουμε μερικά παραπάνω μπρος πίσω για να μας βρει το ηλιοβασίλεμα οριακά έξω από τη Γρανάδα.

Η είσοδος στη πόλη δε μας διαφωτίζει και πολύ. Μα που πήγαν όλοι; Φαίνεται εμφανιστήκαμε τη μαγική στιγμή που όλοι έχουν κλείσει τα μαγαζιά τους και ετοιμάζονται για βραδινή έξοδο. Δούλοι της συνήθειας αυτοί οι Ισπανοί.

Ευτυχώς αυτή τη φορά ήμασταν τυχεροί στην εύρεση ξενοδοχείου (Saylu). Κλείνουμε άμεσα μέσω internet και πετυχαίνουμε σπέσιαλ προσφορά 29 ευρώ δωμάτιο μαζί με χώρο στάθμευσης.

Ουφ, κουραστική και αυτή η μέρα. Πρωινό ξύπνημα, Ταρίφα, Γιβραλτάρ, με πολύ περπάτημα και οδήγηση μέχρι τη δύση του ηλίου με το οδόμετρο να γράφει πάνω από 600 απολαυστικά χιλιόμετρα πολλά από τα οποία σε επαρχιακό με στροφές!

Χμμ, Γιβραλτάρ ε; Ημιανεξάρτητο δεν είναι αυτό; Ε, νομίζω πως έχω κάθε δικαίωμα να κολλήσω άλλο ένα αυτοκόλλητο στο πλάι της μπαγκαζιέρας που πλέον θα κοιτάζει αφ’ υψηλού πολλές άλλες στον δρόμο!

Τέλος έβδομης μέρας…

…
..
.

Ναι, με βλέπει κανείς; Χμμ, πώς δουλεύει αυτό…

Σσσσ, κάντε ησυχία, θα μας καταλάβει! Τι; Όχι, δεν είμαι ο Μάρκας, η Κική είμαι! Και τώρα θα σας αποκαλύψω αυτά που «ξέχασε» να σας πει, αυτά που έγιναν το βράδυ στη Γρανάδα! Σιγά μη μου ξέφευγε έτσι εύκολα…

Πάμε όμως να δούμε την ιστορία από την αρχή. Η αρχή έγινε από το αεροδρόμιο της Μαδρίτης. Έχοντας ξυπνήσει από τις 4 το πρωί, αυτός με υποδέχεται με μία γουλιά ζεστού καφέ από μπουκάλι και μία χούφτα φουντουκοσταφίδες. Το μεσημέρι, την ώρα που αυτός έβαζε βιαστικά βενζίνη στη μέση του πουθενά, μου πέταξε ένα σακουλάκι φουντουκοσταφίδες για το μεσημεριανό μου. Το βράδυ στη Λισαβόνα, δεν κάτσαμε για φαγητό. Έπρεπε λέει να βρούμε πρώτα ξενοδοχείο. Το ξενοδοχείο το βρήκαμε όταν εγώ πια λιποθυμούσα από τη νύστα οπότε έμεινα νηστική. Το πρωινό καλό αλλά μετά πάλι με κονσέρβες τη βγάλαμε το μεσημέρι και το βράδυ… φουντουκοσταφίδες σε μοτέλ στη μέση του πουθενά!

Ταρίφα; «Φουντουκοσταφίδες, βιαζόμαστε αγάπη μου». Γιβραλτάρ; «Πάρε μερικές φουντουκοσταφίδες για την ώρα αγάπη μου, να προλάβουμε να φτάσουμε Γρανάδα και μετά θα δεις». Έτσι μου ‘ρθε να του τις πετάξω στο κεφάλι!

Ε, φτάσαμε Γρανάδα και ήθελα να δω την πόλη, να δω κόσμο να κυκλοφορεί το βράδυ, να βγάλω τις μπότες, να βάλω τα καλά μου και, κυρίως, ΝΑ ΦΑΩ ΣΑΝ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ!
Ευτυχώς, δε θέλει να μου χαλάσει το χατίρι και ετοιμαζόμαστε για βόλτα στην πόλη (με μηχανή βεβαίως). Πού όμως; Ο Νίκος έχει ακούσει για ένα Ισπανικό έδεσμα, τα τάκος. Δοκιμάζει λοιπόν να πάρει βοήθεια από τη ρεσεψιόν. Αυτή τη φορά είμαστε τυχεροί και ξέρει κάτι ελάχιστα αγγλικά. «Πεινάμε» της λέει. «Να πάτε να φάτε τάπας, για βραδινό είναι ό,τι πρέπει μαζί με την μπύρα» απαντάει εκείνη. Προς εμένα: «Τάπας, τάκος, το ίδιο θα είναι. Τοπικό έδεσμα, τέλεια, θα σε ταΐσω βασιλικά, μωρό μου, σήμερα».

Σύντομα παρκάρουμε στο κέντρο της πόλης (σύμφωνα με το GPS) και αρχίζουμε τον περίπατο. Η πόλη είναι όμορφη και μου θυμίζει το Ρέθυμνο. Πολύς κόσμος κυκλοφορεί και απολαμβάνει τον περίπατο ή την μπύρα του. Σταματάμε στο μαγαζί που, σύμφωνα με τη ρεσεψιονίστ, σερβίρει τα καλύτερα τάπας της πόλης. Βρίσκουμε με τα βίας τραπέζι, έρχεται ο σερβιτόρος, δεν ομιλεί Αγγλικά ούτε Γερμανικά. Ο Νίκος, προσπαθεί να συνεννοηθεί, δύσκολα να βγάλεις άκρη. Τελικά, με τη βοήθεια και των τριγύρω θαμώνων, ανακαλύπτουμε πως καταρχάς «Τάπας» δεν είναι τοπικό έδεσμα αλλά έτσι λέγονται τα μεζεδάκια που συνοδεύουν την μπύρα. Πανάκριβα και λίγα, δε χορταίνεις με αυτά. Κατά δεύτερον, ή κουζίνα για κανονικό φαγητό έχει κλείσει προ πολλού και τέλος, αύριο πάλι. Ο Νίκος τσατίζεται, φεύγουμε. Εγώ όμως πεινάω!

Περιπλανιόμαστε λίγη ώρα μέχρι που φτάνουμε μπροστά από ένα συμπαθητικό εστιατόριο με μέτριο κόσμο. Καθόμαστε και ό,τι γίνει, δεν πάει άλλο, θα λιποθυμήσω από την πείνα ή την ξηροφαγία, έτσι και δε βάλω κάτι λαδερό στο στομάχι μου. Έρχεται το γκαρσόνι και, κλασικά, δεν ξέρει γρι Αγγλικά ή Γερμανικά. Σε μία καθαρά τουριστική πόλη όλα αυτά, έτσι; Μας φέρνει τον κατάλογο, ακριβές οι τιμές, στα Ισπανικά οι περιγραφές, αλλά με μετάφραση στα Αγγλικά δίπλα! Ψάχνω, ψάχνω, διαλέγω Chicken, κοτόπουλο. Ρωτάω το γκαρσόνι «Potatos?» «Si,si» μου λέει. Ε, κοτόπουλο με πατάτες, κλείσαμε. Εσύ Νίκο, τι θα πάρεις;

Ο Νίκος μάλλον θέλει να ρισκάρει και να διαλέξει ένα τοπικό έδεσμα. Iberian Ham διαλέγει. Εγώ προς το Νίκο: «Γιατί αγάπη μου διαλέγεις το Ham, είσαι σίγουρος τι είναι;». Νίκος προς εμένα: «Κοίτα! Είμαστε στην Ιβηρική χερσόνησο. Δεν υπάρχει περίπτωση να πάρω… κοτόπουλο. Θα διαλέξω μία τοπική σπεσιαλιτέ. Τι καλύτερο από ένα Ιβηριανά ψημένο μοσχάρι. Γιατί, ξέρεις τι είναι το Ham; Είναι το μοσχάρι, από εκεί λέμε και Hamburger!» «Βρε Νίκο, δεν είμαι σίγουρη, εμένα για ζαμπόν μου φαίνεται. Δες τουλάχιστον αν συνοδεύεται με κάτι άλλο, για ρώτα το γκαρσόνι». Νίκος προς το γκαρσόνι: «Iberian Ham, potatos?». Γκαρσόν προς Νίκο: «No, no potatos. Just Ham». Νίκος με ανάλογο ύφος: «Τέλεια, να φάω λίγο κρέας παραπάνω που μου έλειπε τόσες μέρες. Σιγά μη με νοιάζει αν δε φάω πατάτες! Τι, φλώρος είμαι; Σίγουρα θα είναι μοσχάρι βουτηγμένο σε σάλτσες κόλαση, να βουτάω απολαυστικά. Εσύ, φάε το κοτόπουλο με τις πατάτες σου». Προς το γκαρσόνι: «Iberian Ham please».

Όταν έφεραν τις μπύρες και το ψωμί, πέσαμε και οι δύο με τα μούτρα. Πάνε οι πρώτες μπύρες, πάει και το πρώτο καλάθι με ψωμί. Μαζί με τις δεύτερες μπύρες και ψωμί, φέρνουν και τα εδέσματα σε μεγάλα πιάτα με γενναιόδωρες μερίδες να τα γεμίζουν. Για εμένα, ένα καταπληκτικό κοτόπουλο με κρέμα μουστάρδα και τηγανιτές πατάτες. Για τον Νίκο… ένα μεγάλο πιάτο γεμάτο ολόξερα και αλμυρά ψιλοκομμένα κομμάτια από ζαμπόν. Ωοοο, δεν μπορείτε να φανταστείτε γέλιο! Δεν μπορούσα να φάω, με έπιασε το στομάχι μου, μου ήρθαν δάκρυα! Όταν συνήλθα κάπως από τα γέλια, άρχισα να απολαμβάνω αργά και επιδεικτικά το καλοψημένο κοτόπουλο που έλιωνε στο στόμα μου ενώ ο Νίκος μασούσε μες στην απογοήτευση μεγάλες μπουκιές από το ζαμπόν «λάστιχο» παραγγέλνοντας απανωτές μπύρες για να σβήσει την αλμύρα. Γέλιο πάλι!!! Είχαμε γίνει θέαμα σε όλο το μαγαζί με το πραγματικά ατέλειωτο γέλιο που έριχνα εις βάρος του (το είδα και ως δικαίωση για τις ατέλειωτες φουντουκοσταφίδες).

Στο τέλος, έχοντας χορτάσει, του έδωσα το πιάτο μου και μόνο που δεν το έγλειψε! Μεγάλη πείνα, λέμε!

Η βραδιά όμως δεν τελειώνει εδώ. Συνεχίζουμε με ρομαντικούς περιπάτους στα γραφικά στενά αλλά και με περιπλανήσεις με τη μηχανή, χαμένοι επίτηδες για ώρα (το GPS δε δούλευε στα στενά) και απολαμβάνοντας τη βραδιά. Αργά, περασμένες μία, φτάνουμε στο κρεβάτι μας για ξεκούραση. Μία ακόμα μέρα πέρασε, η καλύτερη του ταξιδιού (για εμένα) μέχρι τώρα.

Ναι, τώρα τέλος της έβδομης μέρας…