Ex – Yugoslavia: χτίζοντας γέφυρες και γκρεμίζοντας τείχη

Ημέρα 15^η: Τετάρτη 3 Σεπτεμβρίου 2014, Βanja Luka – Sarajevo (256,4 km)

Διασχίζω τον κόσμο και φλέγομαι

Στις 06:00 ακούω το ξυπνητήρι να χτυπάει. Η χθεσινή ψυχολογική ταλαιπωρία, φαίνεται πως επηρέασε και το σώμα μου. Τη σωματική κούραση ούτε που την κατάλαβα 15 ημέρες τώρα, όμως σήμερα εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια της. Αισθάνομαι την ανάγκη να κοιμηθώ λίγο ακόμα…

Μετά από μία ώρα περίπου, έχω σηκωθεί και αρχίζω να τακτοποιούμαι. Φτιάχνω ζεστό καφέ για το πρωί κι έναν παγωμένο για τον δρόμο. Είμαι στη βεράντα του ξενώνα, πάνω από τον χάρτη, πίνοντας καφέ και καπνίζοντας αρειμανίως. Κρίμα, γιατί η προσπάθειά μου να το κόψω από τον Απρίλη, πήγε χαμένη.

Όλα γ@μιούνται σήμερα. Από τη μια τα ρούχα μου δεν έχουν στεγνώσει ούτε στο ελάχιστο και από την άλλη, η βροχή που πέφτει σχεδόν ασταμάτητα από χθες. Μπαίνω στο internet να δω καιρό. Δεν άλλαξε τίποτα. Καταιγίδες σχεδόν σε όλη τη βαλκανική χερσόνησο, οι οποίες θα συνεχιστούν για αρκετές ημέρες ακόμη. Σκέφτομαι πως δεν θα την παλέψω, να πάω μέχρι το Sarajevo και σκέφτομαι να πάω μέχρι το Jaice, το οποίο απέχει μόλις 73 km από την Banja Luka. Και όταν πέρασα από εκεί πριν λίγες μέρες, μου φάνηκε όμορφη και γραφική πόλη.

Όταν πάω να φορέσω τα ρούχα μου, υφίσταμαι ένα αναμενόμενο σοκ. Σαν να μπαίνω για ντους! Όπως τα φόρεσα, έτσι μου ήρθε να τα ξαναβγάλω! Τέλος, αυτό ήτανε…

Χαιρετώ τον υπάλληλο της ρεσεψιόν και πηγαίνω στο γκαράζ. Η θέα των μοτοσυκλετών του Φέλιξ και του Ντέιβιντ, σχηματίζουν ένα χαμόγελο στα χείλη μου. Είναι το πρώτο της ημέρας…

Την ώρα που έχω βάλει πρώτη και είμαι έτοιμος να αφήσω συμπλέκτη, βλέπω τον Φέλιξ, τον οποίο και χαιρετώ. Η ώρα έχει πάει 09:00 και είμαι στον δρόμο. Βρέχει καταρρακτωδώς, μέχρι να βγω από την Banja Luka. Μετά από αυτήν βρέχει φυσιολογικά, ευτυχώς…

Από την πρώτη στιγμή νιώθω όλο μου το σώμα και ιδίως τα πόδια, βρεγμένα. Το τοπίο όμως του ποταμού Vrbas είναι τόσο μαγευτικό που θα με κάνει να ορθώσω το ανάστημά μου απέναντι στην κακοτυχία που με κατατρέχει και να βροντοφωνάξω μέσα από το κράνος μου:

– Δε γ@μιέται, εγώ τις στάσεις μου θα τις κάνω, όση βροχή κι αν φάω!

To φαράγγι σε ορισμένα σημεία και ο ποταμός θυμίζουν κάτι από Νορβηγία. Μαγεύομαι από το τοπίο και πλέον είμαι αποφασισμένος να το χαρώ.

Οι στάσεις μου για φωτογραφίες, διαδέχονται η μία την άλλη.

Μέχρι και σ’ έναν βράχο αναρριχήθηκα προκειμένου να πετύχω έστω μια καλή λήψη.

Όμως, λίγα λεπτά μετά…

Ένα ασύλληπτης ωραιότητας πανοραμικό θέαμα έκανε την εμφάνισή του: η κοίτη του Vrbas ελισσόταν στο βάθος του φαραγγιού σαν ένα τεράστιο γαλάζιο φίδι πάνω στο καταπράσινο ορεινό τοπίο των Δειναρικών Άλπεων.

Οι τελευταίες αράδες ήταν ένα μικρό απόσπασμα από το ημερολόγιο του Κωνσταντίνου Μητσάκη, για τη διαδρομή που αυτή τη στιγμή, έχω τη χαρά να κυλώ τις ρόδες μου. Αυτές στάθηκαν ικανές, ώστε να με ωθήσουν να χωρέσω αυτή τη διαδρομή στη χώρα που μ’ έχει μαγέψει: την Βοσνία – Ερζεγοβίνη…

H ψυχολογία μου, έχει αρχίσει να ανεβαίνει κατακόρυφα. Η Βοσνία – Ερζεγοβίνη, για άλλη μια φορά με εξέπληξε με την πληθωρική φύση της και τα απαράμιλλου κάλλους τοπία της. Γι’ αυτό η συγκεκριμένη χώρα, πάντα θα έχει μια ξεχωριστή θέση μέσα στην καρδιά μου. Πάντα όταν ακούω κάτι γι’ αυτήν θα σχηματίζεται ένα γλυκόπικρο χαμόγελο στα χείλη μου. Γλυκό για την ομορφιά της, πικρό για το παρελθόν της. Ώρες-ώρες αναρωτιέμαι, γιατί έγινε πόλεμος σε μια από τις ομορφότερες χώρες που έχουν δει τα μάτια μου…

Oι στάσεις μου πολλές. Δεν ξέρω πού να πρωτοσταματήσω, τι να πρωτοφωτογραφίσω. Από την ένταση της χαράς, η θερμοκρασία του σώματός μου ανέβηκε και πλέον δεν αισθάνομαι καθόλου τα βρεγμένα ρούχα να μ’ ενοχλούν.

Η διαδρομή είναι μια από τις καλύτερες που έχω κάνει μέχρι τώρα στα ταξίδια μου. Και αν ο καιρός ήταν καλύτερος και δεν έβρεχε, η φυσική ομορφιά θα αναδεικνυόταν καλύτερα. Υπάρχει αρκετή κίνηση στον δρόμο, ιδίως από φορτηγά. Η δε ποιότητα του οδοστρώματος είναι κάκιστη. Γλιστράει τόσο πολύ που στις παρούσες συνθήκες απαιτεί τη δέουσα προσοχή του εκάστοτε οδηγού. Και εκτός αυτού, σε πολλά σημεία έχει ξυσμένη άσφαλτο, η οποία είναι κίνδυνος-θάνατος όταν βρέχει.

Πριν το Jaice, είδα ένα SUV που εξετράπη της πορείας του. Οι επιβαίνοντες σε αυτό έδειχναν σώοι και αβλαβείς…

Η θέα του Jaice από τον δρόμο με το κάστρο να ξεχωρίζει, θα με καλέσει να το θαυμάσω για λίγη ώρα.

Πλέον άφησα πίσω μου την Σερβική Δημοκρατία και βρίσκομαι στην Ομοσπονδία Βοσνίας – Ερζεγοβίνης. To Jaice αποτελούσε την έδρα των βασιλέων της Βοσνίας, μέχρι να βρεθεί υπό την οθωμανική αυτοκρατορία και στη συνέχεια υπό την αυστροουγγρική. Διαρρέεται από τον ποταμό Vrbas και δυτικά της, υπάρχει η λίμνη Pliva. Πριν και μετά τον πόλεμο κατοικούταν ως επί το πλείστον από Κροάτες, Βόσνιους και Σέρβους, όπου μετά τη λήξη του οι τελευταίοι εκδιώχθηκαν. Ξεχωρίζει για τους ρωμαϊκούς ναούς και τα μεσαιωνικά μνημεία της. Προς το παρόν, η παλιά πόλη αποτελεί υποψήφια για Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Στη συνέχεια ακολουθώ τις ταμπέλες που οδηγούν στους καταρράκτες του, όπου εκεί θα αφιερώσω αρκετά λεπτά της ώρας.

Νομίζω πως το θέαμα που προσφέρουν στον επισκέπτη, αξίζει αυτή τη στάση και με το παραπάνω.

Εκεί γνωρίζω μια παρέα τριών Τσέχων (δυο άντρες και μια γυναίκα) οι οποίοι ταξιδεύουν με τις μοτοσυκλέτες τους, μια Suzuki DL650 V-Strom κα μια Harley Davidson που δεν ξέρω ποιο μοντέλο είναι. Tα λέμε για λίγη ώρα και με αποκαλούν “τρελό” που ταξιδεύω μόνος μου από την Ελλάδα! Γελάω…

H διάθεσή μου έχει ανεβεί εδώ και ώρα και έχω αποφασίσει να μην μείνω στο Jaice, αλλά να καταβροχθίσω τα χιλιόμετρα που απομένουν μέχρι το Sarajevo. Και σιγά τώρα, τι να καταβροχθίσω δηλαδή; Ούτε 200 χιλιομετράκια δεν είναι…

Πλέον κινούμαι στον 5-16, από τον οποίο πέρασα πριν λίγες ημέρες. Υπέροχη διαδρομή, ο καιρός είναι συννεφιασμένος αλλά δεν βρέχει. Βλέπω πάλι τα δυο κοριτσάκια να σηκώνονται όρθια και να με χαιρετούν, όπως και πριν λίγες ημέρες. Το να σε χαιρετούν αυτά τα αγγελούδια, είναι ένα όμορφο συναίσθημα, που δεν περιγράφεται με λόγια. Απλά σου γαληνεύει την ψυχή.

Πλέον φτάνω στο Donji Vakuf, στο οποίο θα αφιερώσω μερικά λεπτά.

Όταν το πρωτοείδα μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση, με το μουσουλμανικό τέμενος να απέχει μόλις λίγα μέτρα από μια χριστιανική εκκλησία. Τότε είχα θυμώσει πολύ που δεν έκανα στάση για φωτογραφία…

Το Donji Vakuf ιδρύθηκε από τον μπέη Ibrahim το 1572 και σημαίνει “κάτω θεμέλια” στα τουρκικά. Αποτελείται από Βόσνιους και Σέρβους και σε μικρότερο ποσοστό από Κροάτες και άλλους.

Στις 30 Απριλίου 1992 η γέφυρα καταστράφηκε από έκρηξη, με απολογισμό πέντε άμαχους νεκρούς, ανάμεσα στους οποίους ήταν δυο εννιάχρονα παιδιά! Ήταν τα πρώτα θύματα του πολέμου της Βοσνίας…

Bρίσκομαι στη γέφυρα του ποταμού Vrbas και καθώς τραβάω φωτογραφίες, περνάει από μπροστά μου η πιο όμορφη γυναίκα που έχω δει μέχρι τώρα, στα 34 χρόνια της ζωής μου! Το πρόσωπο της ήταν πανέμορφο. Τα δε μάτια της, με μάγεψαν. Με μέθυσαν θα έλεγα. Ήταν μια οπτασία που λέει κι ο Τέρης Χρυσός…

Στη συνέχεια πηγαίνω σε μια πλατεία έξω από το τζαμί. Ένας μεσήλικας Βόσνιος με βλέπει και λέει κάτι στη γλώσσα του, τα οποία δεν καταλαβαίνω. Μάλλον με έβριζε, ποιος ξέρει; Μετά έρχεται ένας άλλος μεσήλικας με ποδήλατο, ο οποίος μιλάει μόνο βοσνιακά και χαζεύει τη μοτοσυκλέτα. Η γλώσσα δεν αποτελεί εμπόδιο και βρίσκουμε την άκρη. Χαμογελάει εγκάρδια και τη χαζεύει για αρκετά λεπτά.

Πλέον κινούμαι στον 5 Ε761 προς Travnik, μέσω μια γραφικής διαδρομής. Το ιδιαίτερα ομιχλώδες τοπίο σε συνδυασμό με το βρεγμένο και γλιστερό οδόστρωμα, θα με κάνουν να ελαττώσω κατά πολύ την ταχύτητά μου. Η δε ομίχλη, κάνει το τοπίο απόκοσμο. Σε κάποια φάση, αρχίζει να βρέχει…

Φτάνοντας στο Travnik, στρίβω δεξιά και ακολουθώ τις ταμπέλες που οδηγούν στο κέντρο της πόλης. Ένα τζαμί με δυο πελώριους μιναρέδες με καλωσορίζει, μαζί με την εκκωφαντική φωνή του ιμάμη να ακούγεται από τα μεγάφωνα. Λίγο παρακάτω, δυο αδέσποτα σκυλιά θα με πάρουν στο κυνήγι. Επικίνδυνο αυτό, το οποίο κάθε φορά που μου τυχαίνει με πανικοβάλλει. Όμως χάρη στη συμβουλή του φίλου μου του Μύρου, πλέον το αντιμετωπίζω με ψυχραιμία. Απλά γαβγίζουν για τη ρόδα που γυρνάει. Αν σταματήσεις δεν θα σου επιτεθούν και θα σταματήσουν να γαβγίζουν, βλέποντας τη ρόδα να μην κινείται. Βρε, τι μαθαίνει κανείς…

Το Travnik είναι ο ορισμός του “βρίσκομαι σε μια πόλη της Ανατολής”. Tόσες γυναίκες με μαντίλα δεν έχω δει ούτε στην Κωνσταντινούπολη, την οποία έτυχε να επισκεφθώ σε περίοδο Ραμαζανιού. Πολύς κόσμος και φτώχεια. Όμως δείχνει πανέμορφη και γραφική πόλη.

Παρκάρω τη μοτοσυκλέτα μου έξω το το Suleimania Mosque, στο οποίο φυλάσσονται οι τρίχες από τη γενειάδα του προφήτη Μωάμεθ.

Λίγα μέτρα παραπέρα βρίσκεται ένα γεφυράκι πάνω από τον ποταμό Lasva που διαρρέει την πόλη. Ο μουντός καιρός δίνει μια γκρίζα αίσθηση στο Travnik, και στα δικά μου μάτια, το καθιστά ιδιαίτερα γοητευτικό.

Βρίσκομαι να ανηφορίζω ένα στενό δρομάκι, το οποίο περνάει από μια φτωχή συνοικία με εμφανές το μουσουλμανικό στοιχείο, το οποίο κυριαρχεί στην πόλη.

Μετά από λίγα λεπτά βρίσκομαι στην είσοδο του κάστρου.

Ένα σύνθημα στον τοίχο, θα αποσπάσει την προσοχή μου και θα μου φέρει μνήμες από τα παιδικά μου χρόνια, όταν παρακολουθούσα στις ειδήσεις τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, ο οποίος είχε εξελιχθεί σ’ ένα μακάβριο τηλεοπτικό σόου προς τέρψιν του φιλοθεάμονος κοινού που διψάει για αίμα…

Never forget Srebrenica. Αυτό μου υπενθυμίζει πως όσο κι αν μουσουλμάνοι και χριστιανοί ζουν αρμονικά μαζί τους, το μίσος υπάρχει ακόμα σε ορισμένους. Δεν έσβησε…

Στην πόλη Srebrenica της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, το 1995 οι Σέρβοι της Βοσνίας, σκότωσαν 8.000 Βόσνιους μουσουλμάνους άντρες και αγόρια, ρίχνοντας τα πτώματά τους σε ομαδικούς τάφους, ως αντίποινα για τους σκοτωμούς Σέρβων από μουσουλμάνους στα γύρω χωριά. Ήταν η μεγαλύτερη γενοκτονία που γνώρισε η Ευρώπη μετά από αυτήν που έγινε από τους ναζί εναντίον των Εβραίων, κατά τη διάρκεια του Β’ Π.Π.

Η άλλη άποψη για τη σφαγή της Srebrenica, αμφισβητεί τον αριθμό των νεκρών μουσουλμάνων, ο οποίος δεν υπερέβαινε αυτόν των νεκρών Σέρβων στα γύρω χωριά. Λέγεται πως ήταν προσχεδιασμένη από τους Αμερικανούς, έτσι ώστε να στρέψουν την παγκόσμια κοινή γνώμη κατά των Σέρβων. Με αυτόν τον τρόπο, το ΝΑΤΟ θα είχε ένα ισχυρό άλλοθι προκειμένου να επιτεθεί εναντίον των Σέρβων. Οι οποίοι Σέρβοι, ήταν οι προκαθορισμένοι ένοχοι αυτού του πολέμου και αναπόφευκτα, τα θύματα της δυτικής προπαγάνδας.

Όμως, το ποιος ευθύνεται για την σφαγή της Srebrenica, δεν έχει σημασία εδώ τουλάχιστον. Σημασία έχει ότι χάθηκαν απάνθρωπα και με φρικτό τρόπο, χιλιάδες άνθρωποι. Και δεκάρα δεν δίνω αν αυτοί οι άνθρωποι ήταν μουσουλμάνοι ή χριστιανοί ή ό,τι άλλο θες. Ήταν άνθρωποι, απλά…

Μάλιστα στην γενοκτονία αυτή, λέγεται πως συμμετείχαν και 12 ή 15 Έλληνες της ελληνικής εθελοντικής φρουράς, η οποία πολεμούσε στο πλευρό των Σέρβων της Βοσνίας. Επίσης λέγεται πως κάποιοι από αυτούς τους Έλληνες, ήταν μέλη της φασιστικής και ναζιστικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή και μετά τη σφαγή, ύψωσαν την ελληνική σημαία η οποία κυμάτιζε μαζί με την σερβική και άλλες σημαίες, πάνω από τα πτώματα 8.000 ανθρώπων. Δεν θα πω τίποτα άλλο, μόνο τούτο:

Nτρέπομαι να λέγομαι Έλληνας, ντρέπομαι να λέγομαι άνθρωπος!

Όμως, δεν θα φορτώσω τις πράξεις ορισμένων αχρείων και κανίβαλων, σ’ έναν ολόκληρο λαό. Είμαι σίγουρος πως, οι υγιώς σκεπτόμενοι Έλληνες και Σέρβοι, δεν επικροτούν τέτοιου είδους απάνθρωπα γεγονότα, τα οποία αποτελούν αίσχος και ντροπή για την ανθρωπότητα.

Δεν θα επεκταθώ επί του θέματος, γιατί δεν βρίσκομαι στην Srebrenica, αλλά έτυχε να δω αυτές τις τρεις λέξεις γραμμένες σ’ έναν τοίχο. Απλά δράττομαι της αφορμής για να διερωτηθώ κάποια πράγματα, ως απλός ταξιδιώτης, χωρίς να έχω πρόθεση να μιλήσω πολιτικά, αλλά ανθρώπινα. Δεν παίρνω και δεν θέλω να πάρω το μέρος κανενός. Ούτε των Σέρβων, ούτε των Κροατών, ούτε των Βόσνιων, ούτε και των Ελλήνων. Απλά και αντικειμενικά:

Το να ήμασταν στο πλευρό των Σέρβων κατά τη διάρκεια του πολέμου, το θεωρώ σεβαστό. Π.χ. να τους υποστηρίζαμε επειδή θεωρούσαμε ότι αυτοί είχαν το δίκιο με το μέρος τους. Όμως, το να τους υποστηρίζαμε απλά και μόνο επειδή έχουν την ίδια θρησκεία με εμάς, δεν το θεωρώ καθόλου σεβαστό. Το θεωρώ ηλίθιο και αρρωστημένο!

Είθισται στον πόλεμο, την ιστορία να την γράφει ο νικητής. Όμως, τόσο ο νικητής όσο και ο ηττημένος έχουν διαπράξει πολλά εγκλήματα. Και οι Σέρβοι που εμείς οι Έλληνες τους υποστηρίζαμε, διέπραξαν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Όπως διέπραξαν και οι Κροάτες και οι Βόσνιοι. Και αυτό που έχω καταλάβει είναι πως σ’ έναν πόλεμο, δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι, υπάρχουν μόνο θύματα, νεκροί και πρόσφυγες.

Θέλω να πιστεύω πως τόσο οι Σέρβοι, όσο και οι Έλληνες που συμμετείχαν στη γενοκτονία της Srebrenica, αντικατοπτρίζουν ένα μικρό ποσοστό του σερβικού και ελληνικού λαού. Και όσον αφορά την Ελλάδα, η εγκληματική οργάνωση στην οποία λέγεται πως ανήκαν τα 12 ή 15 αυτά πρωτοπαλίκαρα που έσφαζαν αθώους ανθρώπους και μικρά παιδιά, πλέον εκπροσωπείται στο ελληνικό κοινοβούλιο, υπό τη μορφή πολιτικού κόμματος. Και όταν μια χώρα δίνει το δικαίωμα στους νοσταλγούς του Χίτλερ να εκφράζουν νόμιμα τα πολιτικά τους πιστεύω, το σίγουρο είναι πως αυτή η χώρα, είναι βαριά άρρωστη.

Αποχωρώ από το Travnik με πορεία το Sarajevo. Οδηγώ σ’ έναν δρόμο με αρκετή κίνηση περνώντας από διάφορα χωριά, μικρά και μεγάλα.

Δεν κάνω ούτε μία στάση, καθώς όσο πλησιάζω το Sarajevo, κάτι σαν να με ηλεκτρίζει. Τούτη τη στιγμή, μοιάζει σαν να διασχίζω τον κόσμο και φλέγομαι…

https://www.youtube.com/watch?v=gdJzXPXLQ10

Ναι, φτάνω στην μαρτυρική αυτή πόλη, στην οποία άναψε το φυτίλι δυο πολέμων, όπου αμαύρωσαν την ιστορία της ανθρωπότητας. To μαρτυρικό Sarajevo…

Στις 28 Ιουνίου 1914 δολοφονείται ο Αρχιδούκας της Αυστρίας Φραγκίσκος Φερδινάνδος μαζί με τη σύζυγο του, από τον Σερβοβόσνιο εθνικιστή Γκαβρίλο Πρίντσιπ. Αυτό το γεγονός, θα αποτελέσει την αφορμή για να ξεσπάσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Στις 1 Μαρτίου 1992, σ’ έναν ορθόδοξο γάμο, δολοφονείται ο Σέρβος Νίκολα Γκάρντοβιτς, πατέρας του γαμπρού από τη σφαίρα ενός Βόσνιου μουσουλμάνου. Η αφορμή για να ξεκινήσει ο πόλεμος της Βοσνίας, μόλις είχε δοθεί…

Τραγικές συμπτώσεις ή παιχνίδια της μοίρας, προσέδωσαν στο Sarajevo μια ματωμένη παρακαταθήκη. Σημείο αναφοράς για τους δυο αυτούς πολέμους. Σημείο συνάντησης εθνών, θρησκειών, πολιτισμών. Γνωστή και ως η Ιερουσαλήμ της Ευρώπης. Κάποτε αυτή η πόλη, αποτελούσε την πιο χαρούμενη πόλη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Χριστιανοί και μουσουλμάνοι ήταν ένα, δεν τους χώριζε τίποτα. Έσφυζε από ζωή. Είχε έντονο παλμό. Ξεχείλιζε από ζωντάνια. Πλημμύριζε από ενέργεια. Μέχρι να έρθει ο πόλεμος…

Περίπου 60 km πριν την πρωτεύουσα της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, ο δρόμος γίνεται αυτοκινητόδρομος, όπου περνάω από έναν σταθμό διοδίων. Έχουν κλείσει αρκετές έξοδοι από τον αυτοκινητόδρομο για το κέντρο της πόλης. Το GPS επαναχαράσσει πορεία και με οδηγεί προς το κέντρο. Η κίνηση είναι υπερβολική και τα φανάρια αρκετά. Ακούω την αλυσίδα κίνησης να χτυπάει, σαν να μου στέλνει σήμα ότι πρέπει να την τεντώσω ένα “κλικ”.

Το Sarajevo είναι αρκετά μεγάλη πόλη και δεν με ενθουσιάζει καθόλου. Ψηλά και μεγάλα κτίρια, χαρακτηριστικά της τιτοϊκής γιουγκοσλαβικής εποχής. Όσο όμως εισέρχομαι στο κέντρο της πρωτεύουσας, εντυπωσιάζομαι από τα όμορφα κτίρια με την καλαίσθητη αρχιτεκτονική τους. Δεν είναι φαντεζί κι έχουν ένα περίεργο χρώμα, λες και είναι από την κάπνα των βομβαρδισμών. Κάτι τέτοιο είχα παρατηρήσει και πριν δυο χρόνια στην Rijeka της Κροατίας. Δεν ξέρω, μπορεί να λέω και βλακείες ως συνήθως, αλλά αυτή την αίσθηση έχω αποκομίσει.

Βρίσκω τον ξενώνα, ο οποίος βρίσκεται σ’ έναν όροφο ενός μεγάλου κτιρίου. Εκεί βρίσκεται μια νεαρή κοπελιά στη ρεσεψιόν και ο μάνατζερ του ξενώνα. Όλα καλά κι όλα ωραία, αλλά δεν έχει φυλασσόμενο parking. Μου είπαν πως δεν υπάρχει θέμα και μπορώ να παρκάρω τη μοτοσυκλέτα μου στο πεζοδρόμιο. Αυτό που κατάλαβα τόσο στο Mostar όσο και στο Sarajevo, είναι πως ο κόσμος στην Βοσνία – Ερζεγοβίνη, δεν πειράζει τις μοτοσυκλέτες. Και όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, αποτελεί μια ασφαλή χώρα για τον ταξιδιώτη. Φαντάζεσαι π.χ. να παρκάρεις τη μοτοσυκλέτα σου κάπου στο κέντρο της Αθήνας; Ούτε κατά διάνοια!

Όμως, θέλω να έχω το κεφάλι μου ήσυχο και ο μάνατζερ, μου λέει πως λίγα μέτρα παραπέρα υπάρχει φυλασσόμενο parking, στο οποίο οι πελάτες του ξενώνα έχουν μια πολύ καλή έκπτωση. Ο ίδιος προθυμοποιείται να με συνοδεύσει μέχρι εκεί και αναλαμβάνει να συνεννοηθεί με τους υπαλλήλους του parking, καθώς δεν γνωρίζουν αγγλικά. Τι ευγενικός και εξυπηρετικός άνθρωπος…

Μόλις γνώρισα τον Σάσα, Σέρβος από το Βελιγράδι, ο οποίος έχει παντρευτεί στο Sarajevo και έχει κάνει οικογένεια. Ενθουσιάζεται όταν του λέω πως είμαι Έλληνας, μιας και πέρσι είχε ταξιδέψει σε πολλά και διάφορα μέρη της Ελλάδας και δη στην Λεπτοκαρυά. Ο Σάσα ως ποδοσφαιρόφιλος, μου λέει επίσης για της σχέσεις αδελφοσύνης που έχουν συνάψει οι φίλαθλοι του Ερυθρού Αστέρα και της Παρτιζάν Βελιγραδίου με τους φιλάθλους του Ολυμπιακού Πειραιώς και του ΠΑΟΚ αντίστοιχα.

Στη συνέχεια περπατώ στο κέντρο του Sarajevo, προκειμένου να τραβήξω χρήματα από κάποιο ΑΤΜ αλλά και να βρω κάτι να τσιμπήσω, μιας και το στομάχι μου βρυχάται σαν το Tiger του Οικονομάκη. Κι όταν ο τίγρης βρυχάται, σημαίνει ότι πεινάει πολύ. Μην αγχώνεσαι Εκόνομι, στα καλύτερα θα το πάω σου λέω!

Από τις πρώτες μου κιόλας στιγμές στο Sarajevo, ίσως και να πιστεύω ότι είναι η πιο ζωντανή και χαρούμενη πόλη από αυτές που έχω ταξιδέψει. Παλμός, ζωντάνια, ενέργεια. Χαρούμενες φάτσες που πλημμυρίζουν από αισιοδοξία και διάθεση για ζωή. Αναρωτιέμαι αν αυτή η πόλη, όντως αιματοκυλίστηκε στον πόλεμο. Το δυτικό και το ανατολικό στοιχείο συνυπάρχουν. Όλα αυτά με κάνουν να αισθάνομαι γαλήνια.

Βρίσκομαι σ’ ένα στενό δρομάκι της παλιά πόλης, όπου κυριαρχεί το ανατολίτικο στοιχείο. Μπαίνω σ’ ένα παραδοσιακό εστιατόριο και παραγγέλνω pljeskavica και μπύρα. Όπως μου λέει ο σερβιτόρος, το μαγαζί δεν σερβίρει αλκοολούχα ποτά. Αυτό λοιπόν μεταφράζεται πως βρίσκομαι σε μουσουλμανικό εστιατόριο και όταν δεν μπορώ να πιω μια μπύρα, χαλιέμαι. Σκέφτομαι να φύγω αν και μόλις έχω καθίσει, όμως πεινάω τόσο που δεν μπορώ να περιμένω ούτε δευτερόλεπτο. Δεν πειράζει, φέρε μου τότε μια coca-cola, δικέ μου! Tελικά η pljeskavica, αποδείχθηκε η πιο νόστιμη που έχω φάει στις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

Ο σερβιτόρος κάθεται όρθιος μερικά μέτρα δίπλα μου, όπου δίνει τις παραγγελίες και τους τις φέρνουν μέσα από την κουζίνα. Είναι Βόσνιος μουσουλμάνος (δεν έχει καμιά σημασία για ‘μενα, αλλά το τονίζω) και είναι περίπου στην ηλικία μου. Ένα άνθρωπος που τον συμπαθείς από τις πρώτες λέξεις που θα ανταλλάξεις μαζί του. Φαίνεται ήσυχος, πράος και έχει μια ταπεινότητα στο πρόσωπό του. Όλα αυτά σε συνδυασμό με τη δυτικού τύπου εξωτερική του εμφάνιση, τον κάνουν να μη θυμίζει σε τίποτα κάποιον φανατικό μουσουλμάνο. Αυτό το αναφέρω γιατί οι περισσότεροι δυτικοί, λανθασμένα νομίζουν πως η έννοια “μουσουλμάνος” είναι συνώνυμη του “απολίτιστου” και “φανατικού”. Όμως δεν είναι καθόλου έτσι τα πράγματα…

Όση ώρα κάθομαι, μου πιάνει την κουβέντα και μιλάμε συνεχώς. Μου λέει πως αδελφός του, έχει μια Suzuki Bandit, αλλά δεν μπορεί να ταξιδέψει με αυτήν σε χώρες της ΕΕ γιατί πρέπει να βγάλει βίζα, η οποία κοστίζει αρκετά χρήματα. Δείχνει να μένει ανεπηρέαστος, όταν έχει απέναντί του έναν ξένο από διαφορετική χώρα και διαφορετικού θρησκευτικού δόγματος, σύμφωνα με τα στερεότυπα που υπάρχουν για κάθε χώρα. Είναι δε τόσο πρόσχαρος και με κάνει να αισθάνομαι, λες και είμαστε χρόνια φίλοι. Έτσι είναι όλοι οι Βόσνιοι που έχω γνωρίσει. Έτσι ακριβώς ήταν και ο Έντι που γνώρισα πέρσι στο βορειότερο άκρο της ηπείρου μας. Άνθρωποι που το πρόσωπό τους λάμπει από χαρά και σου μεταφέρουν θετική ενέργεια. Άνθρωποι που πριν λίγα χρόνια έζησαν τη φρίκη του πολέμου και πολλοί από αυτούς, ίσως και να ζουν από τύχη. Ίσως γι’ αυτό έμαθαν να εκτιμούν κάθε στιγμή της ζωής τους…

Επιστρέφω με τα πόδια στον ξενώνα, όπου αρχίζω να τακτοποιώ τα πράγματά μου. Κάνω ένα ντους και πηγαίνω στο σαλόνι προκειμένου να χαλαρώσω, γράφοντας μερικές αράδες στο ημερολόγιο.

Αισθάνομαι πλέον την κούραση να με καταβάλλει. Μέχρι τώρα στο ταξίδι δεν έτυχε να ξεκουραστώ ούτε μια ημέρα, χωρίς να οδηγήσω τη μοτοσυκλέτα. Είχα μπει τόσο στην πρίζα που ήθελα να είμαι κάθε ημέρα στον δρόμο. Σκέφτομαι να μείνω και δεύτερη ημέρα στο Sarajevo και αποφασίζω να ξεκουραστώ λίγες ώρες στον ξενώνα και αργότερα να κάνω μια βόλτα στο κέντρο της πρωτεύουσας.

Αφού ξεκουράστηκα, αργά το απόγευμα βρίσκομαι να περπατώ στο Sarajevo. To Εθνικό Θέατρο (Νarodno Pozoriste) ξεχωρίζει μαζί με άλλα όμορφα κτίρια, κατά μήκος του δρόμου στον οποίο κινούμαι.

Βλέπω ένα γκρουπ τουριστών να φωτογραφίζει ένα κτίριο, αδυνατώ όμως να καταλάβω τον λόγο. Λογικά, ίσως εκεί να διαδραματίστηκε άλλη μια φρικτή ιστορία του τραγικού αυτού πολέμου, ποιος ξέρει; Παρατηρώ ότι έχει το έμβλημα των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων που διεξήχθησαν στην πόλη το 1984.

Το Sarajevo διαρρέεται από τον ποταμό Miljacka, όπου οι δυο όχθες του συνδέονται με πολλές γέφυρες. Στον χάρτη που προμηθεύτηκα από το hostel, μέτρησα 10 τέτοιες!

Οι βροχοπτώσεις των τελευταίων ημερών, προσέδωσαν στα νερά του Mljacka ένα καφέ χρώμα, αφαιρώντας του αρκετούς πόντους από την αισθητική και την ομορφιά του. Όσο να ‘ναι, το να βλέπεις τα λασπωμένα νερά να τρέχουν σ’ ένα ποτάμι, δεν είναι και το καλύτερο θέαμα.

Βλέπω όπως και σε άλλες πόλεις της χώρας, πολλές οπές στα κτίρια από σφαίρες, οι οποίες φανερώνουν τα σημάδια του πολέμου. Οι κάτοικοι ενδεχομένως δεν τις καλύπτουν, ίσως γιατί θέλουν να θυμούνται εκείνες τις στιγμές που αμαύρωσαν τη ζωή τους, περνώντας ενστικτωδώς το μήνυμα, ότι δεν θέλουν να τις ξαναζήσουν ποτέ ξανά.

To Sarajevo πολιορκήθηκε πάνω από τρία χρόνια, όπου γράφτηκαν με αίμα πολλές σελίδες της ιστορίας του. Σε αυτό εδώ το σημείο, θα παραχωρήσω τον λόγο στην Βικιπαίδεια, η οποία θα μας μιλήσει για την πολιορκία της πόλης:

Στις 6 Απριλίου 1992, το Σαράγεβο περικυκλώθηκε από το Γιουγκοσλαβικό Εθνικό Στρατό και, ύστερα, από τον νεοσύστατο Σερβο-βοσνιακό στρατό. Τις δύο αυτές δυνάμεις πλαισίωσαν και ένας αριθμός Σέρβων παραστρατωτικών. Η πολιορκία και ο καθημερινός βομβαρδισμός του Σαράγεβο διήρκεσε μέχρι τον Οκτώβριο του 1995 και προκάλεσε τεράστιες καταστροφές και μετακινήσεις πληθυσμών. Υπολογίζεται ότι περίπου 10.000 Βόσνιοι σκοτώθηκαν ή χάθηκαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, μεταξύ των οποίων 1.500 παιδιά. Επιπλέον, περί τις 56.000 άνθρωποι τραυματίστηκαν, μεταξύ των οποίων 15.000 παιδιά. Με το τέλος του πολέμου, ξεκίνησε άμεσα η ανοικοδόμηση της πόλης.

Το κτίριο της Ακαδημίας Καλών Τεχνών στην απέναντι πλευρά αποσπά δικαιολογημένα τον φακό μου, μιας και είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, όπως και η γέφυρα που οδηγεί σε αυτό.

Βρίσκομαι στη γέφυρα Latin Bridge (Latinska Cuprija) τη γέφυρα όπου στις 28 Ιουνίου 1914 δολοφονήθηκε ο Αρχιδούκας της Αυστρίας μαζί με τη σύζυγό του από τον Σερβοβόσνιο εθνικιστή Γκαβρίλο Πρίντσιπ και άναψε το φυτίλι για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως προαναφέρθηκε. Είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα αξιοθέατα του Sarajevo, στο οποίο θα αφιερώσω αρκετά λεπτά.

Η 28^η ημέρα του Ιουνίου, είναι μια ιδιαίτερη ημερομηνία που όπως απέδειξε η ιστορία, στοίχειωσε τα Βαλκάνια. Στις 28 Ιουνίου 1389, έγινε η μάχη του Κοσσυφοπεδίου. Δυο επέτειοι αυτής της μάχης, 525 και 600 χρόνια αργότερα, σφράγισαν ανεξίτηλα τη βαλκανική ιστορία. Στις 28 Ιουνίου 1914 σε αυτό εδώ το μέρος και με αφορμή τη δολοφονία του Αρχιδούκα της Αυστρίας, ξεκίνησε ο Α’ Π.Π. Στις 28 Ιουνίου 1989, ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, εκφώνησε στο Κοσσυφοπέδιο έναν πύρινο λόγο που σηματοδότησε την έξαρση του σερβικού εθνικισμού και την αρχή του τέλους της Γιουγκοσλαβίας.

Δίπλα στη γέφυρα υπάρχει ένα μουσείο, όπου φέτος συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από το γεγονός αυτό. Οι εορτασμοί ήταν αδύνατο να είναι κοινοί για τους κατοίκους της πόλης και συνάμα της χώρας και έγιναν χωριστά. Από τη μια ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ, θεωρείται ήρωας για τους Σέρβους, καθώς αγωνίστηκε για την απελευθέρωση όλων των Σλάβων από τον αυστροουγγρικό ζυγό. Από την άλλη όμως, οι Βόσνιοι μουσουλμάνοι τον θεωρούν τρομοκράτη. Αλλά αυτό που τον καθιστά ιδιαίτερα μισητό γι’ αυτούς, είναι το γεγονός πως η εμβληματική φιγούρα του χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον ως σύμβολο από τους Σέρβους, στην πολιορκία της πόλης το 1992.

Αναπόφευκτα λοιπόν, η πολυεθνική Βοσνία – Ερζεγοβίνη παραμένει “διχασμένη” ακόμα και σήμερα, όσον αφορά τουλάχιστον τις επετείους ιστορικών γεγονότων…

Καθώς φωτογραφίζω τη γέφυρα, ένα ζευγάρι μεσήλικων με ρωτάει αν έχω την καλοσύνη να τους βγάλω μια φωτογραφία. Πολύ ευχαρίστως, όσες θέλετε!

Σε κάποια φάση ο άντρας με ρωτάει:

– Where are you from?

Για να του απαντήσω:

– I’ am from Greece.

Αμέσως αποκτάει ένα πλατύ χαμόγελο και με πλησιάζει σε απόσταση αναπνοής, λέγοντάς μου σχεδόν ψιθυριστά:

– Ι tell you something: you and me, we are brothers!

Για να μου λέει τέτοιο πράγμα, κατάλαβα από ποια χώρα είναι. Βάζω στοίχημα τη μοτοσυκλέτα μου, ότι είναι Σέρβος! Όμως για τίποτα δεν μπορώ να είμαι σίγουρος κι έτσι λοιπόν του πετάω το μπαλάκι, ρωτώντας τον:

– Where are you from?

Διστάζει να μου απαντήσει και κοιτάει τριγύρω του. Μα τι έγινε, κατάπιε τη λαλιά του; Μήπως είναι από άλλη χώρα; Mε πλησιάζει κι άλλο και μου σφίγγει το χέρι, λέγοντάς μου ψιθυριστά:

– I am Serbian!

Έλα όμως που εγώ δεν έχω αντιληφθεί γιατί μου μιλάει ψιθυριστά και λόγω του ενθουσιασμού που ένας άγνωστος μου έσφιξε από εκτίμηση το χέρι, ανοίγω με έκπληξη τα δυο μου χέρια ψηλά, μπροστά σε αμέτρητους περαστικούς και τον ρωτώ με δυνατή ενθουσιώδη φωνή:

– Are you from Serbia?

Πανικοβάλλεται κοιτώντας τριγύρω του και μου λέει να βγάλω το σκασμό και να μη φωνάζω δυνατά, γιατί μας ακούνε! Λες και είμαστε αντιστασιακοί στον πόλεμο και συνεννοούμαστε ψιθυριστά για να μη μας ακούσει ο εχθρός! Από το στόμα του βγαίνει συνεχώς μόνο ένας ήχος:

– Σσσσςςς! Σσσσςςς! Σσσσςςς!

Μου λέει πως στο Sarajevo, πολύς κόσμος δεν συμπαθεί τους Σέρβους και πως έπρεπε να συγκρατήσω τον ενθουσιασμό μου. Αλλά πώς να τον συγκρατήσω όταν ταξιδεύω ολομόναχος σε μια ξένη χώρα, χωρίς έναν άνθρωπο να ανταλλάξω μια κουβέντα μαζί του; Kαι ξαφνικά βλέπω έναν άγνωστο να με πλησιάζει και να μου σφίγγει στα καλά καθούμενα το χέρι, επειδή του είπα ότι είμαι από την Ελλάδα;

Είναι από την Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης και το χωριό του βρίσκεται στον δρόμο μεταξύ Stolac και Trebinje. Μου είπε ότι σίγουρα πέρασα από εκεί, αλλά δεν συγκράτησα το όνομα του χωριού. Πλέον ζει με τη γυναίκα του στον Καναδά. Συζητάμε για αρκετή ώρα και μου λέει για την ιστορία αυτής της γέφυρας, μέχρι να χωρίσουν οι δρόμοι μας.

Μετά την αναπάντεχη αυτή γνωριμία με το ζευγάρι των Σερβοβόσνιων, συνεχίζω την περιήγησή μου στην παλιά πόλη του Sarajevo.

Bλέπω το σήμα κατατεθέν της που δεν είναι άλλο από το Sebilj, όπου γι’ αυτό θα μας μιλήσει ο Στέλιος Οικονομάκης:

Στην κεντρική πλατεία ή όπως είναι ευρέως γνωστή “πλατεία με τα περιστέρια” υπάρχει και το συντριβάνι ονόματι Sebilj, σύμβολο της πόλης. Ξύλινο, χτισμένο από τον Mehmed-pasha Kukavica το 1753, αλλά τοποθετημένο στην συγκεκριμένη πλατεία από τον Τσέχο αρχιτέκτονα Alexander Vitek το 1891.

Ούτε η Νέα Δομή δεν παραθέτει τόσα στοιχεία! Μη φύγεις όμως Στέλιο, γιατί θα σε ξαναχρειαστώ στην ξενάγηση, οκέι;

Tην υπόλοιπη ώρα θα την αφιερώσω στην παλιά πόλη, η οποία είναι ερωτεύσιμη. H παλιά πόλη αποτελείται από τον κεντρικό πλακόστρωτο πεζόδρομο Ferhadija. Πολύς κόσμος πάει κι έρχεται, πολλά τουριστικά μαγαζιά, μουσουλμανικές και χριστιανικές εκκλησίες σε απόσταση μόλις λίγων μέτρων μεταξύ τους.

Ξεχωρίζουν ο Πύργος του Ρολογιού, το τέμενος Ghazi Hursev Bey’s Mosque και ο Καθεδρικός Ναός Cathedral of Jesus Sacred Heart. Πάπυρε Λαρούς Μπριτάνικα – Οικονομάκη, για ρίξε σε περικαλώ μια ξενάγηση για το τέμενος:

Φτάνουμε στο Μουσουλμανικό τέμενος Gazi Husrev-bey’s το οποίο είναι το πιο σημαντικό Ισλαμικό κτήριο της Βοσνίας & Ερζεγοβίνης και ένα από τα καλύτερα παραδείγματα της Οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Κατασκευάστηκε το 1531 από τον Gazi Husrev-beg, τον τότε κυβερνήτη της Βοσνίας με αρχιτέκτονα των Mimar Sinan. Σας θυμίζει κάτι το όνομα; Ω, ναι ο ίδιος που έφτιαξε και την γέφυρα στο Visegrad.

“Σαν βγαίνει ο Χότζας στο τζαμί, γλυκά σαν σουρουπώνει”…

Όλα καλά κι όλα ωραία αυτά που μας είπες Οικονομάκη, αλλά αυτή τη σπόντα που πέταξες στο τέλος για το Visegrad, τι την ήθελες; Για να με αγχώσεις από σήμερα να πάω εκεί; Εφιάλτης μου έχεις γίνει βρε άνθρωπε, ακόμα και στις ξεναγήσεις…

Βρίσκομαι για λίγη ώρα στο τούρκικο παζάρι Bezistan.

Για όμορφες και κομψές μουσουλμάνες…

Συνεχίζω να περπατώ ως επί το πλείστον στα ίδια σημεία. Όσες φορές κι αν περπατήσεις το Sarajevo, ειλικρινά δεν το χορταίνεις. Πάντα κάτι θα υπάρχει που θα σου αποσπά την προσοχή. Το Sarajevo όντως αποτελεί ένα χωνευτήρι πολιτισμών.

Τα Ματωμένα Ρόδα του Sarajevo, έξω από την καθολική εκκλησία, αποσπούν την προσοχή μου. Σε αυτό το σημείο παραχωρώ το λόγο στον φίλο και ταξιδευτή Νίκο Λουρίδα, να μας πει κάποια σημαντικά πράγματα γι’ αυτά:

Δυστυχώς αυτό όμως δεν ήταν κάποιο όμορφο λουλούδι ή κάποια εικαστική παρέμβαση αλλά άλλο ένα θλιβερό ενθύμιο της θηριωδίας του πολέμου. Οι όλμοι που βομβάρδισαν την πόλη όταν έπεφταν πάνω σε τσιμέντο έφτιαχναν ένα χαρακτηριστικό διακεκομμένο σχήμα που έμοιαζε σχεδόν με διασκορπισμένο λουλούδι. Στα σημεία που σκότωσαν ανθρώπους οι αυτές τρύπες γεμίστηκαν με κόκκινη ρητίνη φτιάχνοντας αυτά που σήμερα ονομάζονται τα Ρόδα του Sarajevo και που μπορεί να βρει κανείς διάσπαρτα σε όλη την πόλη…

Ευχαριστούμε Νίκο για την ενδιαφέρουσα παρέμβασή σου. Οφείλω να ομολογήσω πως δυσκολεύτηκα να τα βρω, όμως τελικά τα κατάφερα…

Έφτασε όμως η ώρα να πιω μια παγωμένη βαρελίσια pivo και να χαζεύω τον κόσμο να πηγαινοέρχεται.

Στη συνέχεια περιπλανιέμαι σαν χαμένος στην παλιά πόλη, η οποία σου δίνει την εντύπωση ότι είναι τεράστια, αλλά είναι μικρή. O καθεδρικός ναός Cathedral of Jesus Sacred Heart, οι πιστοί εν ώρα προσευχής στο τέμενος Ghazi Hursev Bey’s Mosque και το Sebilj, προσδίδουν ιδιαίτερους πόντους στη νυχτερινή ατμόσφαιρα του Sarajevo.

Βρίσκομαι πάλι στον ποταμό Miljacka, και στην πολυφωτογραφισμένη γέφυρά του. Απέναντι από τη γέφυρα, υπάρχει το Inat Kuca, ένα παλιό τουρκικό αρχοντικό, το οποίο έχει μετατραπεί σε εστιατόριο. Το θυμήθηκα γιατί ο Κυριακόπουλος με τα άλλα κοπέλια από το Moto Riders Club, δείπνησαν εκεί πέρσι τέτοια εποχή.

Στη συνέχεια επιστρέφω στο hostel, σκεφτόμενος τι θα κάνω την επόμενη ημέρα. Να μείνω ή να φύγω; Δεν ξέρω και θα αποφασίσω στον ύπνο μου. Προς το παρόν τακτοποιώ τα πράγματά μου και πηγαίνω για λίγα λεπτά στο parking να φορτώσω τις πλαϊνές βαλίτσες, να λαδώσω την αλυσίδα και άλλα διάφορα.

Eπιστρέφοντας στο δωμάτιο, συνεχίζω την τακτοποίηση των πραγμάτων γιατί έγιναν άνω-κάτω με τη βροχή, τρεις ημέρες τώρα. Το δωμάτιο έχει 9 κρεβάτια και μένουμε μέσα εγώ και η Χαρούκα. Και ποια είναι η Χαρούκα;

Είναι ένα κορίτσι 19 ετών από την Ιαπωνία! Αυτό το κορίτσι ταξιδεύει μόνη της από την Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου στην Ευρώπη και δη στα Βαλκάνια. Έμεινε μάλιστα 9 ολόκληρες ημέρες στο Ηράκλειο της Κρήτης. Τι να πεις γι’ αυτό το κορίτσι… απλά μπράβο της!

Και τα ευτραφή ελληνόπουλα, φτάνουν σε ηλικία γάμου και δεν τολμούν να αποχωριστούν ούτε στιγμή το φαγητό της μαμάς και την οικογενειακή εστία. Κι ύστερα εμείς οι μαντράχαλοι με τις μηχανές, κοκορευόμαστε που πήγαμε σε βόρεια ακρωτήρια κι άλλες τέτοιες μ@λ@κίες και την έχουμε δει Κολόμβοι και Μαγγελάνοι.

Στη ρεσεψιόν του ξενώνα εργάζεται η Μεβλίτα, 21 ετών από το Sarajevo. Mεβλίτα είναι ένα σπάνιο και αυθεντικό βοσνιακό όνομα, το οποίο είναι σχετικό μ’ ένα είδος λουλουδιού. Από το μεσημέρι την παρατηρούσα και κατάλαβα ότι είναι πολύ εργατική. Είναι όλη την ώρα όρθια και τρέχει πάνω-κάτω, χωρίς να χάνει το χαμόγελό της. Δουλεύει πολύ και φαίνεται καλή νοικοκυρά! Της είχα πει να μου δείξει πως δουλεύει το πλυντήριο και το στεγνωτήριο για να πλύνω τα άπλυτα και βρεγμένα ρούχα μου. Και αρνήθηκε να μου δείξει! Από μόνη της έβαλε τα ρούχα μου στο πλυντήριο και στο στεγνωτήριο έτσι ώστε να μην χάσω χρόνο προκειμένου να πάω να δω την πόλη! Και το βράδυ όταν έφτασα, μου τα παρέδωσε διπλωμένα παρακαλώ! Τέτοιο δίπλωμα ούτε η μάνα μου δεν κάνει! Είναι να μην το συμπαθείς αυτό το κορίτσι;

Η Μεβλίτα, μου λέει πως της αρέσει πολύ ο Dino Merlin, ένας από τους πιο γνωστούς και καταξιωμένους τραγουδιστές της πρώην Γιουγκοσλαβίας, o οποίος είναι από το Sarajevo. Eίναι κι εμένα ένας από τους αγαπημένους μου…

Είμαστε παρέα με άλλα παιδιά τα οποία εργάζονται στον ξενώνα και συζητάμε για ώρα, κυρίως για μουσική, λόγω του ότι εκείνη την ώρα παίζει στην τηλεόραση ένα μουσικό κανάλι. Σε κάποια φάση η Μεβλίτα, θέλει να της βάλω ν’ ακούσει μερικά ελληνικά τραγούδια στο youtube. Πραγματικά έρχομαι σε δύσκολη θέση. Tι να της βάλω; Σφακιανάκη, Πλούταρχο, Βέρτη ή Γονίδη; Άσ’ το καλύτερα γιατί θα εκθέσω τη χώρα μου σ’ ένα νεαρό κορίτσι που απλά θέλει ν’ ακούσει τη μουσική μιας ξένης χώρας κι ας μην καταλαβαίνει τη γλώσσα.

Λοιπόν Μεβλίτα, θα σου πω τα βασικά, αυτά που ακούω τουλάχιστον: αν ακούς hip-hop, έχουμε τους Active Member και τις Ρόδες. Αν ακούς ροκ, έχουμε τις Τρύπες και τα Ξύλινα Σπαθιά. Αν θες έντεχνα έχουμε τους Κατσιμίχα brothers. Αν θες μπουζούκι άκου Θεοδωράκη και Ξαρχάκο. Όμως, πριν απ’ όλα αυτά, άκου αυτό το τραγούδι για την πόλη σου, το οποίο έγραψε ένα ελληνικό συγκρότημα, σχεδόν όταν γεννήθηκες. Το 1993…

Καληνυχτώ τα δυο υπέροχα κορίτσια τα οποία βρέθηκαν σήμερα στον δρόμο μου, την Χαρούκα και την Μεβλίτα. Βρίσκομαι ξαπλωμένος στο κρεβάτι, με το ατομικό φωτιστικό να φέγγει πάνω από κεφάλι μου, καθώς γράφω τις τελευταίες αράδες της ημέρας που μόλις τελείωσε…

Τι να πρωτογράψω για το Sarajevo, την Ιερουσαλήμ της Ευρώπης; Ή μάλλον τι να πρωτοθυμηθώ και τι να μην ξεχάσω, μετά απ’ όσα είδα αυτές τις λίγες ώρες;

Όπως μου είπε ένας πρώην Γιουγκοσλάβος, το Sarajevo πριν τον πόλεμο αποτελούσε την πιο χαρούμενη πόλη της Γιουγκοσλαβίας. Χριστιανοί και μουσουλμάνοι πήγαιναν μαζί δίπλα-δίπλα, έκαναν παρέα, τραγουδούσαν και διασκέδαζαν. Μέχρι να τους χωρίσει ο πόλεμος. Μετά τον πόλεμο, τίποτα δεν έχει αλλάξει και τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Το μίσος και οι προκαταλήψεις κυριαρχούν σε ορισμένους από αυτούς, όσο κι αν φαίνεται πως ζουν αρμονικά μεταξύ τους. Tρανό παράδειγμα η συνάντησή μου με τον Σερβοβόσνιο που μου είπε να χαμηλώσω τον τόνο της φωνής μου.

Με τη δική μου τουριστική ματιά, το Sarajevo αποτελεί την πιο χαρούμενη πόλη που έχω δει μέχρι στιγμής στα ταξίδια μου. Έτσι τουλάχιστον μου φαίνεται. Πολύς κόσμος, παλμός, κίνηση, ενέργεια. Πολλές καφετέριες, πολλά μαγαζιά. Έχει ζωή το Sarajevo, το οποίο δυστυχώς έχει ταυτιστεί με μια πολεμική πόλη, ένεκα του τραγικού παρελθόντος του.

Πώς να ξεχάσω κορίτσια με μαντίλα να πηγαίνουν χέρι-χέρι με κορίτσια που φορούν φούστες και ψηλοτάκουνες γόβες;

Γυναίκες και κορίτσια με μαντίλα, κυκλοφορούν με τ’ αγόρια τους, καπνίζουν και βγάζουν selfies. Άλλες πάλι να είναι πιο μοντέρνες, απαρνιούνται τη μαντίλα και εναρμονίζουν την ενδυμασία τους στα δυτικά πρότυπα.

Οι μουσουλμάνοι είναι πιο δυτικοί θα έλεγα, πιο εκπολιτισμένοι, και δεν έχουν καμία σχέση με την εικόνα του μουσουλμάνου που έχουμε σχηματίσει από τις τηλεοράσεις. Δείχνουν να μην είναι τόσο φανατικοί. Ίσως πάλι να πιστεύουν στο ισλάμ, επειδή πρέπει να πιστεύουν κάπου, λόγω π.χ. οικογενειακών καταβολών. Όπως συμβαίνει άλλωστε, σε πολλούς πιστούς άλλων θρησκευτικών δογμάτων.

Επίσης είδα πολλούς μουσουλμάνους τουρίστες από διάφορες ασιατικές χώρες. Σε πολλά μαγαζιά κυματίζει η τουρκική σημαία, όπου στην μουσουλμανική κοινότητα θεωρείται κάτι το ωραίο και όχι τo ειδεχθές, όπως στην Ελλάδα και σε άλλες ορθόδοξες χώρες.

Οι Βόσνιοι είναι πολύ φιλικοί άνθρωποι, ιδιαίτερα πρόσχαροι και ευγενικοί. Σε πλησιάζουν, σου μιλούν και πάντα βρίσκονται με το χαμόγελο στα χείλη, όπως ο σερβιτόρος στο εστιατόριο. Άλλοι πάλι έχουν το κλασσικό σκυθρωπό σλαβικό ύφος του πολλά βαρύ. Σπάνια χαμογελούν και δύσκολα βγαίνει λέξη από το στόμα τους, όπως ο σερβιτόρος στην μπυραρία.

Οι Βόσνιοι βγάζουν μια ταπεινότητα στο βλέμμα τους. Όμως είναι γεμάτοι χαρά και συζητώντας μαζί τους, σε γεμίζουν θετική ενέργεια. Και δεν ξεχνούν να χαμογελούν. Μου δίνουν την εντύπωση ότι θέλουν να χαίρονται κάθε στιγμή της ζωή τους. Έχουν μάθει να την εκτιμούν τη ζωή γιατί πολλοί από αυτούς, ίσως και να ζουν από τύχη.

Είναι απλοί άνθρωποι χωρίς τουπέ. Αγνοί θα έλεγα και δεν έχουν διαφθαρεί από τον τουρισμό όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας και δη στις περιοχές που εκτείνονται κατά μήκος της Αδριατικής. Κι ένα πράγμα που μου άρεσε ιδιαίτερα, είναι ότι πάντα είναι με το “ευχαριστώ” και το “παρακαλώ” στο στόμα. Σέβονται τον τουρίστα και δεν τον αντιμετωπίζουν ως “θήραμα”.

Το Sarajevo είναι αυτό που λέμε, χωνευτήρι πολιτισμών, λαών, εθνοτήτων, θρησκειών. Εκεί που συναντιέται η Δύση με την Ανατολή. Δυο διαφορετικοί κόσμοι με το χάσμα που τους χωρίζει να είναι μεγάλο. Όμως παρατηρώ πως μπορούν να το γεφυρώσουν.

Η Βοσνία – Ερζεγοβίνη μου παρέδωσε πολλά μαθήματα ζωής, αυτές τις πέντε ημέρες που την ταξίδεψα. Πάρα πολλά… γνώρισα αξιόλογους ανθρώπους από διαφορετικές εθνότητες και διαφορετικές θρησκείες. Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί λαοί. Υπάρχουν μόνο καλοί και κακοί άνθρωποι. Ο άνθρωπος και μόνον ο άνθρωπος, είναι αυτός που θα κάνει τη διαφορά, άσχετα από πού κατάγεται και σε ποιον θεό πιστεύει.

Και πίστεψέ με: είναι διαφορετικό να αντιλαμβάνεσαι κάποια αυτονόητα πράγματα και διαφορετικό να τα ζεις σ’ ένα ταξίδι. Στο σπίτι σου διαβάζοντας κάτι σ’ ένα βιβλίο ή στο διαδίκτυο, απλά θα τα κατανοήσεις. Στο ταξίδι όμως, θα τα αισθανθείς και θα τα νιώσεις μέσα σου. Θα τα κάνεις δικά σου και δεν θα τα χάσεις.

Kλείνω τη σημερινή ιδιαίτερη ημέρα, με τα λόγια του νομπελίστα Γιουγκοσλάβου συγγραφέα Ivo Andric:

Σε ένα τόσο περιορισμένο χώρο ενώνει τέσσερις ναούς: την καθολική εκκλησία, την ορθόδοξη εκκλησία, την συναγωγή και το τζαμί. Έτσι ένα άτομο που θα βρισκόταν τα μεσάνυχτα στο Μπας Τσαρσί του Σεράγεβο, θα μπορούσε να ακούσει τους ψαλμούς και των τεσσάρων θρησκειών.

Laku noc!

Διασχίζω τον κόσμο και φλέγομαι…

Έξοδα – Σημειώσεις:

Βενζίνη: –
Διόδια: 2,8 €
Διαμονή: Ηostel Sarajevo Center (10,20 €)
Parking: 7,70 €
Πλύσιμο – στέγνωμα ρούχων: 6 €
Λοιπά: 7,90 €
Σύνολο: 34,60 €
Γενικό Σύνολο: 731,50 €