Ex – Yugoslavia: χτίζοντας γέφυρες και γκρεμίζοντας τείχη

Ημέρα 20^η: Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου 2014, Zlatibor – Studenica (361 km)

Η ορθόδοξη ψυχή της Σερβίας

Σηκώθηκα κατά τις 08:00 και αφού έφτιαξα καφέ, βρίσκομαι να περπατώ στον δρόμο με προορισμό το δημοφιλέστερο μνημείο του Zlatibor, το οποίο απέχει περίπου 5 km από το κέντρο της πόλης. Από το σημείο που βρίσκομαι, απέχει περίπου 30 λεπτά με τα πόδια.

Σύντομα περπατώ ένα φλατ πεζοδρομημένο μονοπάτι, το οποίο οδηγεί στον λόφο, μαζί με μερικούς ακόμα περιπατητές. Είναι ένας ευχάριστος και συνάμα ξεκούραστος περίπατος, ο αγαπημένος των ντόπιων. Ωραίο πράγμα να περπατάς πουρνό-πουρνό…

Έχει λίγη ομίχλη και κάνει ψύχρα, όσο ανεβαίνω στον λόφο. Ένας κορμός δέντρου σε σχήμα φιδιού αποσπά το βλέμμα μου.

Φτάνοντας στην κορυφή, η θέα είναι συμπαθητική με τα σπίτια και τα καταπράσινα βουνά. Έχει κάμποσους περιπατητές οι οποίοι απολαμβάνουν τη θέα στα παγκάκια.

Το μνημείο είναι ένας οβελίσκος και έχει την ονομασία Glavuzda ή Sumatno Brdo προς τιμήν των Παρτιζάνων ανταρτών που τραυματίστηκαν το 1941 στο Kraljeve Vode και στο Palishad, κατά τη διάρκεια του Β’ Π.Π.

Εκεί υπάρχουν ως επιγραφή τα λόγια του Σέρβου ποιητή Vasko Popa:

“Δεν θα αφήσω αυτό τον ήλιο να με χτυπάει στα μάτια και δεν θα δώσω αυτό το ψωμί από το χέρι μου”.

Tα λόγια του Βάσκο Πόπα στο μνημείο. Προφανώς το μίσος ενός χριστιανού ορθόδοξου ταλιμπάν, όπλισε το χέρι του με σπρέυ προκειμένου να διατρανώσει την θρησκευτική του πίστη, σ’ ένα μνημείο των Παρτιζάνων του Τίτο. Οι οποίοι Παρτιζάνοι ήταν κομμουνιστές και σύμφωνα με τα στερεότυπα, άθεοι…

Πρέπει να τονίσω εδώ, πως κατά την διάρκεια του Β’ Π.Π. η Κροατία, η Βοσνία και η Σλοβενία τάχθηκαν στο πλευρό του Άξονα, εν αντιθέσει με την Σερβία, η οποία αντιστάθηκε αν και τελικά κατελήφθη από τις ναζιστικές δυνάμεις. Στην Σερβία υπήρχαν δυο αντιστασιακές ομάδες, οι Τσέτνικς και οι Παρτιζάνοι. Οι Τσέτνικς ήταν ένα αντάρτικο σώμα του 19^ου αιώνα, το οποίο αναβίωσε όταν η Σερβία βρέθηκε υπό γερμανική κατοχή. Δυστυχώς όμως, οι Τσέτνικς υπό τον στρατηγό Ντράζα Μιχαήλοβιτς, είχαν παθητική στάση απέναντι στον κατακτητή, καθώς το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να πολεμήσουν τους Παρτιζάνους του Τίτο, επειδή ήταν κομμουνιστές! Και το παράδοξο ήταν, πως μια χώρα που βρίσκεται υπό κατοχή αντί να συνασπιστούν, είχαν ένα είδος εμφύλιου πολέμου μεταξύ τους. Οι Παρτιζάνοι του Τίτο εν αντιθέσει με τους Τσέτνικς, προέβαλλαν ισχυρή αντίσταση στον κατακτητή κυρίως με δολιοφθορές και αντάρτικο αγώνα. Έτσι λοιπόν, οι Παρτιζάνοι κέρδισαν την πρόσκαιρη εκτίμηση των Συμμάχων, αφού ήταν αυτοί που αντιστάθηκαν στον Γερμανούς κατακτητές. Με το κίνημα των Παρτιζάνων λοιπόν, αναδείχθηκε η στρατιωτική και πολιτική φυσιογνωμία του Τίτο, ο οποίος μετά το πέρας του Β’ Π.Π. κατάφερε να ενώσει όλες της εθνότητες σε ένα ενιαίο κράτος, την Γιουγκοσλαβία.

Επιστρέφω πίσω στη βάση μου, χαζεύοντας διάφορα υπαίθρια τουριστικά μαγαζιά. Βρίσκομαι στο εστιατόριο “Srbija” για πρωινό, μαζί με αρκετό κόσμο. Αυτή τη φορά υπάρχει έστω και ένας από το προσωπικό που μιλάει αγγλικά κι έτσι λοιπόν θα ξέρω τι με περιμένει. Αυγά τηγανητά με μπέικον, παραδοσιακό σερβικό τυρί και φρέσκος χυμός πορτοκάλι!

Είναι περασμένες 10:00 και βρίσκομαι στο δρόμο, σταματώντας στο πρώτο βενζινάδικο για να τσεκάρω πιέσεις στα λάστιχα. Τελικά δεν τσέκαρα, καθώς το συγκεκριμένο βενζινάδικο βάζει μόνο μια στάνταρ τιμή πίεσης, προσαρμοσμένη μόσο στα ΙΧ αυτοκίνητα! Έλεος…

Κοιτώντας χθες τον χάρτη, το μάτι μου καρφώθηκε σε μια γραφική διαδρομή, η οποία ξεκινάει από την Σερβία, μπαίνει στο Μαυροβούνιο και μετά πάλι στην Σερβία. Σήμερα έχω βάλει σκοπό, να διανυκτερεύσω κάπου στο Kopaonik…

Δρόμος 21 λοιπόν, με πορεία το Nova Varos. Γραφική διαδρομή, δρόμος πλατύς και οι στροφές άλλο πράμα! Λες και σχεδιάστηκαν για πίστα MotoGP. Kαι επιτέλους, μετά από αρκετές ημέρες βλέπω ήλιο! Όλα αυτά με κάνουν να πάρω τα πάνω μου και να ανεβάσω ρυθμό, κινούμενος αλήτικα. Έχω πωρωθεί με τις στροφές και νομίζω ότι είμαι ο ένας, ο μοναδικός, ο φοβερός και τρομερός, ο σούπερ γρήγορος οδηγός που το κουλάδι ο Βαλεντίνος ωχριά μπροστά του. Την τύφλα μου και το ριζικό μου, ο ηλίθιος…

Έχω μαζέψει αρκετά χιλιόμετρα κι ενώ προσπερνώ ένα αυτοκίνητο, αμέσως βλέπω στην άκρη ένα μπατσικό σταματημένο! Με ζώνουν μαύρα φίδια στην σκέψη ότι μπορεί να είχαν ραντάρ! Και η αλήθεια είναι ότι πήγαινα με πολλά ο μ@λάκ@ς…

Μετά από λίγα μέτρα η θέα της τεράστιας λίμνης Zlatarsko Jezero, θα μου δώσει κίνητρο για μια ολιγόλεπτη στάση.

Όχι μόνο για να τη θαυμάσω, αλλά να πιω δυο γουλιές καφέ και να καπνίσω ένα τσιγάρο, στην προσπάθειά μου να ηρεμήσω. Πρέπει να κατευνάσω αυτό τον ενθουσιασμό μου γιατί ώρες-ώρες ξεφεύγω από τον τουριστικό ρυθμό οδήγησης.

Στο ομολογουμένως καταπληκτικό κομμάτι που μόλις οδήγησα, δεν περίμενα με τίποτα η Σερβία να μου προσφέρει οδηγικές συγκινήσεις. Δεν περίμενα με τίποτα να υπάρχουν στροφές που σε διαολίζουν και ξυπνούν τον αλήτη μέσα σου! Και το παράδοξο ποιο είναι; Εκείς που έχεις καβλ#σει οδηγώντας σε μια διαδρομή σκέτη πίστα MotoGP, από τη μια στιγμή στην άλλη βλέπεις λακκούβες και κακοτεχνίες. Oι περισσότεροι δρόμοι της Σερβίας, είναι πίστα πατινάζ και όχι πίστα MotoGP. Αυτό το παρατήρησα σε πολλούς επαρχιακούς δρόμους και με όλη την ταπεινότητά μου, συνιστώ προσοχή!

Πλησιάζοντας το Nova Varos, η διαδρομή γίνεται ακόμα πιο γραφική. Κινούμενος παράλληλα με τη λίμνη Zlatarsko, όπου σε αυτό το σημείο είναι τόσο στενή που νομίζεις ότι είναι ποτάμι. Ανά διαστήματα κινούμαι μέσα σ’ ένα φαράγγι, πράγμα που προσθέτει πολλούς πόντους ομορφιάς στην εν λόγω διαδρομή.

Μετά το Nova Varos ακολουθώ τον Ε763-21, ο οποίος πρώτα θα με οδηγήσει στο Prijepolje και μετά στα σύνορα Σερβίας και Μαυροβουνίου. Γραφική διαδρομή πλησίον του ποταμού Lim, περνάει από όμορφα χωριά και κωμοπόλεις.

Μια γέφυρα ενώνει σ’ αυτό το σημείο την Σερβία και το Μαυροβούνιο, όπου υπάρχουν και οι αντίστοιχες πινακίδες. Οι τελωνειακοί σταθμοί, απέχουν μερικά χιλιόμετρα μεταξύ τους και τα σύνορα των δυο χωρών βρίσκονται κάπου μεταξύ του ποταμού Lim και ενός φαραγγιού. Αν τα λέω σωστά, γιατί έχω χάσει την μπάλα εδώ που τα λέμε…

Ο Σέρβος τελωνειακός με τρόμαξε με τη δυνατή φωνή του όταν κοίταξε το διαβατήριο μου. “Γκρέτσκα” αναφώνησε γεμάτος έκπληξη, μ’ ένα χαμόγελο που έφτανε μέχρι τ’ αυτιά! Από την άλλη, ο Μαυροβούνιος τελωνειακός ήταν τυπικός, ζητώντας μου το διαβατήριο και την πράσινη κάρτα.

Τα Μαυροβούνιο με υποδέχεται με βροχή, αλλά δεν βάζω αδιάβροχα. Δεν ξέρω ρε γαμώτο, αλλά σε αυτό το ταξίδι, έχω αρχίσει να τα μισώ…

Μετά από λίγα λεπτά φτάνω στο Bijelo Polje, το οποίο σφύζει από ζωή. Η εικόνα πάρα πολλών παιδιών που φεύγουν από το σχολείο δίνει ζωντάνια στην πόλη. Και τι πιο όμορφο από το να ακούς τις χαρούμενες φωνές τους, την ώρα που σχολάνε. Θυμάμαι κι εγώ τον εαυτό μου στην ηλικία τους, να περιμένω πώς και πώς να έρθει η ώρα να σχολάσουμε για να πάω να παίξω ποδόσφαιρο! Αχ, ωραίες εποχές τότε…

Λίγα χιλιόμετρα μετά το Bijelo Polje, ακολουθώ τον Ε65-Ε80 προς Berane, μια γραφική διαδρομή που την είχα ξανακάνει πριν λίγες ημέρες. Φτάνοντας στο Berane, η εικόνα των συννέφων στο βάθος θα με καθηλώσει…

Mετά το Berane ακολουθώ τον 2 προς Rozale, η διαδρομή είναι μεν γραφική αλλά χωρίς κάτι το συναρπαστικό. Εκεί έχει χιονοδρομικό κέντρο.

Πλησιάζοντας τα σύνορα με την Σερβία, κινούμαι πλησίον του ποταμού Ibar, ο οποίος βρίσκεται πολλά μέτρα από κάτω μου. Επίσης, περνάω πολλά τούνελ μικρού μήκους χωρίς φωτισμό. Η διαδρομή λίγα χιλιόμετρα πριν και λίγα χιλιόμετρα μετά την Σερβία, είναι καταπληκτική.

Ο Μαυροβούνιος τελωνειακός, μου ζητά διαβατήριο και πράσινη κάρτα και με στέλνει στο καλό. Μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα, ο Σέρβος τελωνειακός με τσάντισε. Μπορεί να μου ζήτησε μόνο το διαβατήριο, αλλά μου είπε να βγάλω το κράνος. Τα ‘χω πάρει στο Shoei και μ’ έναν μορφασμό, του δείχνω τη δυσφορία μου. Αυτός επιμένει να βγάλω το κράνος και τελικά υποκύπτω. Με κοιτάζει για να το εξακριβώσει. Κατάλαβε ότι είναι ταλαιπωρία για κάποιον που οδηγεί μοτοσυκλέτα και με αφοπλιστική ευγένεια, με ευχαριστεί θερμά. Ελάχιστες μέχρι τώρα ήταν οι στιγμές σε αυτό το ταξίδι που μου είπαν να βγάλω το κράνος. Βέβαια αυτό εξαρτάται από τα κέφια και τις ορέξεις του εκάστοτε τελωνειακού. Όμως είναι πολύ εκνευριστικό αυτό το βγάλε-βάλε κράνος στις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, όπου κάθε τρία χωριά (τρόπος του λέγειν) έχει δημιουργηθεί κι ένα κράτος!

Πλέον ξαναμπήκα Σερβία και κάνω στάση να ρίξω μια μπιστολιά (ψιλό μου, εις την κρητικήν διάλεκτον). Χμμμ, όμορφη θέα…

Κινούμαι ντουγρού για το Novi Pazar και από εκεί θα συνεχίσω για το Μanastir Sopocani. Mέχρι στιγμής στο Μαυροβούνιο, είδα ελάχιστους μιναρέδες και τώρα καθ’ οδόν για Novi Pazar, βλέπω τους πρώτους στην Σερβία. Ειλικρινά μέχρι τώρα, στην Σερβία δεν είδα ούτε έναν – μα τον Αλλάχ!

Το ορθόδοξο στοιχείο στην Σερβία, είναι χαρακτηριστικό. Κάθε τρεις και λίγο βλέπεις μια ορθόδοξη εκκλησία, ένα μοναστήρι, μια μονή. Και όλα αυτά ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Αλλά τζαμί στην Σερβία πού ξανακούστηκε;

Πρώτη φορά βλέπω στην Σερβία, το μουσουλμανικό στοιχείο να συνυπάρχει με το ορθόδοξο και αυτό μου προξενεί εντύπωση. Ο λόγος είναι πως στην ευρύτερη περιοχή που κινούμαι, τόσο το ορθόδοξο όσο και το μουσουλμανικό στοιχείο, άφησαν τη σφραγίδα τους στο πέρασμα των αιώνων και φυσικά εξακολουθούν να την αφήνουν. Σ’ αυτήν εδώ την περιοχή της Σερβίας, αναμιγνύονται η ορθοδοξία και το ισλάμ, μέσω δυο άλλων περιοχών. Και ποιες είναι αυτές οι περιοχές:

Η μία είναι η περιοχή της Raska, η οποία εκτείνεται στην κεντρική και νότια Σερβία, αλλά και στο βόρειο Μαυροβούνιο. Η Raska, αποτελούσε το κέντρο του μεσαιωνικού σερβικού βασιλείου.

Η άλλη είναι η περιοχή του Sandzak ή Σαντζάκι. Το Σαντζάκι ήταν μια διοικητική υποδιαίρεση της οθωμανικής αυτοκρατορίας και προέρχεται από την τουρκική λέξη sancak που σημαίνει στρατιωτικό λάβαρο. H εν λόγω περιοχή στα Βαλκάνια πήρε το όνομά της, όντας το οθωμανικό Σαντζάκι του Novi Pazar, το οποίο κατείχε στο παρελθόν εδάφη της Σερβίας και του Κοσόβου.

Μπαίνοντας στο Novi Pazar, βλέπω το πιο φουτουριστικό τζαμί που έχω δει μέχρι τώρα. Πάει χάλασαν κι οι μουσουλμάνοι, οι οποίοι είναι συνειδητά αιώνες πίσω…

Κινούμαι στον κεντρικό δρόμο του Novi Pazar και οφείλω να ομολογήσω ότι είναι η πιο άσχημη και συνάμα η πιο βρώμικη πόλη της Σερβίας που έχω δει! Τα πράγματα μοιάζουν να είναι δεκαετίες πίσω. Αναφέρω εδώ, ότι ένα χαρακτηριστικό των σλαβικών σπιτιών, είναι πως η πίσω τους όψη είναι ασοβάτιστη. Εδώ στο Novi Pazar, όλα τα σπίτια είναι παντελώς ασοβάτιστα! Βλέπεις τούβλο και μόνο τούβλο.

Μιλάμε, η απόλυτη παρακμή. Μελαγχολική και καταθλιπτική πόλη. Δεν θα μπορούσα να μείνω ούτε ένα βράδυ εδώ και απορώ πως άντεξε ο Κυριακόπουλος το 2011.

Τα χαρακτηριστικά των μουσουλμανικών πόλεων είναι η φτώχεια, η ένδεια και η έλλειψη καθαριότητας. Πουθενά δεν βλέπεις τάξη, πουθενά δεν βλέπεις νοικοκυρεμένα πράγματα. Ακόμα και σε αμιγώς μουσουλμανικές πόλεις της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, υπάρχει μια τάξη, υπάρχει μια καλαισθησία, ρε παιδί μου. Αλλά το Νοvi Pazar, κάθε άλλο παρά βοσνιακή πόλη θυμίζει. Θα έλεγα ότι θυμίζει περισσότερο μια αλβανική πόλη.

Το ανατολίτικο και μουσουλμανικό στοιχείο, δεσπόζουν στην πόλη. Η πλειοψηφία των κατοίκων της είναι μουσουλμάνοι, οι οποίοι ναι μεν είναι Σέρβοι πολίτες, αλλά αισθάνονται Βόσνιοι. Πολλές γυναίκες με μαντίλα. Οι δε άντρες με κοιτούν περίεργα, σχεδόν καχύποπτα και αυτό έχει ως συνέπεια να μην τολμήσω να βγάλω τη φωτογραφική από το τσαντάκι.

H αίσθηση που έχω αποκομίσει από τις μουσουλμανικές πόλεις των Βαλκανίων (εξαιρώ αυτές της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης), είναι πως οι άνθρωποι σε αυτές τις πόλεις, απλά προσπαθούν να επιβιώσουν στοιχειωδώς. Καθαριότητα, νοικοκυριό και πολυτέλεια βλέπεις μόνο στους θρησκευτικούς χώρους και πουθενά αλλού.

Όπως μου είπε ένας Σέρβος φίλος για το Novi Pazar, οι μουσουλμάνοι ιερείς φτιάχνουν πολυτελή τζαμιά, μένουν σε πολυτελή σπίτια, κυκλοφορούν με ακριβά αυτοκίνητα και δείχνουν να μην τους νοιάζει η φτώχεια και η δυστυχία μεγάλου πλήθους των πιστών. Αλλά για κάτσε μια στιγμή: τα ίδια και χειρότερα δεν κάνουν και οι δικοί μας ορθόδοξοι ιερείς; Μου φαίνεται πως, κάποια στιγμή πρέπει να αλλάξει η ορθογραφία της λέξεως “εκκλησία” και να γίνει “εκκ-ληστεία”…

Σταματώ σ’ ένα βενζινάδικο να φουλάρω ρεζερβουάρ και βάζω στο GPS να με πάει στο Manastir Sopocani. Το ηλίθιο μηχάνημα, με πηγαίνει από το κέντρο της πόλης, όπου σε κάποια φάση πετυχαίνω ακινητοποιημένα αυτοκίνητα, ένεκα μιας νεκρώσιμης πομπής. Μοιραία, ακινητοποιούμαι κι εγώ…

Ένα βαν Toyota Hiace προπορεύεται και εκατοντάδες άνθρωποι συνοδεύουν τον νεκρό στην τελευταία του κατοικία. Κοιτώ διακριτικά μέσα στην Toyota και βλέπω ότι ο νεκρός δεν είναι σε φέρετρο αλλά το σώμα του είναι τυλιγμένο με μια μαύρη σακούλα. Νομίζω ότι πρέπει να είναι κηδεία μουσουλμάνου (;) αλλά στο πλήθος δεν είδα ούτε έναν με χαρακτηριστική μουσουλμανική ενδυμασία. Όση ώρα είμαι ακινητοποιημένος, μοιραία αποσπώ όλα τα βλέμματα, λες και είμαι εξωγήινος. Σε κάποια φάση ακούω από το πλήθος τη λέξη “Γκρέτσκα”…

Το γ@μιo-GPS, έχει βαλθεί να μου κάνει τη ζωή δύσκολη. Με πηγαίνει από κάτι στενά, ίσα που χωράει ένα μικρό αυτοκίνητο. Οι εικόνες των σπιτιών, τραγικές. Μετά με βγάζει σ’ έναν χωματόδρομο…

Ανεβαίνω έναν λόφο και βλέπω κάτω ένα τεράστιο εργοστάσιο με τούβλα! Αυτή τη στιγμή έχει λιακάδα, αλλά τις προηγούμενες ημέρες έβρεξε και ο χωματόδρομος είναι λασπωμένος. Σε κάποια φάση βλέπω μπροστά μου νερά να διακόπτουν το δρόμο! Μα τον Οικονομάκη! Αρχίζω να πιστεύω πως αυτός κατευθύνει το GPS μου από τον Καύκασο…

Μου πάει να! Κι αν κολλήσω, ποιος θα με βγάλει από τον βούρκο; Πηγαίνω άκρη-άκρη με σταθερό γκάζι. Προς στιγμήν, νιώθω το μπροστινό να βυθίζεται… όλα καλά!

Συνεχίζω να κινούμαι στον χωματόδρομο, ακολουθώντας τις υποδείξεις του ηλίθιου μηχανήματος, το οποίο δεν με πέρασε από τον κεντρικό δρόμο. Βρίσκω και δεύτερη λίμνη πάνω σε στροφή “Γ”… γαμώτο, τα νεύρα μου!

Με το που μπαίνω να τη διασχίσω, έρχεται κατά πάνω μου ένα βαν! Ενώ με βλέπει να κινούμαι με τη μοτοσυκλέτα μέσα στα νερά, ο ευμεγεθούς σωματικής διάπλασης ατομικός εραστής δεν σταματά να περάσω λες και υπάρχει νόμος που του δίνει προτεραιότητα. Επειδή δεν θέλω να μπλέξω σε καβγά (γιατί θα μπλέξω σίγουρα) κατεβαίνω από τη μοτοσυκλέτα και την σπρώχνω πίσω, αφήνοντάς τον να περάσει! Πέρνα παλιομ@λ@κα άντρα, κ@ρ!όλη, πού$τη, γ@μημ€νε, γρόθε ατελείωτε! Αγ@μή$ου ρε!

Αφού έκανα στον θρασύ Σέρβο μια επίδειξη ελληνικών τρόπων οδηγικής συμπεριφοράς και παράλληλα του ευχήθηκα να του συνουσιαστεί ο οίκος, λίγα μέτρα μετά, περνώ μια παμπάλαια γέφυρα.

Στη συνέχεια βρίσκομαι στον κεντρικό δρόμο, ο οποίος μετά από λίγα χιλιόμετρα, οδηγεί στο ορθόδοξο μοναστήρι Sopocani. Ο δρόμος στενός και σε κακή κατάσταση.

Το Μοναστήρι Sopocani είναι ένα κληροδότημα από τον βασιλιά Στέφανο Ούρος τον Α’, το οποίο χτίστηκε το δεύτερο μισό του 13^ου αιώνα κοντά στην πηγή του ποταμού Raska στην περιοχή Ras, το κέντρο της σερβικής μεσαιωνικής πολιτείας.

Η εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα, ολοκληρώθηκε περίπου το 1265 και διακοσμήθηκε αργότερα από τον Επίσκοπο Σάββα τον Β’, ο οποίος ήταν ο επικεφαλής της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι τοιχογραφίες που βρίσκονται στο εσωτερικό της εκκλησίας, θεωρούνται από πολλούς εμπειρογνώμονες ό,τι πιο όμορφο εκείνης της περιόδου.

Η αλήθεια να λέγεται, οι αγιογραφίες είναι πράγματι εντυπωσιακές και γίνονται έργα αποκατάστασής τους. Βλέπω μερικούς αγιογράφους πάνω σε σκαλωσιές, μ’ ένα πινέλο στο χέρι να αγιογραφούν…

H αγιογραφία που αναπαριστά την Κοίμηση της Θεοτόκου είναι η πιο “διάσημη” αν δύναμαι να προβώ σε αυτόν τον χαρακτηρισμό.

Πολλές φορές κατά τη διάρκεια του 16^ου αιώνα, οι μοναχοί εγκατέλειπαν προσωρινά το μοναστήρι, λόγω των οθωμανικών επιδρομών. Σε μια από αυτές το 1689, οι Οθωμανοί Τούρκοι πυρπόλησαν το μοναστήρι και οι μοναχοί κατέφυγαν στο Κοσσυφοπέδιο, μαζί με πολλά κειμήλια, τα οποία δεν επεστράφησαν πίσω στο μοναστήρι, για άγνωστο μέχρι στιγμής λόγο. Το μοναστήρι έμεινε έρημο για πάνω από δυο αιώνες μιας και ήταν σχεδόν κατεστραμμένο. Τον 20^ο αιώνα ανακαινίστηκε και πλέον απέκτησε ζωή, πλαισιωμένο από μοναχούς. Πολλοί θρησκόληπτοι θεωρούν θαύμα πως μετά από δυο αιώνες καταστροφών και εγκατάλειψης, οι αγιογραφίες έχουν καταφέρει να διατηρήσουν την αρχική τους ακτινοβολία. Από το 1979 αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Θρησκευτικός τουρισμός ή ανάγκες συντήρησης του μοναστηριού; Όπως και να ‘χει, θρησκεία και χρήμα πάνε πακέτο.

Oφείλω να ομολογήσω πως οι επισκέψεις σε μοναστήρια, δεν με ενθουσιάζουν καθόλου. Απλά πηγαίνω να βγάλω καναδυό φωτογραφίες και να σηκωθώ να φύγω. Όμως το εν λόγω μοναστήρι είναι πανέμορφο και αυτό είχε ως συνέπεια να μείνω αρκετή ώρα μέσα. Τι αρκετή δηλαδή, ούτε δέκα λεπτά δεν έκατσα! Σε άλλα μοναστήρια, απλά μπαίνω και βγαίνω κατευθείαν…

Έξω γνωρίζω δυο πιτσιρικάδες που έχουν έρθει από το Novi Pazar με τα ποδήλατά τους. Είναι μουσουλμάνοι, αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει να επισκεφθούν χριστιανικούς ναούς. Πόσο χαίρομαι είναι η αλήθεια, όταν βλέπω τέτοια πράγματα παρόλο που η έννοια θρησκεία με αφήνει παγερά αδιάφορο…

Παίρνω τον δρόμο της επιστροφής από το Manastir Sopocani ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο. Περνάω πάλι μέσα από το Novi Pazar, του οποίου οι εικόνες μου προκαλούν κατάθλιψη. Ίσως και να αδικώ το Novi Pazar με αυτά που γράφω, λόγω του ότι δεν του αφιέρωσα χρόνο. Άρα δεν δικαιούσαι δια να ομιλείς, θα μπορούσε ορθά να μου πει κάποιος. Όμως αυτή την αίσθηση αποκόμισα.

Έχω βάλει σκοπό να πάω να δω άλλο ένα μοναστήρι, το Manastir Studenica και μετά να μείνω κάπου στο Kopaonik Nacionalni Park. O 22 στον χάρτη δείχνει γραφικός, αλλά εγώ θα τον χαρακτήριζα παντελώς αδιάφορο. Σε λίγη ώρα θα σκοτεινιάσει και βλέποντας ότι δεν έχω αρκετό χρόνο στη διάθεσή μου, καταβροχθίζω τα χιλιόμετρα. Εξάλλου για να διανυκτερεύσω στο Kopaonik πρέπει να ξαναγυρίσω πάλι πίσω.

Στο Biljanovac στρίβω αριστερά για την Studenica, όπου ο επαρχιακός δρόμος, είναι ασφαλώς πιο όμορφος και φυσικά πιο στριφτερός.

Σε μια από τις στροφές, βλέπω στην άκρη του δρόμου μοτοσυκλέτες BMW, όπου μια από αυτές φαίνεται πως έχει πρόβλημα. Αμέσως σταματώ και ρωτώ τι πρόβλημα υπάρχει.

Είναι ο Rozle από την Σλοβενία, ο οποίος έχει εταιρία που διοργανώνει ταξίδια με μοτοσυκλέτα στην Ευρώπη. Αυτή τη στιγμή ταξιδεύει με τρεις Αμερικανούς. Εκεί βρίσκεται και ένας Σέρβος μοτοσυκλετιστής, ο οποίος σταμάτησε για βοήθεια, όπως και άλλος ένας Σέρβος με αυτοκίνητο. Μου προκαλεί εντύπωση πως, όσοι διερχόμενοι περνούν από αυτό το σημείο σταματούν να ρωτήσουν τι συμβαίνει και αν χρειάζονται βοήθεια.

O Rozle, είχε μια ανώδυνη (ευτυχώς) πτώση πριν λίγα λεπτά. Πίσω από το δεξί καπάκι του ντεποζίτου, έχει αποκολληθεί το ρακόρ από την αντλία βενζίνης και προσπαθούμε να το συγκρατήσουμε, προκειμένου να σταματήσει η υπερχείλιση. Ο καθένας μας προσπαθεί νασκεφτεί μια πατέντα για να λυθεί το πρόβλημα προσωρινά, έτσι ώστε ο Rozle να συνεχίσει το ταξίδι του.

Δίνω στο Rozle κάποια εργαλεία, αλλά και υλικά όπως δεματικά, ταινία 3Μ και μερικές κόλλες UHU να δει αν μπορεί να κάνει δουλειά. Όταν τις χρησιμοποιεί μου τις δίνει πίσω, αλλά δεν τις δέχομαι γιατί μπορεί να του ξαναχρειαστούν.

Όταν πλέον η βλάβη αποκαταστάθηκε, χαιρετιόμαστε και ανανεώνουμε το ραντεβού μας στο Kopaonik, μιας και τα παιδιά θα διανυκτερεύσουν εκεί. Εγώ τραβάω προς Studenica, με σκοπό να δω το μοναστήρι και μετά να γυρίσω πίσω προς Kopaonik. Mετά από λίγα λεπτά έχει βραδιάσει για τα καλά, η θερμοκρασία έχει κατεβεί και… αρχίζει να βρέχει! Όχι πάλι ρε πού$τη μου…

Μετά από περίπου 16 km φτάνω έξω από το μοναστήρι και βλέπω ότι δεν με παίρνει να γυρίσω πίσω με βροχή και σκοτάδι. Ρωτάω κάποιους ντόπιους να μου πουν αν υπάρχει κάποιο motel ή κάτι τελοσπάντων να μείνω το βράδυ. Μου λένε ότι μέσα στο μοναστήρι υπάρχει ξενώνας! Όχι ρε γ@μώ την καταδίκη μου μέσα! Σε μοναστήρι θα μείνω; Ούτε στους χειρότερούς μου εφιάλτες τέτοια πράματα…

Έχοντας αποκτήσει ύφος δόκιμου μοναχού που απαρνείται τα εγκόσμια προκειμένου να μονάσει, μπαίνω μέσα στον ξενώνα του μοναστηριού. Στη ρεσεψιόν είναι ένας τύπος, o οποίος μου λέει πως με 1500 σέρβικα δηνάρια (RSD) θα εξασφαλίσω ύπνο, βραδυνό και πρωινό! Μου λέει τα γνωστά “Γκρέτσκα” και “όρντοντοξ μπράδερς” όπου και μου γυρίζουν τ’ άντερα με το δεύτερο. Αλλά δεν μπορώ να του κρατήσω κακία γιατί μου φαίνεται συμπαθής. Έχει μάλιστα και χιούμορ, γιατί στο τέλος μου πετάει κάτι για το μπάσκετ που μας κέρδισαν.

Κουβαλώ κάποια από τα πράγματά μου στο δωμάτιο και κατεβαίνω κατευθείαν για φαγητό, μιας και σε λίγη ώρα κλείνει η κουζίνα. Ο αντιπαθέστατος σερβιτόρος που μιλάει μόνο σερβικά, έρχεται για παραγγελία. Μιας και δεν μπορώ να βγάλω άκρη με αυτόν, απηυδισμένος στο τέλος, του κάνω νόημα να φέρει ό,τι καταλαβαίνει. Και μετά από λίγο μου φέρνει ψάρι! Κι εγώ τα ψάρια δεν τα τρώω… γαμώτο μου, τι ήθελα και έμπλεξα με τα μοναστήρια;

Tελικά εξηγώ στον ρεσεψιονίστ που ξέρει αγγλικά, το τι και πως και αυτός φροντίζει να μου φέρει φιλέτο κοτόπουλο και τα συναφή, υπό τη συνοδεία σερβικής μπύρας LAV. Επιτέλους…

Μόλις έχω φάει και βγαίνω προς στιγμήν έξω να καπνίσω ένα τσιγάρο, αλλά και να κουβαλήσω το σακ βουαγιάζ από τη μοτοσυκλέτα. Τα δε πράγματά μου, τα έχω αφήσει στο τραπέζι, σαν σημάδι ότι δεν έφυγα από το εστιατόριο.

Μπαίνοντας μέσα με το θεόβαρο σακ βουαγιάζ στα χέρια, ο αντιπαθέστατος σερβιτόρος με κοιτάει μ’ ένα ύφος λες και του σκότωσα τη μάνα. Μου λέει κάτι στα σερβικά και απ’ ότι κατάλαβα δεν πλήρωσα λέει τις δυο μπύρες που ήπια, οι οποίες χρεώνονται επιπλέον. Μα βρε άνθρωπέ μου για λίγο βγήκα έξω, δεν βλέπεις που έχω αφήσει τα πράγματά μου στο τραπέζι; Τι μπουνταλάς θεέ μου…

Οι Σέρβοι μπορεί να είναι ωραίοι σαν λαός, αλλά υπάρχουνε πολλοί που δεν παλεύονται με τίποτα! Αγενέστατοι, αγέλαστοι και προσβάλλουν τον άλλο χωρίς δισταγμό. Κωλοπαιδαράδες με λίγα λόγια. Αλλά είπαμε, ο μ@λάκ@ς και η μ@λ@κία δεν έχουν εθνικότητα…

Toυ πληρώνω τις μπύρες και του ρίχνω από μέσα μου μερικές χριστοπαναγίες κι ας βρίσκομαι σε μοναστήρι. Αισθάνθηκα προσβεβλημένος με την κίνηση του αγενέστατου Σέρβου και έχω φορτώσει. Μα καλά, αν ήμουν κάποιος άπορος και δεν είχα μία, θα μου προσέφεραν άραγε δωρεάν φαγητό και ύπνο στο μοναστήρι; Ή απλά με βρήκαν τουρίστα και θέλουν να μου τα πάρουν; Ρε άγαμοι θύται που λέει και ο Ιεροκλής…

Είμαι μέσα στο δωμάτιο του ξενώνα, το οποίο έχει τρία κρεβάτια και θα μείνω μόνος μου το βράδυ.

Αφού έκανα ντους, προσπαθώ να ηρεμήσω μιας και είμαι όλος νεύρα. Περίμενα να διανυκτέρευα στο κοσμοπολίτικο Kopaonik και αντ’ αυτού βρίσκομαι σ’ ένα μοναστήρι! Το πρώτο πράγμα που κάνω, είναι να πάρω τηλέφωνο τη θρησκόληπτη μαμά, να χαρεί που ο άπιστος υιός της σήμερα θα μείνει σε μοναστήρι. Το τι χαρά πήρε η μητέρα μου, είναι κάτι που δεν περιγράφεται! Τόσο περήφανη για ‘μενα, δεν ένιωσε ούτε την ημέρα απονομής του πτυχίου μου!

Ενώ μιλάμε στο τηλέφωνο, σε κάποια φάση μου λέει:

– H Στουντένιτσα, καμάρι μου, είναι το μεγαλύτερο ορθόδοξο μοναστήρι της Σερβίας!

– Και τι με νοιάζει εμένα ρε μάνα…

– Εκεί αγάπη μου, ο Στέφανος Νεμάνια -μεγάλη η χάρη του- έχτισε το μοναστήρι…

– Ρε μάνα, τι μου τα λες τώρα όλα αυτά; Για να συγκινηθώ; Ε, δεν συγκινούμαι!

– Μα άκουσε καμάρι μου και μια φορά τη μητέρα σου, να σου πει κάποια πράγματα…

– Τι ν’ ακούσω ρε μάνα; Τους βίους αγίων που διαβάζεις;

– Εκεί που λες αγάπη μου, βρίσκονται τα λείψανα του Στέφανου Νεμάνια ή αλλιώς του Άγιου Συμεών του Μυροβλύτου! Να πας να τα δεις, να προσκυνήσεις και να κάνεις το σταυρό σου να σε προσέχει ο Άγιος, ακούς;

– Η κλήση σας προωθείται, παρακαλώ περιμένετε… γκουντνάιτ μάδερ!

Αν και προέρχομαι από ιδιαίτερα θρησκευόμενη και ορθόδοξη οικογένεια, οι σχέσεις μου με τη θρησκεία πάντα ήταν αυτό που λέμε “από μακριά κι αγαπημένοι”. Στο σχολείο, τα Θρησκευτικά ήταν το μόνο μάθημα που ποτέ δεν μου άρεσε και πάντα πήγαινα αδιάβαστος. Δεν μου άρεσε ο τρόπος διδασκαλίας του. Θα ήθελα αυτό το μάθημα να έχει μια επιστημονική προσέγγιση στην θρησκεία και να μην διδάσκεται με κατηχητική μέθοδο. Αλλά τι λέω; Ζω στην Ελλάδα, το “Ιράν της Ευρώπης”. Τη μοναδική χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν έχει γίνει ακόμα διαχωρισμός Εκκλησίας – Κράτους. Την τρίτη χώρα στον κόσμο με την πιο ισχυρούς δεσμούς Κράτους και Εκκλησίας. Παρεμπιπτόντως, την πρώτη θέση κατέχει το Τουρκμενιστάν και τη δεύτερη θέση τη μοιράζονται το Ιράν και η Σαουδική Αραβία…

Ποτέ δεν με απασχόλησαν ιδιαίτερα ερωτήματα όπως το αν υπάρχει ή δεν υπάρχει θεός. Ειλικρινά, δεν δίνω δεκάρα για την ύπαρξη ή μη μιας ανώτερης δύναμης και φυσικά οι μεταφυσικές θεωρίες αδυνατούν να με εμπνεύσουν. Nα με συγχωρούν οι θρησκόληπτοι, αλλά θεωρώ μυθοπλασίες και αρνούμαι να πιστέψω ότι υπήρχαν κάποτε γυναίκες που γεννούσαν με παρθενογέννηση ή άνθρωποι που περπατούσαν στο νερό και ανάσταιναν νεκρούς. Και αρνούμαι να ακολουθήσω τις επιταγές κάποιων τυχάρπαστων θρησκευτικών ηγετών που θεμελίωσαν ένα θρησκευτικό δόγμα και μας επέβαλαν όχι μόνο να το πιστέψουμε αλλά και θεμελίωσαν έναν τρόπο λατρείας όπως τους βόλευε. Είμαι κατά της οργανωμένης θρησκείας καθώς θεωρώ πως η έννοια θρησκεία είναι προσωπικό θέμα συνείδησης του καθενός. Στα χαρτιά θεωρούμαι χριστιανός ορθόδοξος, όπως η πλειοψηφία των Ελλήνων, αλλά θα με χαρακτήριζα ως θρησκευτικά αδιάφορο. Πάντα μου άρεσε να ψάχνω και να μην αποδέχομαι άκριτα το τι προστάζει ένα θρησκευτικό δόγμα. Θεωρώ πως αυτή η άκριτη αποδοχή, οδηγεί τον άνθρωπο στον σκοταδισμό. Και θλίβομαι όταν βλέπω σε άλλες χώρες να υπάρχει μια ελεύθερη διακίνηση ιδεών που αποσκοπούν στην πρόοδο της ανθρωπότητας και μια ολόκληρη χώρα, να κρέμεται από τις εθνικιστικές και φασιστικές προφητείες κάποιου Γέροντα Παϊσιου. Ή να βλέπω άλλες χώρες να μη διώκουν ποινικά την βλασφημία και από την άλλη, μια χώρα που δεν μπορεί να διακρίνει τη σάτιρα από την προσβολή των θείων, να στέλνει στη φυλακή τον “Γέροντα Παστίτσιο”. Ή να βλέπω άλλες χώρες να διακρίνονται από τεχνολογικά ή επιστημονικά επιτεύγματα και μια ολόκληρη χώρα να σέρνεται στα τέσσερα στην Τήνο.

Από την άλλη, χαίρομαι και θαυμάζω (ίσως και να ζηλεύω) τους πιστούς οποιουδήποτε θρησκευτικού δόγματος, οι οποίοι προσεύχονται, ζουν ταπεινά και είναι ενάρετοι. Πλημμυρίζουν από αγάπη προς τον συνάνθρωπό τους. Τους δήθεν πιστούς και θεοσεβούμενους, τους θεωρώ καραγκιόζηδες και υποκριτές. Όλους αυτούς που το παίζουν καθώς πρέπει θρησκευόμενοι και με την πρώτη ευκαιρία βγάζουν τα κόμπλεξ και το μίσος τους για κάποιον συνάνθρωπό τους και δη αλλόθρησκο. Όλους αυτούς που θεωρούν ο,τιδήποτε μη ορθόδοξο ως διαβολικό…

Δεν γουστάρω να βλέπω στην Ελλάδα, το παπαδαριό να κρίνει τους πάντες και τα πάντα, ενώ είναι γνωστό ότι αρκετοί από αυτούς, είναι όλα αυτά που κατηγορούν (π.χ. κοιλιόδουλοι ή ομοφυλόφιλοι). Υποκρισία, δεν νομίζεις; Aμ, το άλλο; Είναι τυχαίο που αρκετοί ταγοί της Ελληνικής Εκκλησίας, είναι βασιλόφρονες, χουντικοί και φασίστες; Αμ, τι νόμισες; Οι ταλιμπάν με τα ράσα, έχουν και πολιτικές πεποιθήσεις μάλιστα, με ιδιαίτερη προτίμηση στα αυταρχικά καθεστώτα…

Εν κατακλείδι, είμαι υπέρ της σωστής χρήσης της θρησκείας. Όταν κάποιος π.χ. προσεύχεται προκειμένου να βρει την εσωτερική του γαλήνη. Ας προσευχηθεί στον θεό μέσω οποιουδήποτε δόγματος θεωρεί ότι ανταποκρίνεται στα πιστεύω του, δεν κολλάω εκεί. Αλλά για να είσαι καλός άνθρωπος, δεν είναι απαραίτητο να πιστεύεις σε συγκεγκριμένο θρησκευτικό δόγμα (αυτονόητο νομίζω). Είμαι όμως κατά της λανθασμένης χρήσης της θρησκείας, όπου η ιστορία έχει διδάξει πως έχει επιφέρει ολέθρια αποτελέσματα για την ανθρωπότητα.

Στο θέμα μας όμως, γιατί όσο κι αν τα χώνουμε στη θρησκεία και στο παπαδαριό, πρέπει να λέμε και κάποιες αλήθειες. Αλήθειες που έχουν να κάνουν τόσο με τη μορφή των δυο κυριότερων χριστιανικών δογμάτων, το καθολικό και το ορθόδοξο, όσο και με την επιρροή που ασκούν στην πολιτική και την κοινωνία.

Έχω επισκεφθεί από περιέργεια, πολλούς ναούς, σχεδόν όλων των θρησκευτικών δογμάτων που υπάρχουν στην Ευρώπη. Από ορθόδοξους και καθολικούς μέχρι εβραϊκές συναγωγές και τζαμιά! Και για να πω την αλήθεια μου, πιο όμορφα αισθάνομαι σ’ έναν ορθόδοξο ναό. Όχι επειδή μου είναι οικείος, αλλά επειδή το περιβάλλον, θεωρώ ότι είναι πιο ζεστό. Η ατμόσφαιρα στον ορθόδοξο ναό, είναι η ιδανική για να προσευχηθεί κάποιος. Οι αγιογραφίες, ο χαμηλός φωτισμός, τα κεριά… όλα αυτά δεν μπορούν να συγκριθούν με το κάτασπρο και ψυχρό φόντο που βλέπεις σ’ έναν καθολικό ναό για παράδειγμα.

Το καλό με την ορθοδοξία, είναι πως είναι πιο μυστικιστική θρησκεία, έναντι του καθολικισμού, η οποία είναι κυρίως κοσμική. Και τι εννοώ με αυτό; To Bατικανό για παράδειγμα, πολλές φορές επεμβαίνει στα πολιτικά δρώμενα. Έχει προκαλέσει παγκόσμιους πολέμους, έχει διαλύσει κράτη, έχει προβεί σε ολοκαυτώματα και ένα σωρό άλλα δεινά για την ανθρωπότητα. Και κακά τα ψέματα, το Βατικανό ήταν αυτό που άναψε το φιτίλι για τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, αναγνωρίζοντας πρώτο και βεβιασμένα την ανεξαρτησία της Κροατίας και της Σλοβενίας, πριν ακόμα ωριμάσουν οι καταστάσεις. Από την άλλη, η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν διαθέτει την κοσμική εξουσία που διαθέτει το Βατικανό και μακάρι να μην την αποκτήσει.

Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι γραφικοί τύποι της ορθοδοξίας που θα δημιουργούν από το πουθενά θέματα ή θα κηρύττουν το μίσος για τον αλλόδοξο. Αλλά ως εκεί όμως!Για παράδειγμα, ο Πατριάρχης δεν μπορεί να παρέμβει στα πολιτικά θέματα, στο βαθμό που παρεμβαίνει ο Πάπας. Η ορθοδοξία είναι κατά βάση μυστικιστική θρησκεία και όχι κοσμική. Και γι’ αυτό και μόνο, χαίρει κάπως της εκτίμησής μου…

Μια απόδειξη του μυστικιστικού χαρακτήρα της ορθοδοξίας, είναι ότι βλέπεις πολλά μοναστήρια χτισμένα στα πιο απίθανα σημεία που μπορείς να φανταστείς. Μέσα και πάνω σε βράχο, σε απόκρημνες πλαγιές, μακριά από τα εγκόσμια. Πόσοι μοναχοί έχουν μονάσει εκεί; Μυριάδες θα έλεγα. Και αυτό το πράγμα το συναντάς περισσότερο στην ορθοδοξία και τον βουδισμό, σε σχέση με άλλες θρησκείες.

Και όσον αφορά τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, δεν ήταν τυχαίο ότι το Βατικανό προσπάθησε να συρρικνώσει το ορθόδοξο στοιχείο στην περιοχή και δη τον σερβικό θύλακα της Κράινα. Δεν ήταν εθνική εκκαθάριση, αλλά θρησκευτική όπου εγκαταστάθηκε εκεί ο προμαχώνας του καθολικισμού στα Βαλκάνια, η Κροατία, με την αμέριστη συμπαράσταση του Βατικανού, των Γερμανών, των Αυστριακών και των απανταχού καθολικών.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι Έλληνες και ιδίως οι Σέρβοι, αποτελούν τα κακά παιδιά των Ευρωπαίων. Ο λόγος είναι πως η Σερβία και η Ελλάδα, αποτελούν τις δυο πιο ισχυρές ορθόδοξες χώρες στον νευραλγικό χώρο της βαλκανικής χερσονήσου. Βέβαια η Ελλάδα είναι μια ορθόδοξη χώρα που πάντα τα συμφέροντά της συμβάδιζαν με αυτά των καθολικών Ευρωπαίων, εν αντιθέσει με την Σερβία που πάντα είχε το βλέμμα της στραμμένο προς την ορθόδοξη Ρωσία. Το γιατί, είναι μια άλλη ιστορία…

Kλείνοντας τη σημερινή ημέρα, θα ήθελα να επισημάνω ένα πράγμα που δεν μου αρέσει σε ορισμένους Σέρβους. Ναι, έχω εκεθειάσει με κάθε ευκαιρία το πόσο φιλόξενος λαός είναι, αλλά αυτό δεν θα με εμποδίσει να πω και κάποια πράγματα τα οποία παρατήρησα, ευτυχώς στη μειοψηφία. Ορισμένοι μου φαίνονται τελείως “ουγκ”. Σκυθρωποί και αγέλαστοι, αλλά αυτό πιστεύω πως είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των Σλάβων, οι οποίοι δύσκολα χαμογελούν σε κάποιον που δεν γνωρίζουν. Και σε αυτό το γνώρισμα, έβαλε και το χεράκι του ο πόλεμος, όσον αφορά τους Νότιους Σλάβους (ή αλλιώς πρώην Γιουγκοσλάβους). Ορισμένοι Σέρβοι, είναι φανατικοί με τη θρησκεία τους. Ίσως πιο πολύ κι από τους Βόσνιους και τους Κροάτες. Έχουν θα έλεγα μιαν ορθόδοξη ψύχωση. Ειλικρινά μου γυρίζουν τ’ άντερα κάθε φορά που ακούω αυτήν την π@π@ριά περί “orthodox broters”. Λες και η θρησκεία είναι το απαραίτητο γνώρισμα για να εκτιμήσεις ή να συμπαθήσεις έναν συνάνθρωπό σου. Κι από την άλλη, όταν τους λες ότι η θρησκεία σε αφήνει παγερά αδιάφορο, παρατηρείς μια περιφρόνηση εκ μέρους τους προς το πρόσωπό σου. Αυτό θα το χαρακτήριζα τελείως ρατσιστικό, γιατί προσωπικά έχω μάθει να εκτιμώ έναν άνθρωπο ανάλογα με την προσωπικότητά του και όχι με βάση τα θρησκευτικά του πιστεύω…

Kαι μια μικρή παρένθεσις: πολλοί αφελείς στην Ελλάδα θεωρούν την ορθοδοξία ως ελληνική θρησκεία! Δεν γνωρίζουν όμως πως η ορθοδοξία ή ο χριστιανισμός γενικότερα, αποτελεί μια θρησκεία που στη βάση της είναι εβραϊκή. Η ορθοδοξία, όπως σχεδόν όλες οι θρησκείες στον κόσμο (πλην της εβραϊκής) είναι θρησκείες πανεθνικές και όχι εθνικές. Αλλά τι λέω; Στην Ελλάδα έχουμε μια τάση να οικειοποιούμαστε τα πάντα κι ας μην είναι δικά μας πολλά από αυτά…

Η ώρα είναι περασμένη και κάποια στιγμή πρέπει να κλείσω τα μάτια μου. Είναι ωραία αίσθηση πάντως να μένεις στον ξενώνα ενός ορθόδοξου μοναστηριού. Όσο και να μην τα πηγαίνεις καλά με τις θρησκείες, μια γαλήνη και μια ηρεμία, την αισθάνεσαι…

Laku noc!

Έξοδα – Σημειώσεις:

Βενζίνη: 19,70 €
Διαμονή: Manastir Studenica (12,60 €)
Λοιπά: 1,70 €
Σύνολο: 34 €
Γενικό Σύνολο: 1.003,30 €