Ex – Yugoslavia: χτίζοντας γέφυρες και γκρεμίζοντας τείχη

Ημέρα 22^η: Tετάρτη 10 Σεπτεμβρίου 2014, Nis – Skopje (393,4 km)

Στο Bollywood των Βαλκανίων

Ξύπνησα στις 07:00 και μετά από λίγα λεπτά βρίσκομαι στην αυλή, γράφοντας το ημερολόγιo. Ο προσηνής υπάλληλος του ξενώνα, μου πιάνει την κουβέντα. Όταν δε μαθαίνει ότι είμαι Έλληνας, τότε δεν σταματάει στιγμή να μιλάει, λες και κατάπιε γλυστρίδα! Έχει έρθει δυο φορές στην Ελλάδα, το 1992 και το 2013. Ειλικρινά, πολλοί Σέρβοι δεν μπορούν να συγκρατήσουν με τίποτα τον ενθουσιασμό τους, κάθε φορά που συναντούν έναν Έλληνα.

Η Ελλάδα είναι ίσως ο πιο δημοφιλής προορισμός των Σέρβων, οι οποίοι τη λατρεύουν. Πέραν από τα αμοιβαία αισθήματα μεταξύ των δυο αυτών χωρών, οι Σέρβοι έλκονται από τη φυσική ομορφιά της Ελλάδας, τα νησιά και τις παραλίες της. Οι δημοφιλέστεροι εν Ελλάδι προορισμοί των Σέρβων είναι η Θεσσαλονίκη, η Λεπτοκαρυά, η Παραλία Κατερίνης και η Κέρκυρα. Tην τελευταία οι Σέρβοι την ονομάζουν ως το “Νησί της Σωτηρίας”, καθώς έχει μεγάλη ιστορική σημασία γι’ αυτούς και στην οποία βρίσκονται πολλά ιστορικά μνημεία της περιόδου 1916-1918.

Έχοντας ζήσει για τρεις περίπου μήνες, λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων στην Κατερίνη, παρατήρησα ότι εκεί έρχονται πολλοί Σέρβοι για διακοπές. Μάλιστα οι επιχειρηματίες και οι καταστηματάρχες έχουν φθηνότερες τιμές για τους Σέρβους, δείγμα της μακραίωνης φιλίας αλλά και αμοιβαίας εκτίμησης μεταξύ αυτών των δυο λαών.

Σε κάποια φάση βγαίνουν από τον ξενώνα δυο τύποι, όπου ο ένας είναι φτυστός ο Στόγιαν Βράνκοβιτς! Μένω κάγκελο, γιατί είναι ίδιος ο Στόικο στα νιάτα του. Ο τύπος είναι ψηλός κι αυτός, αλλά δεν νομίζω να φτάνει τα 2,17m ύψος του παλαίμαχου πλέον, Κροάτη καλαθοσφαιριστή.

Κατά τις 08:00 φτάνει και ο Nenad στον ξενώνα και ακολουθώντας τις συμβουλές του, παίρνω το λεωφορείο προκειμένου να δω το Cele Kula, ένα από τα γνωστότερα αξιοθέατα της Νis. Σύντομα περνάω από μια πλατεία, όπου και περιμένω στη στάση του λεωφορείου.

Το σίγουρο “X” των Σέρβων πάει στο παιδί με το σαξόφωνο…

Μετά από λίγα λεπτά, το λεωφορείο σταματάει έξω από το αξιοθέατο, όπου πληρώνω είσοδο και συνοδεύομαι από την ξεναγό στο σπίτι-ναό, όπου βρίσκεται το Cele Kula ή Τείχος των Κρανίων.

Η ξενάγηση γίνεται στα αγγλικά και η ξεναγός δεν μου επιτρέπει να βγάλω φωτογραφίες, καθώς απαγορεύονται, όμως τελικά καταφέρνω να την πείσω προκειμένου να τραβήξω το πολύ δυο κι αυτές με το ζόρι…

Στο σημείο αυτό θα επικαλεστώ τη συνδρομή της Βικιπαίδειας, να μας πει μερικά πράγματα για την ιστορία του Cele Kula:

Το Τείχος των Κρανίων (σερβικά: Ћеле-кула) είναι ένα ιστορικό μνημείο της πρώτης σερβικής επανάστασης στην σημερινή Σερβία. Το μνημείο στήθηκε από τους Οθωμανούς μετά την νικηφόρα μάχη τους επί των επαναστατημένων Σέρβων το οποίο έχτισαν με τα κρανία των ηττημένων. Βρίσκεται σε απόσταση 4 χλμ. από την πόλη της Νις.

Στις 31 Μαΐου 1809, στον λόφο Cegar οι Σέρβοι επαναστάτες υπέστησαν την μεγαλύτερη ήττα τους από τους Οθωμανούς, παρόλα αυτά 6000 Οθωμανοί έχασαν την ζωή τους. Ο Χουρσίτ Πασάς μετά το τέλος της μάχης έδωσε εντολή κι αποκεφαλίστηκαν οι νεκροί επαναστάτες, γδάρθηκαν τα κρανία του και αφού γέμισαν με βαμβάκι τα έστειλαν στον Σουλτάνο, τα κρανία που έμειναν τα έχτισαν φτιάχνοντας ένα τείχος για παραδειγματισμό.

Ο πύργος χτίστηκε από τον Ιούνιο έως το φθινόπωρο του 1809, αποτελείται από τέσσερις τοίχους αντιστήριξης (πλάτος 4,5 m και 0,5 m πάχος) που ακουμπούν ο ένας πάνω στον άλλο κάνοντας ένα κοίλο, το αρχικό του ύψος ήταν 5 πόδια. Σε αυτό χτίστηκαν τα κρανία 952 Σέρβων επαναστατών. Σήμερα έχουν απομείνει 52, τα υπόλοιπα έπεσαν λόγω κακοκαιρίας ή αποκολλήθηκαν από ντόπιους ή συγγενείς των νεκρών και θάφτηκαν. Στην κορυφή του έβαλαν το κρανίο του Stevan Sinđelića, Σέρβου ηγέτη της μάχης.

Παρά το γεγονός ότι κατά το δεύτερο μισό του δέκατου ένατου αιώνα ο Μιτάτ Πασάς αποφάσισε να γκρεμιστεί το τείχος, αυτό παρέμεινε μέχρι το 1892. Αργότερα το Σερβικό κράτος κατασκεύασε ναό στο σημείο. Σήμερα το τμήμα που διασώζεται αποτελεί μουσείο και μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της Σερβίας.

Είμαι μέσα στο λεωφορείο και χαζεύω την κίνηση στους δρόμους της πόλης. Μεγάλη πόλη και αρκετός κόσμος. Μοναδική παραφωνία, οι άμορφες πολυκατοικίες μιας παλιάς εποχής που στεγάζουν πολλούς ανθρώπους σε λίγα τετραγωνικά.

Κατεβαίνοντας, βλέπω ένα παλιό τρένο και λίγο παραπέρα σταματώ σ’ έναν φούρνο για σπανακοτυρόπιτα η οποία είναι πολύ γευστική. Φτάνω στον ξενώνα και ετοιμάζομαι να φύγω.

Αποχαιρετώ τον Nenad με τον καθιερωμένο σερβικό χαιρετισμό των τριών εναλλάξ ασπασμών στα μάγουλα. Αισθάνομαι ότι απέκτησα άλλον έναν Σέρβο φίλο και είμαι σίγουρος πως όταν με ξαναβγάλει ο δρόμος από την Nis, πάλι στου Nenad θα μείνω.

Λίγα λεπτά μετά τις 11:00 είμαι στον δρόμο, όπου σταματώ σ’ ένα βενζινάδικο για ανεφοδιασμό. Σήμερα έχω βάλει προορισμό την πρωτεύουσα της πΓΔΜ, τα Σκόπια ή Skopje.

Η απόσταση Νis – Skopje είναι περίπου 200 km και διαρκεί περίπου δυόμιση ώρες. Όμως αυτό το κομμάτι του 1-Ε75 το έχω κάνει δυο φορές και επιλέγω να μπω Βουλγαρία προς Σόφια και μετά στην πΓΔΜ όπου πριν τα Σκόπια, θέλω να δω ένα ορθόδοξο μοναστήρι.

Βγαίνοντας από την Nis, η διαδρομή είναι καταπληκτική! Κινούμαι σ’ ένα φαράγγι, με τον ποταμό Nisava στ’ αριστερά μου, διασχίζοντας πολλά μικρού μήκους τούνελ. Δυστυχώς, αυτή η καταπληκτική διαδρομή κράτησε μόνο για λίγο…

Μετά, η διαδρομή είναι μια απέραντη ευθεία. Ακολουθώ τον Ε80 ντουγρού για τα σύνορα με την Βουλγαρία. Δρόμος αδιάφορος και βαρετός, με πολλά πράγματα να μου αποσπούν την προσοχή. Γίνονται έργα στον δρόμο, μέρος των οποίων έχει αναλάβει γνωστή ελληνική κατασκευαστική εταιρία. Η πόλη Bela Palanka μου κεντρίζει το ενδιαφέρον να μπω στα ενδότερά της, αλλά τελικά δεν θα το πράξω μιας και θα χάσω χρόνο.

Πλησιάζοντας τα σύνορα με την Βουλγαρία, βλέπω πολλά τουρκικά εστιατόρια και πολλά φορτηγά. Απολύτως λογικό, μιας και αυτός ο οδικός άξονας, συνδέει την Nis με την Σόφια και την Κωνσταντινούπολη. Ο καιρός είναι ηλιόλουστος και αισθάνομαι ίσως για πρώτη φορά τη ζέστη να μ’ ενοχλεί.

Φτάνω στον συνοριακό σταθμό της Σερβίας, όπου επιδεικνύω το διαβατήριό μου και λίγα μέτρα παραπέρα, σταματώ στην πινακίδα προκειμένου να αποχαιρετήσω αυτή τη χώρα.

Όχι, δεν θα την αποχαιρετήσω, απλά θα ανανεώσω το ραντεβού μου μαζί της για του χρόνου. Τώρα που θα με βγάλει του χρόνου ο δρόμος, δεν ξέρω. Σίγουρα όμως θα επιδιώξω να ξαναπεράσω από αυτή τη χώρα που πλέον κατέχει εξέχουσα θέση στην καρδιά μου… Zivela Srbija!

Ανεβαίνω πάνω στη μοτοσυκλέτα και οι ρόδες μου πλέον κυλούν σε άλλη χώρα. Στιγμιαία γυρίζω το κεφάλι μου πίσω κοιτώντας προς τη μεριά της Σερβίας. Δύσκολος τούτος ο αποχωρισμός…

Bρίσκομαι σε μια ουρά από αυτοκίνητα, τα οποία περιμένουν καρτερικά τη σειρά τους.

Η ζέστη με κάνει να μην την παλεύω. Όταν έρχεται η δική μου σειρά, η αγενέστατη υπάλληλος, μου λέει με άκομψο τρόπο να βγάλω το κράνος μου.

Πλέον οδηγώ σε μια απέραντη ευθεία μέχρι την πρωτεύουσα της χώρας, Σόφια. Απέραντη ευθεία και βαρετή διαδρομή. Μετά από αυτήν ακολουθώ για κάμποσα χιλιόμετρα έναν σύγχρονο αυτοκινητόδρομο και στη συνέχεια παίρνω τον κεντρικό Ε871-6, όπου ναι μεν είναι γραφικός, με πολλές ευθείες και στροφές, αλλά το οδόστρωμα έχει τα μαύρα του τα χάλια. Ένα φορτηγό ηλικίας πολλών δεκαετιών θα είναι για αρκετή ώρα μπροστά μου και του οποίου θα αναπνέω τις καυσαεριώδεις θυμιάσεις που λέει και ο Άσιμος…

“Καυσαεριώδεις θυμιάσεις,
νες καφέ, καλσόν και προσπεράσεις,
βάλανε και φίλτρο στα τσιγάρα,
τρομάρα, σε φιλτράρουν.”

Σε κάποια φάση το τοπίο πρασινίζει τόσο που νομίζω ότι βρίσκομαι σ’ ένα Nacionalni Park που λένε και στις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Έχοντας ξαναοδηγήσει πριν δυο χρόνια στην Βουλγαρία, παρατηρώ και αυτή τη φορά πως το πράσινο χρώμα έχει έντονη παρουσία. Βλέποντας τόσο πράσινο, στην τελική το βαριέσαι…

Αυτό που παρατήρησα σε αυτή τη διαδρομή που ακολούθησα στην Βουλγαρία, είναι ότι μοιάζει σαν να σταμάτησε ο χρόνος στην εποχή του κομμουνισμού, με τα πολλά μνημεία να θυμίζουν εκείνη την εποχή. Πολλά σπίτια, κτίρια, εργοστάσια και άλλα έχουν αφεθεί στην τύχη τους, μιας και πλέον είναι εγκαταλελειμμένα.

Η Βουλγαρία, ανέκαθεν ήταν μια υπολογίσιμη βαλκανική δύναμη, ιδίως στον μεσαίωνα και στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, όπου τρεις φορές ήταν αντίπαλος της Ελλάδας και πλέον στρατηγικός της σύμμαχος. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αποτελούσε τον πιστό δορυφόρο της ΕΣΣΔ και μετά το πέρας αυτού, σχεδόν αποδιοργανώθηκε σε πολλούς τομείς, ζώντας μια περίοδο παρακμής. Η ένταξή της σε διεθνείς οργανισμούς (ΝΑΤΟ, ΕΕ) ίσως τη βοηθήσει να ορθοποδήσει και να εκσυγχρονιστεί.

Βρίσκομαι στα σύνορα Βουλγαρίας και πΓΔΜ. Οι Βούλγαροι τελωνειακοί, μου ζητάνε μόνο το διαβατήριο και να βγάλω το κράνος. Όχι πάλι ρε, λυπηθείτε την ταλαιπωρία μου στη ζέστη. Πάλι καλά να λες που δεν βρέχει κιόλας…

Από την πλευρά της πΓΔΜ μου ζητάνε διαβατήριο, πράσινη κάρτα και άδεια. Τουλάχιστον δεν μου είπαν να βγάλω το κράνος, το οποίο θα βγάλω λίγα μέτρα παραπέρα σε μια στάση για τσιγάρο.

Η πΓΔΜ με υποδέχεται μ’ ένα κολασμένο στροφιλίκι, άριστο οδόστρωμα και παρατεταμένες στροφές. Ό,τι πρέπει δηλαδή για κάποιον καβλοτίμονο να δώσει ρεσιτάλ γρήγορης οδήγησης.

Μετά από λίγα χιλιόμετρα, ο δρόμος στενεύει και το οδόστρωμα γίνεται κάκιστο. Αυτό έχει ως συνέπεια να ελαττώσω τον ρυθμό μου και εκτός αυτού, στην πόλη Kriva Palanka έχω βάλει σκοπό να δω το ορθόδοξο μοναστήρι του Sveti Joakim Osogovski.

Βρίσκομαι περίπου 13 km μετά τα σύνορα και στον κεντρικό δρόμο βλέπω μια πινακίδα αριστερά, την οποία ακολουθώ από ένστικτο, ελπίζοντας ότι θα με οδηγήσει στο μοναστήρι που αναζητώ. Ακολουθώ έναν ιδιαίτερα στενό δρόμο, ο οποίος ανεβαίνει στο βουνό.

Μετά από λίγα λεπτά, βρίσκομαι στο μοναστήρι, όπου πραγματικά εντυπωσιάζομαι. Αυτό το μοναστήρι το είδα τυχαία σε μια φωτογραφία στο διαδίκτυο όταν σχεδίαζα το ταξίδι. Μια φωτογραφία που στάθηκε αρκετή προκειμένου να το χωρέσω στα “πρέπει να πάω οπωσδήποτε” μέρη. Καλώς ή κακώς, εγώ προσωπικά τρώω πολλές φλασιές από φωτογραφίες. Αρκεί μια τέτοια για να με στείλει σ’ ένα μέρος…

Το συγκεκριμένο μοναστήρι μου το πρότεινε και ο Σλαβομακεδόνας καταστηματάρχης που γνώρισα στο Sveti Neum τη 2^η ημέρα του ταξιδιωτικού. Παρκάρω την μοτοσυκλέτα μου και περιηγούμαι για αρκετή ώρα εντός της μονής.

Το Manastir Sveti Joakim Osogovski, βρίσκεται χτισμένο στις πλαγιές του βουνού Osogovo. Ο ερημίτης μοναχός Joakim έζησε κατά τον 11^ο αιώνα και το μοναστήρι χτίστηκε τον 12^ο αιώνα από τον ηγούμενο Teofan και τους κατοίκους της Kriva Palanka. Aξίζει να σημειωθεί πως, εκείνη την εποχή η ευρύτερη περιοχή αποτελούσε τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, υπό την ηγεμονία του Μανουήλ Α’ Κομνηνού. Το 1847 χτίστηκε ο ναός, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον μοναχό Joakim, ο οποίος αγιοποιήθηκε το 1851. Την κατασκευή την ανέλαβε ο Andrej Damjanov, ο διασημότερος κατασκευαστής εκείνη την εποχή στα Βαλκάνια και τις αγιογραφίες ανέλαβαν τέσσερις Σλαβομακεδόνες αγιογράφοι.

LOL! Θεός φυλάξει…

Είναι με διαφορά το πιο όμορφο μοναστήρι που έχω δει, με τους 12 τον αριθμό τρούλους και τις αγιογραφίες να αποσπούν τον θαυμασμό μου. Το γεγονός ότι είναι χτισμένο σχεδόν στο γκρεμό ενός λόφου και περιστοιχίζεται από καταπράσινα βουνά, του προσδίδει ένα ιδιαίτερο κάλλος.

Με αφορμή τη θρησκεία, πρέπει να επισημάνω, πως η κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας, αποτελούσε το κέντρο του ορθόδοξου μοναχισμού στα Βαλκάνια. Σημείο αναφοράς ήταν και είναι, η χερσόνησος του Άθω με το Άγιο Όρος, το οποίο αποτελεί κατά κάποιον τρόπο, το “ορθόδοξο Θιβέτ”. Δυστυχώς, πολλοί Έλληνες λανθασμένα πιστεύουν πως τους ανήκει αποκλειστικά και ολοκληρωτικά η βυζαντινή κληρονομιά! Όμως τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι, μιας και το Βυζάντιο αποτελούσε μια πολυεθνική αυτοκρατορία. Οι Σλαβομακεδόνες εκείνη την περίοδο, αφομοίωσαν τον ελληνικό πολιτισμό από τη βυζαντινή Θεσσαλονίκη και πάντα θεωρούσαν τους εαυτούς τους, ως τους εκπροσώπους του Βυζαντίου στον κόσμο των Νότιων Σλάβων. Οι δε Νότιοι Σλάβοι, θεωρούσαν τους Σλαβομακεδόνες “ελληνοποιημένους”, δηλαδή Σλάβους με ελληνική νοοτροπία!

Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την πτώση του κομμουνισμού, παρατηρήθηκε μια στροφή του κόσμου προς τη θρησκεία. Στους ορθόδοξους δε, αναβίωσε και ο μοναχισμός ο οποίος ήταν επί της ουσίας κλινικά νεκρός, επί σχεδόν μισό αιώνα. Στην δε νεοσύστατη χώρα της πΓΔΜ πολύς κόσμος στράφηκε στη θρησκεία, ένεκα της ιδιαίτερης κατάστασης που επικρατεί στην χώρα. Η θρησκεία έχει παρεισφρήσει ακόμα και στο χώρο της μουσικής, καθώς υπάρχει ένα συγκρότημα από την πρωτεύουσα της χώρας, oι “Anastasia” οι οποίοι έχουν επιρροές από τη βυζαντινή μουσική, την οποία αναμειγνύουν με το παραδοσιακό βαλκανικό στοιχείο, διατηρώντας παράλληλα και το χαρακτηριστικό ορθόδοξο μυστικιστικό στοιχείο…

Αποχωρώντας, λίγα μέτρα παραπέρα παρκάρω στο σημείο του δρόμου, όπου φαίνεται το μοναστήρι. Κάθομαι και το κοιτώ υπό μια άλλη οπτική πλευρά, όπου τα δέντρα μοιάζουν να το κρύβουν.

Αν και δεν τρελαίνομαι κάθε φορά που βρίσκομαι σ’ έναν θρησκευτικό χώρο, τολμώ να πω, πως το Manastir Sveti Joakim Osogovski με καθήλωσε με την ανυπέρβλητη ομορφιά και αρχιτεκτονική του. Με την επίσκεψή μου σε αυτό το μοναστήρι της πΓΔΜ έχω να αναρωτηθώ μόνο ένα πράγμα. Οι Σλαβομακεδόνες και οι Έλληνες, έχουν ως κοινό τους χαρακτηριστικό την ορθόδοξη χριστιανική πίστη. Kαι κακά τα ψέματα, η οποιαδήποτε θρησκεία όσο εύκολα μπορεί να χωρίζει τους ανθρώπους, άλλο τόσο εύκολα μπορεί και να τους ενώνει. Και παρόλα αυτά οι σχέσεις τους είναι ψυχρές εξαιτίας μιας ονομασίας. Δεκτόν, αλλά γιατί να υπάρχει τόσο μίσος σε ορισμένους από τη στιγμή που το κοινό θρησκευτικό δόγμα, έχει τη δύναμη να τους ενώσει; Ή μήπως τελικά δεν την έχει;

Οδηγώ για κάμποσα χιλιόμετρα μέχρι το Kumanovo, όπου από ‘κει και πέρα ο δρόμος γίνεται αυτοκινητόδρομος. Οι πινακίδες που εμφανίζονται κάθε τρεις και λίγο, του αυτοκινητόδρομου “Αlexander of Μacedon” και του αεροδρομίου “Alexander the Great” δεν θα μου προξενήσουν καμιά εντύπωση, καθότι γνωστές.

Κινούμενος προς την πρωτεύουσα, συναντώ τον πρώτο σταθμό διοδίων, όπου ο υπάλληλος μου κάνει νόημα να περάσω χωρίς να πληρώσω! Στον δεύτερο σταθμό, πληρώνω με credit card, όπου ο υπάλληλος είναι ευγενέστατος.

Κινούμαι στον κεντρικό δρόμο της πρωτεύουσας, όπου στα φανάρια πολλοί μέσα σε αυτοκίνητα χαζεύουν τη μοτοσυκλέτα μου. Το βλέπω στο βλέμμα τους, ότι την κοιτούν με εντύπωση ή θαυμασμό θα έλεγα. Δεν παρατηρώ να την κοιτούν καχύποπτα κι ας έχει ελληνική πινακίδα.

Βρίσκω το hostel το οποίο είναι στο κέντρο της πρωτεύουσας, δίπλα στον ποταμό Vardar ή Bαρδάρη ή Αξιό. Ο ξενώνας βρίσκεται στον όροφο μιας πολυκατοικίας και αντιμετωπίζω θέμα με το parking. Oι διαχειριστές της πολυκατοικίας δεν επιτρέπουν να παρκάρει μοτοσυκλέτα μέσα στην πολυκατοικία, μόνο έξω. Ο υπάλληλος με καθησυχάζει λέγοντάς μου ότι παρκάρουν κι άλλες μοτοσυκλέτες έξω, χωρίς μέχρι τώρα να έχει συμβεί κάποιο απρόοπτο. Ναι, αλλά η δική μου έχει ελληνικές πινακίδες και όπως και να το κάνουμε, μπορεί να βρεθεί έστω ένας κακόβουλος και να της κάνει ζημιά. Γιατί ποτέ δεν ξέρεις…

Παρκάρω τη μοτοσυκλέτα με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να μην φαίνεται η πινακίδα από το δρόμο και της βάζω συναγερμό. Στη συνέχεια τακτοποιούμαι στον ξενώνα, όπου θα μείνω σ’ ένα δωμάτιο με 8 κρεβάτια. Οι συγκάτοικοι είναι πιτσιρικάδες από διάφορα μέρη της Ευρώπης…

Μόλις έχει βραδιάσει και ετοιμάζομαι να κάνω μια βόλτα σε αυτή την “περίεργη” πρωτεύουσα. Πάντοτε είχα την περιέργεια να δω την πρωτεύουσα αυτής της χώρας και σε αυτό το ταξιδιωτικό, μου παρουσιάζεται η ευκαιρία. Θέλω να τη δω με καθαρά αντικειμενική και ουδέτερη ματιά και στο τέλος θα βγάλω τα δικά μου συμπεράσματα. Πάμε λοιπόν…

Tα Σκόπια ή Skopje, είναι η πρωτεύουσα της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, με μια πολιτιστική παράδοση που ξεπερνάει τα 2000 χρόνια. Στο πέρασμα των αιώνων κατελήφθηκε από πολλούς και διάφορους λαούς, οι οποίοι έβαλαν την σφραγίδα τους. Είναι μια πολυπολιτισμική πρωτεύουσα, αποτελούμενη από πολλές εθνότητες και θρησκείες. Ο πληθυσμός της κυμαίνεται σύμφωνα με τις εκτιμήσεις περίπου στο 1.000.000 κατοίκους, οι οποίοι είναι στην πλειοψηφία τους Σλαβομακεδόνες. Οι άλλες εθνότητες που κυριαρχούν είναι Αλβανοί, Τούρκοι, Σέρβοι, Βόσνιοι, Ρομά και Γκόραντζι (εξισλαμισμένοι Σλαβομακεδόνες).

Δυο καταστροφικοί σεισμοί έπληξαν την πόλη, ο πρώτος το 520 μ.Χ. όπου και ανοικοδομήθηκε από τον Ιουστινιανό. Ο δεύτερος σημειώθηκε στις 26 Ιουλίου 1963 και ώρα 05:17 π.μ. όπου μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, το 75% των κτιρίων της πόλης κατέρρευσε. Από τότε ξεκίνησε ένα σχέδιο ανοικοδόμησής της στα πρότυπα των σοσιαλιστικών πόλεων, το οποίο δεν ολοκληρώθηκε.

Περνάω μια γέφυρα του ποταμού Βαρδάρη, όπου απέναντι ξεχωρίζει το Φρούριο Kale, το οποίο βρίσκεται στον υψηλότερο λόφο της κοιλάδας των Σκοπίων. Χτίστηκε από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιουστινιανό, ο οποίος γεννήθηκε στο χωριό Taorion κοντά στα Σκόπια.

Στην απέναντι όχθη, εντυπωσιακά κτίρια με ανάλογο φωτισμό κεντρίζουν την περιέργειά μου και σύντομα βρίσκομαι στο πρώτο από αυτά. Είναι το Εθνικό Θέατρο, το οποίο χτίστηκε το 1977 και έξω από αυτό βρίσκονται πολλά αγάλματα.

Βρίσκομαι σε μια πλατεία, στην οποία επίσης, βρίσκονται πολλά αγάλματα. Είναι τόσα πολλά που δεν ξέρω ποιο να πρωτοκοιτάξω. Κύριλλος και Μεθόδιος από τη μια μεριά, Φίλιππος Β’ από την άλλη.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο “Μακεδονίας” είναι ιδιαίτερα επιβλητικό. Η κατασκευή του άρχισε το 2009 και εξακολουθεί ακόμα να υφίσταται. Προορίζεται πέραν από το Μουσείο να στεγάσει τόσο το Συνταγματικό Δικαστήριο, όσο και το Εθνικό Αρχείο της χώρας.

Περνάω την πέτρινη γέφυρα του ποταμού Βαρδάρη (Stone Bridge), το σήμα κατατεθέν της πόλης. Χτίστηκε τον 6^ο αιώνα μ.Χ. από τον Ιουστινιανό και από εκεί κι έπειτα κάθε ηγεμόνας άφηνε το δικό του στίγμα σ’ αυτήν. Στο δεύτερο μισό του 15^ου αιώνα, ανακατασκευάστηκε μεγάλο μέρος της από τον Σουλτάνο Μωάμεθ Β’. Η γέφυρα αποτελείται από 13 ημικυκλικά τόξα και έχει μήκος 214 m. Η γέφυρα συνδέει το παλιό παζάρι Bedesten και την Πλατεία… “Mακεδονίας”!

Όπου και να κοιτάξω βλέπω αγάλματα. Από Ιουστινιανό μέχρι Σαμουήλ Β’ και Gotse Delchev…

Βρίσκομαι στην Πλατεία “Μακεδονίας”, όπου εκεί δεσπόζει το άγαλμα του… Μεγάλου Αλεξάνδρου! Oκέι μαν, είπα ότι θα είμαι ουδέτερος και αντικειμενικός για τη ώρα, περιοριζόμενος μόνο στο τουριστικό κομμάτι…

Το άγαλμα έχει ύψος 14,5 m και βρίσκεται σε μια κυλινδρική στήλη ύψους 10 m. H στήλη αποτελείται από ελεφαντόδοντο (!) το οποίο χωρίζεται από τρία δαχτυλίδια χαλκού και στο κάτω μέρος της υπάρχει ένα συντριβάνι και διάφορα αγάλματα με πολεμιστές. Το άγαλμα κατά τη διάρκεια της νύχτας, φωτίζεται με διαφόρων χρωμάτων φωτισμούς. Κατασκευάστηκε στην Φλωρεντία και ανεγέρθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2011, στην επέτειο 20 ετών από την ανεξαρτησία της χώρας. Πρέπει να τονίσω πως, δεν αναγράφεται πουθενά ότι αυτό το άγαλμα απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο…

Περνάω την γέφυρα Eye Bridge, η οποία οδηγεί και αυτή στο τεράστιο Αρχαιολογικό Μουσείο “Μακεδονίας”. Το παράδοξο με αυτή τη γέφυρα είναι πως είναι τιγκαρισμένη από αγάλματα. Τόσα πολλά αγάλματα μαζεμένα δεν έχω δει ούτε μέσα σ’ ένα μουσείο. Εδώ η γέφυρα του Καρόλου στην Πράγα, έχει όλα κι όλα 30 αγάλματα, αν θυμάμαι καλά. Αυτή εδώ έχει δεκάδες, μπορεί και πάνω από 100!

Βρίσκομαι στο παλιό παζάρι Bedesten, στο οποίο κυριαρχεί το τουρκικό και ανατολίτικο στοιχείο. Φαίνεται γραφική συνοικία και θα μου προκαλέσει το ενδιαφέρον να χαθώ στα σοκάκια της. Σύντομα όμως αλλάζω γνώμη και αποφασίζω να φύγω. Ο λόγος;

Bρίσκομαι σ’ ένα σημείο και φωτογραφίζω. Δίπλα μου σ’ ένα κατάστημα βρίσκονται μερικοί τύποι, οι οποίοι με κοιτούν και με σχολιάζουν. Μιλάνε με έντονο ύφος στην γλώσσα τους και πιάνω μόνο δυο λέξεις: “Γκρέτσκα” και “Τουρκτ”. Προφανώς αναρωτιόντουσαν αν είμαι Έλληνας ή Τούρκος. Απ’ ότι κατάλαβα από τα πρόσωπά τους τουλάχιστον, δεν ήταν Σλαβομακεδόνες. Πιθανόν να ήταν Ρομά ή Γκόραντζι. Άσε δε που οι Σλαβομακεδόνες δεν λένε “Γκρέτσκα” αλλά “Γκρέτσια”…

Η αλήθεια είναι ότι αυτό το περιστατικό, με ψιλοφόβισε λίγο, μιας και είμαι μόνος σε μια χώρα, η οποία δεν έχει και τις καλύτερες σχέσεις με τη δική μου χώρα. Την κάνω με ελαφριά, αποχωρώντας από το Bedestan και αφού κάνω έναν μεγάλο γύρο περνώντας από το φρούριο, βρίσκομαι έξω από το hostel και μετά κατευθύνομαι στην Πλατεία “Μακεδονίας”.

Λίγα μέτρα πιο πέρα βρίσκεται η Πόρτα “Μακεδονίας” μια θριαμβική αψίδα η οποία βρίσκεται στην οδό… “Πέλλας”!

Κάπου εκεί σταματώ να ρωτήσω έναν νεαρό να μου πει που βρίσκεται το σπίτι της Μητέρας Τερέζας και αν υπάρχει κάπου εδώ κοντά κάποιο ΑΤΜ. Ο νεαρός απαντάει με ιδιαίτερη χαρά στις ερωτήσεις μου και φαίνεται ευγενικός, όπως οι περισσότεροι συμπατριώτες του που έχω γνωρίσει. Αυτό που μου έκανε εντύπωση, είναι πως με χαιρέτησε σφίγγοντάς μου το χέρι! Ποιος; Ένας άνθρωπος με τον οποίο μίλησα μερικά δευτερόλεπτα για να μου δώσει δυο πληροφορίες. Χωρίς να με ρωτήσει καν, από ποια χώρα έρχομαι…

Βρίσκομαι στο σπίτι της Μητέρας Τερέζας, η οποία έζησε στα Σκόπια μέχρι τα 18 της χρόνια. Το αρχικό της σπίτι δεν υπάρχει πλέον και στη θέση του βρίσκεται ένα σύγχρονο παρεκκλήσι.

Μετά από λίγη ώρα, βρίσκομαι να τρώω ένα burger και μια τοπική μπύρα Ζlaten Dab, σ’ ένα εστιατόριο εν ονόματι “Δαμάσκηνο”. Αμέσως μετά αγοράζω παγωτό στο χέρι, όπου γοητεύομαι από την πανέμορφη κοπελιά που μου το σέρβιρε.

Στη συνέχεια κατευθύνομαι στον ξενώνα, όπου βλέπω σ’ ένα αμάξι με πινακίδες Σκοπίων, ένα ελληνικό αναμνηστικό στο παρμπρίζ. Ποιος ξέρει τι είναι; Διακριτικό Έλληνα που ζει εκεί ή αναμνηστικό επίσκεψης στην Ελλάδα ή κλοπιμαίο κειμήλιο από κάποιον ντόπιο;

Αυτή τη στιγμή αισθάνομαι την ανάγκη να πω κάποια πράγματα, τόσο για την εικόνα που σχημάτισα για την πρωτεύουσα, όσο και για την διαμάχη για το όνομα Μακεδονία. Όχι δεν θα γράψω πατριωτικές κορώνες του στυλ “οι αλήτες, μας κλέβουν την ιστορία” ούτε θα το παίξω υπερπατριώτης, λες και αγαπάω την πατρίδα περισσότερο από τον καθένα. Θα μιλήσω όσο μπορώ ουδέτερα και αντικειμενικά, καταθέτοντας παράλληλα και τη δική μου άποψη.

Xωρίς πλάκα, τα Σκόπια πρέπει να είναι η πιο εντυπωσιακή πόλη που έχω δει τη νύχτα, μετά την Βουδαπέστη. Επιβλητικά κτίρια και εντυπωσιακά φωταγωγημένα. Όμως δεν έχει κάτι το γραφικό να δεις, πέραν από την πέτρινη γέφυρα του Βαρδάρη, το κάστρο και το παλιό παζάρι. Η υπόλοιπη πόλη, σου δίνει την εντύπωση πως κατασκευάστηκε μόλις χθες, λες και θα γυριστεί μια κινηματογραφική υπερπαραγωγή του Hollywood. Όλα μου φαίνονται σχεδόν ψεύτικα, σαν τα σκηνικά μιας χουλιγκουντιανής ταινίας. Λόγω αυτής της ψεύτικης αίσθησης αλλά και της κακόγουστης αισθητικής, κάθε άλλο παρά με το Hollywood μπορώ να τα παρομοιάσω. Άρα λοιπόν, δεν μιλάμε για το Hollywood, αλλά για το… Bollywood των Βαλκανίων!

Προσπάθησα να μην εξοργιστώ (που δεν εξοργίστηκα) αλλά να πάρω το θέμα στην πλάκα. Όπως μου είπε ένας Σέρβος φίλος “τα Σκόπια θα σου φανούν αστεία”. Kαι όντως, έτσι μου φάνηκαν. Η αποθέωση της κακογουστιάς αλλά και της υπερβολής που παραπέμπει σε ολοκληρωτικού τύπου καθεστώς. Για τα αγάλματα, άστο καλύτερα. Σε κάθε βήμα μου, έβλεπα και πέντε τέτοια! Ειλικρινά αναρωτιέμαι αν τα αγάλματα είναι περισσότερα από τους κατοίκους που ζουν εκεί! Πιστεύω πως είναι η πιο κακόγουστη πρωτεύουσα κράτους που έχω δει ποτέ. Κι αν νομίζεις ότι το λέω αυτό λόγω της ελληνικής καταγωγής μου, κάνεις μεγάλο λάθος.

Θυμάμαι τον Σλοβάκο που γνώρισα στο Mostar, να μου λέει “όπου κι αν περπατούσα, έβλεπα αγάλματα. Είδα τόσα πολλά που μου ήρθε να κάνω εμετό”. Ένας Σέρβος όπως προείπα, μου είπε ότι “τα Σκόπια θα σου φανούν αστεία”. Ακόμα κι ένας Σλαβομακεδόνας, μου είπε να μην μείνω στα Σκόπια καθώς “είναι απαίσια εκεί” σύμφωνα με τα λεγόμενά του! Ένας Τούρκος κι ένας Σκωτσέζος την επόμενη μέρα, θα καυτηριάσουν επίσης τα πολλά αγάλματα και θα γελούν ειρωνικά με την αισθητική της πρωτεύουσας. Από την άλλη, γνώρισα και μερικούς οι οποίοι μου είπαν ότι “τα Σκόπια έχουν να επιδείξουν ιστορία”. Εξαρτάται ποια ιστορία διαβάζεις, λέω τώρα εγώ…

Όταν λέω ότι τα Σκόπια μου φάνηκαν αστεία, σε καμία περίπτωση δεν ειρωνεύομαι τη γείτονα χώρα. Ειρωνεύομαι το καθεστώς Γκρούεβσκι. Ο πρωθυπουργός της χώρας Νίκολα Γκρούεβσκι, έχει επενδύσει ένα ποσό της τάξης των 500.000.000 € προκειμένου να δημιουργήσει με το περίφημο Project Skopje 2014, αυτή την πρωτεύουσα, η οποία χαρακτηρίζεται και ως η εθνικιστική Ντίσνεϋλαντ της Ευρώπης. Την ίδια στιγμή, η πΓΔΜ είναι η χώρα με τον χαμηλότερο βασικό μισθό στην Ευρώπη (143 €) και η δεύτερη χώρα με το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (σχεδόν 30 %). Παράλληλα είναι πρώτη χώρα με το χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή για τις επιχειρήσεις και επίσης, η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό μνημείων και αγαλμάτων ανά κάτοικο! Πανεπιστήμια και νοσοκομεία είναι υποστελεχωμένα, μιας και η εθνικιστική κυβέρνηση φαίνεται πως έχει άλλες προτεραιότητες.

Ο δε εθνικιστικός παροξυσμός που διακρίνει το καθεστώς Γκρούεβσκι, έχει ξεπεράσει κάθε όριο με σύμβολα, αρχαιοπρεπή κτίρια και αγάλματα ιστορικών προσώπων, κλεμμένων από την ιστορία όλων των γειτονικών της χωρών!

Πολλοί υγιώς σκεπτόμενοι κάτοικοι της πΓΔΜ, είναι αντίθετοι με αυτές τις πρακτικές του καθεστώτος Γκρούεβσκι. Το οποίο καθεστώς, τους φιμώνει το στόμα και τη φωνή με διάφορες πρακτικές (π.χ. λογοκρισία ή φυλάκιση) που παραπέμπουν σε δικτατορικά καθεστώτα. Επίσης οι “αντικαθεστωτικοί”, θεωρούν ότι αυτά τα μνημειακά τερατουργήματα αλλοιώνουν την πολιτισμική κληρονομιά μιας πόλης, η οποία αριθμεί πάνω από 2000 χρόνια ζωής…

Αφού έκλεισα το θέμα τόσο με την αισθητική της πρωτεύουσας, όσο και τις πρακτικές του κυβερνητικού καθεστώτος της χώρας, τώρα θα καταπιαστώ με την ιστορία. Αναμφίβολα, θεωρώ πως δεν είμαι και ο κατάλληλος για να μιλήσω για ιστορικά θέμα. Όμως, ακόμα θυμάμαι το σοκ που υπέστη πρώτη φορά εν έτει 2012, όταν συνειδητοποίησα ότι όλος ο κόσμος εκτός από εμάς τους Έλληνες, αποκαλεί αυτή τη χώρα με το όνομα “Μακεδονία”! Δεν το πίστευα, μου φαινόταν πρωτάκουστο! Προσπάθησα να δω κατάματα την ιστορία και να την κοιτάξω με πιο ψύχραιμη ματιά, μακριά από εθνικά πάθη και προκαταλήψεις. Για τον λόγο αυτόν λοιπόν, θα περιοριστώ στα πιο βασικά, προσπαθώντας να βάλω τα πράγματα σε μια σειρά και να καταλάβω τι παιχνίδια παίζονται γύρω από το όνομα “Μακεδονία”…

Με τα σημερινά δεδομένα, η περιοχή της Αρχαίας Μακεδονίας καταλαμβάνει έδαφος πέντε σημερινών χωρών. Της Ελλάδας με ποσοστό 52,4% (Ελληνική Μακεδονία ή Μακεδονία του Αιγαίου), της πΓΔΜ με 38% (Μακεδονία του Βαρδάρη ή Νότιος Σερβία), της Βουλγαρίας με 10% (Μακεδονία του Πιρίν) και κάποια μικρά κομμάτια της Αλβανίας και της Σερβίας.

Εκείνη την εποχή ως γνωστόν, δεν υπήρχαν εθνικά κράτη, αλλά Βασίλεια, Πόλεις-Κράτη και μετά Αυτοκρατορίες, όπου σε πολλές περιπτώσεις είχαν ακαθόριστα σύνορα. Τα δε εθνικά κράτη με τα καθορισμένα και οριοθετημένα σύνορα, προέκυψαν τα τελευταία 150-200 χρόνια. Ας κατανοήσουμε λοιπόν το αυτονόητο, ότι η Ελλάδα δεν υπήρχε ως κράτος από αρχαιοτάτων χρόνων, όπως και καμιά άλλη χώρα στον κόσμο.

Η Μακεδονία ήταν ένα ανεξάρτητο Βασίλειο, όπου ο Φίλιππος Β’ είχε μάλιστα ξεκινήσει πόλεμο εναντίον των Αθηναίων και των συμμάχων τους, οι οποίοι είχαν σταθεί εμπόδιο για την επικράτησή του στον ελλαδικό χώρο. Ο δε γιος του Αλέξανδρος, ήταν θαυμαστής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, όπου ολοκλήρωσε την ενοποίηση όλων των ελληνικών Πόλεων-Κρατών και ξεκίνησε την εκστρατεία του εναντίον της Περσίας. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Μακεδόνες είχαν ελληνικό φύλο και μάλιστα δωρικό. Η δε γλώσσα και γραφή τους, ήταν η αρχαία ελληνική.

Οι δε Σλάβοι, εγκαταστάθηκαν στα Βαλκάνια περίπου 1000 χρόνια μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Άρα το να λένε ότι είναι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων δεν στέκει. Θα μου πεις, μήπως εμείς είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων; Όχι βέβαια! Και αν νομίζεις δικέ μου, ότι είσαι “περήφανος απόγονος των αρχαίων Ελλήνων” τότε τι να σου πω; Πρέπει να το ‘χεις κάψει τελείως…

Όμως ας μιλήσουμε τη γλώσσα της αλήθειας κι ας μην κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας. Κακά τα ψέματα, ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, πέθανε αιώνες τώρα. Όπως και να το κάνουμε, κανένα έθνος στον κόσμο δεν είναι φυλετικά καθαρό – αυτό είναι νόμος! Και αυτά περί γνήσιων και περήφανων απογόνων των αρχαίων Ελλήνων και Μακεδόνων, είναι μια εθνικιστική π@π@ριά προς τέρψιν των εθνικόφρονων…

Ό,τι μ@λ@κία περί απογόνων των αρχαίων Ελλήνων έλεγαν σ’ εμάς οι Μεγάλες Δυνάμεις το 1821, την ίδια μ@λ@κία λένε και σ’ αυτούς περί αρχαίων Μακεδόνων. Οι γνωστές π@π@ριές των Μεγάλων προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα τεράστια οικονομικά και γεωπολιτικά τους συμφέροντα. Βλέπεις, είναι και η ανάγκη των μικρών λαών να πιστέψουν σε κάτι, να αισθανθούν ότι είναι κάποιοι…

H διαφορά όμως, είναι ότι οι Έλληνες μέχρι σήμερα έχουν διατηρήσει την ελληνική γλώσσα και γραφή, έστω και αν αυτή δέχθηκε πολλές παρεμβάσεις και αλλοιώσεις στο πέρασμα του χρόνου. Αντιθέτως οι Σλαβομακεδόνες έχουν εφεύρει μια “μακεδονική” γλώσσα η οποία είναι κάτι μεταξύ σερβικής και βουλγαρικής διαλέκτου.

Μέχρι να δημιουργηθούν τα ανεξάρτητα εθνικά κράτη με καθορισμένα σύνορα, η εθνική ιδεολογία ήταν απούσα. Ο διαχωρισμός των πληθυσμών γινόταν στο πέρασμα του χρόνου με κάθε λογής κριτήρια. Άλλοτε γινόταν με κριτήριο τη γλώσσα και άλλοτε με κριτήριο τη θρησκεία. Για παράδειγμα, ο χαρακτηρισμός “Έλληνας” επί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, είχε καθαρά υποτιμητικό χαρακτηρισμό και απευθυνόταν στους ειδωλολάτρες ή στους δωδεκαθεϊστές. Επί Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ήρθε η λέξη “Ρωμιός” για να χαρακτηρίσει τους χριστιανούς ορθόδοξους υπηκόους της, ακόμα και αυτούς που δεν μιλούσαν ελληνικά. Αργότερα η λέξη “Έλληνας” χαρακτήριζε τους πλούσιους και τους εύπορους. Έτσι π.χ. ακόμα και κάποιος που δεν μιλούσε ελληνικά, όταν αποκτούσε πλούτο, αυτόματα θεωρούταν “Έλληνας”. Σημειωτέον πως στο μεγαλύτερο τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ομιλούταν η ελληνική γλώσσα.

Μέχρι να προκύψουν τα εθνικά κράτη στα Βαλκάνια, στις αρχές του 19^ου αιώνα, γινόταν το έλα να δεις και η απόφαση για το ποιος είναι Έλληνας, Βούλγαρος, Τούρκος και τα λοιπά, έπεσε σε πολλούς διανοούμενους που προσπάθησαν να δημιουργήσουν εθνικές ταυτότητες και συνειδήσεις στους λαούς με κριτήριο τη γλώσσα και την κοινή ιστορία. Οπότε καταλαβαίνεις τι δυσκολίες είχαν να αντιμετωπίσουν όπου τα Βαλκάνια ήταν και εξακολουθεί να είναι ένα συνονθύλευμα πληθυσμών με διαφορετικές εθνότητες, γλώσσες και θρησκείες. Αυτοί λοιπόν που χάραξαν τα σύνορα, ήξεραν ότι είναι εκ φύσεως αδύνατο να χαράξουν σύνορα με βάση τα παραπάνω κριτήρια και αδύνατον να ικανοποιήσουν τους πάντες. Άρα η χάραξη των συνόρων έγινε στο περίπου ή στην τύχη, μιας και αυτό που τους ένοιαζε ήταν η δημιουργία πολλών εθνικών κρατών που θα λειτουργούν ως προτεκτοράτα των ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών που θα εφάρμοζαν την τακτική του “διαίρει και βασίλευε”…

Στις αρχές του 20^ού αιώνα, ο “μεγάλος ασθενής” εκείνης της περιόδου, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, ήταν σε κατάσταση αποσύνθεσης, με τη διαφαινόμενη αποχώρησή της από τα Βαλκάνια. Η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας η οποία ανήκε στον “μεγάλο ασθενή”, έγινε το επίκεντρο αντιπαράθεσης μεταξύ της Βουλγαρίας και της Ελλάδας για το ποια από τις δυο θα προσεταιρίσει τόσο τα εδάφη όσο και τον πληθυσμό, ο οποίος αποτελούταν από πολλές εθνότητες όπως Έλληνες, Βούλγαροι, Σλάβοι, Τούρκοι και άλλοι. Οι Βούλγαροι στην προσπάθειά τους να προσεταιρίσουν τον σλαβόφωνο πληθυσμό, είχαν ως πλεονέκτημα τη γλώσσα και τη γραφή. Οι Έλληνες από την άλλη, προκειμένου να αντισταθμίσουν το μειονέκτημα της γλώσσας, άρχισαν μια προπαγάνδα, εμφυσώντας τους την ιδέα ότι είναι απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων και του Μεγάλου Αλεξάνδρου! Άρα λοιπόν, το λάθος ξεκίνησε πάνω από έναν αιώνα από την ίδια την Ελλάδα! Και όπως απόδειξε η ιστορία, αυτό της γύρισε μπούμερανγκ!

Μετά ήρθαν οι Μακεδονικοί Αγώνες, οι δυο Βαλκανικοί Πολέμοι και ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η Ελλάδα πριν από αυτούς τους πολέμους, ήταν ένα μικρό κράτος, τα χερσαία σύνορα του οποίου έφταναν μέχρι την Λάρισα. Χάρις στη διορατικότητα και τη διπλωματική ικανότητα του Ελευθέριου Βενιζέλου, η Ελλάδα μέσα σε λίγα χρόνια κατάφερε να υπερδιπλασιάσει το έδαφός της, όπου και πήρε το μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα της Μακεδονίας.

Μάλιστα μέχρι και το 1912, στο χώρο ελληνικής Μακεδονίας οι ελληνόφωνοι πληθυσμοί κατοικούσαν στο νότιο τμήμα της και οι σλαβόφωνοι στα κεντρικά και στα βόρεια. Οι ελληνόφωνοι αποτελούσαν τότε, μόνο το 12-15% (ή το 43% σύμφωνα με άλλες πηγές), της σημερινής ελληνικής Μακεδονίας. Επί τουρκοκρατίας, οι ελληνόφωνοι μπορεί να αποτελούσαν τότε τη μειοψηφία, αλλά ο Ελληνισμός, διέθετε ισχυρά ερείσματα σε όλες τις περιοχές της Μακεδονίας και ιδίως από την εξελληνιστική πολιτική του Πατριαρχείου, όπου προσέλκυσε πολλούς σλαβόφωνους και βλαχόφωνους οι οποίοι απέκτησαν κοινή ελληνική συνείδηση. Μετά την Συνθήκη των Σεβρών και την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλήνων, Τούρκων και Βούλγαρων, διαμορφώθηκε η τωρινή κατάσταση στα Βαλκάνια. Έτσι λοιπόν, με την ανταλλαγή των πληθυσμών που επέφερε η Μικρασιατική καταστροφή, στις περιοχές της τωρινής Ελληνικής Μακεδονίας, από το 1914 που οι Έλληνες αποτελούσαν κάτω από το μισό του πληθυσμού της, το 1923 έφτασαν να αποτελούν το 89% του πληθυσμού της!

Aν ρίξει κάποιος μια ματιά στην ιστορία εκείνης της περιόδου, θα καταλάβει πως ο διαμερισμός των εδαφών, ήταν επί της ουσίας μια παρτίδα σκάκι στη διπλωματική σκακιέρα και τίποτα παραπάνω. Τι τύχες της βαλκανικής χερσονήσου, τις έκριναν οι διπλωματικές συμφωνίες και οι πολεμικές συμμαχίες με τα ανταλλάγματα που είχαν συμφωνηθεί.

Στη συνέχεια έχουμε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο και τον… Τίτο! Ο Τίτο αφού την είχε δει ο “Στάλιν των Βαλκανίων” όσον αφορά την ένωση πολλών βαλκανικών κρατών υπό γιουγκοσλαβική κηδεμονία, ονόμασε αυθαίρετα τη μέχρι πρότινος “Δημοκρατία του Βαρδάρη” (Vardarka Banovina) ως “Δημοκρατία της Μακεδονίας” και την ενσωμάτωσε στις δημοκρατίες που αποτελούσαν την τότε Γιουγκοσλαβία. Στο πίσω μέρος του μυαλού του είχε επεκτατικές βλέψεις για την “Μακεδονία του Αιγαίου” με πρωτεύουσά της το σημαντικό λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Από τότε ξεκίνησε μια προπαγάνδα από τη μέχρι πρότινος “Δημοκρατία του Βαρδάρη” προκειμένου να καλλιεργήσει μια μακεδονική συνείδηση στους κατοίκους της. Έτσι λοιπόν, οι ιστορικοί της νεότευκτης αυτής δημοκρατίας, ξεκίνησαν να εφευρίσκουν και να κατασκευάζουν μια “μακεδονική ιστορία” κομμένη και ραμμένη στα μέτρα τους. Έξυπνος ο Κροατοσλοβένος Τίτο, μιας και εμπόδισε με αυτόν τον τρόπο τόσο τους Σέρβους όσο και τους Βούλγαρους να απορροφήσουν την περιοχή.

Η δε ρήξη του Τίτο με το Στάλιν κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου ήταν καθοριστική. Ο Τίτο έκλεισε τα σύνορα της Γιουσκοσλαβίας με την Ελλάδα και κατά πολλούς καθόρισε το αποτέλεσμα του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου. Σημαντικό τμήμα των σλαβόφωνων Μακεδόνων που κατοικούσαν τότε στην Ελληνική Μακεδονία, εκδιώχθηκαν και κατέφυγαν κυρίως στην τωρινή πΓΔΜ όπου άλλαξαν και το επίθετό τους. Για παράδειγμα, ο τωρινός πρωθυπουργός της πΓΔΜ Νίκολα Γκρούεβσκι, έχει ελληνική καταγωγή, καθώς ο παππούς του ονομαζόταν Νικόλαος Γρούιος!

Το σημερινό κράτος της πΓΔΜ κήρυξε την ανεξαρτησία του το 1991, δημιουργώντας ένα πρόβλημα στην Ελλάδα, η οποία έμοιαζε πλέον ανήμπορη να αντιδράσει. Ένα κύμα εθνικιστικού παροξυσμού επικρατούσε τότε στην Ελλάδα, με διαδηλώσεις, συλλαλητήρια και τα λοιπά. Ήταν όμως αργά, γιατί η προπαγάνδα του γειτονικού μας κράτους δούλευε άριστα εδώ και μισό αιώνα και έφτασε σε σημείο ο υπόλοιπος κόσμος να ταυτίσει την έννοια “Μακεδονία” με τα Σκόπια και όχι με την Θεσσαλονίκη! Οι δε προκλήσεις του, υπήρξαν χαρακτηριστικές όπως με την υιοθέτηση συμβόλων και οικειοποίηση της μακεδονικής-ελληνικής ιστορίας. Μάλιστα υπήρξαν αρκετοί εθνικιστές στη γείτονα χώρα που ονειρεύονταν Θεσσαλονίκη και Λευκό Πύργο!

Ο τότε πρόεδρος της πΓΔΜ Κίρο Γκλιγκόροφ (03/05/1917 – 01/01/2012), φάνηκε διαλλακτικός όσον αφορά το θέμα της ονομασίας, όντας πράος και χαμηλών τόνων πολιτικός. Δυστυχώς την διαλλακτικότητα του Κίρο Γκλιγκόροφ δεν την εκμεταλλεύτηκαν οι δικοί μας πολιτικοί, οι οποίοι έμοιαζαν να τα έχουν χαμένα μιας και οποιαδήποτε απόφαση να έπαιρναν, αυτή θα θεωρούνταν ως εθνική προδοσία ένεκα του εθνικού παροξυσμού που επικρατούσε τότε στην Ελλάδα.

Από τότε γίνονταν διαβουλεύσεις επί διαβουλεύσεων, λανθασμένοι πολιτικοί χειρισμοί και το όλο ζήτημα ντόπαρε εθνικιστικά και τις δυο χώρες και ιδίως την πΓΔΜ που είχε μια εχθρική και προκλητικότατη στάση απέναντι στην Ελλάδα. Και η Ελλάδα δεν πήγε πίσω, καθώς επέβαλε εμπάργκο στη γείτονα χώρα, το οποίο διήρκησε περίπου δυο χρόνια, βάζοντας φρένο σε πολλές αξιώσεις της πΓΔΜ.

Ο Κίρο Γκλιγκόροφ λόγω της μετριοπάθειάς του, αλλά και λόγω του ότι δεν απαρνήθηκε τα σλαβικά χαρακτηριστικά του λαού του, απέκτησε πολλούς εχθρούς στη χώρα του, κυρίως φανατικούς εθνικιστές. Μάλιστα το 1995 έγινε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, όταν σημειώθηκε έκρηξη στο αυτοκίνητο που επέβαινε. Από τότε απέκτησε το σημάδι στο πρόσωπο ένεκα του τραυματισμού…

Και από τον μετριοπαθή Κίρο Γκλιγκόροφ, φτάσαμε στον υπερεθνικιστή Νίκολα Γκρούεβσκι. Η Ελλάδα έχει δείξει μέχρι τώρα μια καλή θέληση προκειμένου να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση που θα ικανοποιεί και τις δυο χώρες. Έχει δείξει καλή διάθεση για συνεργασία, εν αντιθέσει με την πΓΔΜ που δείχνει ασυμβίβαστη και δεν δέχεται άλλη ονομασία εκτός από το όνομα “Δημοκρατία της Μακεδονίας”…

Είναι κι άλλα πολλά που θέλω να γράψω, όσον αφορά την ιστορική ανασκόπηση, αλλά όπως προείπα, θεωρώ πως δεν είμαι ο κατάλληλος κι έτσι περιορίστηκα στα πιο σημαντικά κατά τη γνώμη μου. Τώρα θα αναφερθώ στην ίδια την πΓΔΜ και στην ιδιαίτερη κατάσταση που επικρατεί στα ενδότερά της, προσπαθώντας να κατανοήσω την ασφυκτική θέση που έχει περιέλθει η γειτονική μας χώρα…

Αυτή η χώρα αμφισβητείται από όλες τις γειτονικές της χώρες. Η Αλβανία αμφισβητεί την εδαφική της ενότητα. Η Βουλγαρία αμφισβητεί τη “μακεδονική” γλώσσα, της αναγνωρίζει το κράτος αλλά όχι το έθνος. Η Σερβία δεν της αναγνωρίζει το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας. Και τέλος, η Ελλάδα δεν της αναγνωρίζει το όνομα.

Απ΄ όλες αυτές τις αμφισβητήσεις, η πιο επικίνδυνη είναι αυτή της Αλβανίας, η οποία αμφισβητεί με άμεσο ή έμμεσο τρόπο την εθνική της κυριαρχία. Οι δε Αλβανοί, πληθαίνουν συνεχώς έναντι των Σλαβομακεδόνων. Πολλοί ειδικοί θεωρούν πως η πΓΔΜ θα είναι το επόμενο Κόσοβο, όταν κάποια στιγμή οι Αλβανοί θα υπερτερούν μαθηματικά έναντι των Σλαβομακεδόνων. Και δυστυχώς, κανείς νοήμων άνθρωπος δεν θέλει να βλέπει ουτσεκάδες να κάνουν στους Σλαβομακεδόνες, ότι έκαναν και στους Σέρβους.

Πολλοί ειδικοί εικάζουν πως η πΓΔΜ είναι ένα κράτος το οποίο έχει ημερομηνία λήξης. Πως αργά ή γρήγορα, κάποια στιγμή θα διαλυθεί υπό την απειλή της Μεγάλης Αλβανίας. Θέλω να πιστεύω πως όχι, γιατί τα Βαλκάνια δεν έχουν την ανάγκη άλλων πολέμων και άλλης μιας επαναχάραξης των συνόρων. Αρκετά αιματοκυλίστηκαν τόσους αιώνες…

Ποιος όμως είναι ο ρόλος της Ελλάδας σ’ αυτή τη νεοσύστατη χώρα; Η Ελλάδα δεν αποτελεί μια εχθρική χώρα απέναντι στην πΓΔΜ καθώς έχει δείξει διάθεση καλής γειτονίας και αποτελεί τον κυριότερο οικονομικό αιμοδότη της. Από την άλλη, η πΓΔΜ δεν έχει δείξει τέτοια διάθεση, όπου με προκλητικό τρόπο οικειοποιείται σύμβολα και ιστορία άλλων χωρών, χωρίς να κάνει ούτε έναν συμβιβασμό. Και το χειρότερο όλων, είναι πως η πΓΔΜ θέλει να έχει μια αποκλειστικότητα του ονόματος “Μακεδονία” και της μακεδονικής ιστορίας!

Κι εδώ ακριβώς, έρχονται τα λόγια του Ουίνστον Τσώρτσιλ, να μας υπενθυμίσουν, πως:

Τα Βαλκάνια παράγουν περισσότερη ιστορία από αυτήν που μπορούν να καταναλώσουν.

Αλλά και τα λόγια του συγγραφέα Γιώργου Στάμκου που περιγράφουν την επιδημία της εθνικιστικής ψύχωσης αλλά και του αυτοχθονισμού που έχουν προσβάλει όλους τους λαούς των Βαλκανίων:

Στα Βαλκάνια, όπου ζουν λαοί με σχετικά μικρό πληθυσμό, είναι συνηθισμένο φαινόμενο τα σύνδρομα κατωτερότητας ή ανωτερότητας που οδηγούν στη δημιουργία εθνικιστών ψυχώσεων. Δεν είναι παράξενο, λοιπόν, που κάθε λαός και κάθε εθνική ομάδα στη χερσόνησό μας ανάγει την εθνογένεσή της στο απώτατο παρελθόν, θεωρώντας ότι είναι ο μόνος αυτόχθων στην περιοχή.

Για παράδειγμα, οι Έλληνες θεωρούν ότι είναι απόγονοι των Πελασγών. Οι Σλαβομακεδόνες, των Μακεδόνων. Οι Σέρβοι των Lepenski Vir. Οι Αλβανοί, των Ιλλυριών. Όλες αυτές οι ρατσιστικές θεωρίες αποτελούν αφηρημένες και ηλίθιες σκέψεις, καθώς δεν υπάρχουν αξιόπιστε ιστορικές πηγές που να τις επιβεβαιώνουν. Όλες αυτές οι ανοησίες γελοιοποιούν τα Βαλκάνια. Και στα Βαλκάνια ισχύει πως όσο πιο μικρός είσαι, άλλο τόσο πιο μεγάλος θέλεις να φαίνεσαι…

Αλλά ας δούμε τα πράγματα υπό μια άλλη ματιά. Πολλοί πιστεύουν πως, ίσως και να συμφέρει την Ελλάδα σε οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο η ύπαρξη αυτής της χώρας, ακόμα και με αυτό το ανεπιθύμητο όνομα. Πρώτον, πολλές ελληνικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται εκεί. Και δεύτερον, θα προτιμούσε η Ελλάδα αντί της πΓΔΜ να υπήρχε μια Μεγάλη Αλβανία ή μια Μεγάλη Σερβία ή μια Μεγάλη Βουλγαρία; Κανείς δεν ξέρει να απαντήσει, αλλά ας όψονται τα τεράστια γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή.

Δυστυχώς, εκείνη την εποχή δυο Έλληνες πολιτικοί είχαν πει δυο κουβέντες που απεδείχθησαν πέρα ως πέρα προφητικές. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε πει ότι “σε πέντε, το πολύ δέκα χρόνια, κανείς δεν θα θυμάται το όνομα Μακεδονία”. Και όντως κανείς πλέον δεν το θυμάται, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων. Ο δε Θεόδωρος Πάγκαλος είπε πως “αν δεν υπήρχε η Δημοκρατία της Μακεδονίας, θα έπρεπε να την εφεύρουμε”. Δυστυχώς αυτή είναι η πικρή αλήθεια, η οποία εκφράστηκε με κυνισμό από τα στόματα δυο αντιπαθέστατων κατά πολλούς, εκπροσώπων της ελληνικής πολιτικής σκηνής.

Οι υγιώς σκεπτόμενοι κάτοικοι της πΓΔΜ, γνωρίζουν ότι αυτά περί Μακεδονίας είναι παραμύθια της Χαλιμάς. Ξέρουν ότι είναι Σλάβοι, απλά θέλουν να ονομάζονται Μακεδόνες, επειδή γεωγραφικά ανήκουν στην Αρχαία Μακεδονία. Σε καμία όμως περίπτωση δεν θέλουν να απαρνηθούν το σλαβικό παρελθόν τους ή τα χαρακτηριστικά τους. Όπως επίσης δεν έχουν επεκτατικές βλέψεις εναντίον της Ελλάδας, λόγω της κατάστασης που επικρατεί στο εσωτερικό της πΓΔΜ. Αυτό που έχω καταλάβει, είναι ότι απλά θέλουν να λέγονται “Μακεδόνες” λόγω της γεωγραφικής τους θέσης. Και σε καθαρά πολιτικό επίπεδο αλλιώς είναι να πας στο ΔΝΤ και να ζητάς δάνεια ως “Δημοκρατία του Βαρδάρη” και αλλιώς ως “Δημοκρατία της Μακεδονίας”…

Δυστυχώς ή ευτυχώς, επί Τίτο, μεγάλωσαν πολλές γενιές που τους ονόμαζαν Μακεδόνες. Η δε ιστορία που μάθαιναν και που μαθαίνουν στο σχολείο, έχει παραποιηθεί για ευνόητους λόγους. Και είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτοί οι άνθρωποι, αυτή την ιστορία διδάσκονται και είναι κάτι που δυστυχώς κανείς δεν μπορεί να τους το αλλάξει.

Και όπως και να το κάνουμε, όταν κάποιος τους αμφισβητεί τον χαρακτηρισμό “Μακεδόνας” μοιραία αισθάνονται σαν να τους αμφισβητεί την ύπαρξη. Σε αντιδιαστολή, πως θα σου φαινόταν αν ερχόταν κάποιος από μια άλλη χώρα και σου έλεγε ότι δεν είσαι Έλληνας;

Μοιραία θίγονται όταν αποκαλούμε την χώρα τους “Σκόπια” και αυτούς “Σκοπιανούς”. Θα μας άρεσε να αποκαλούν την Ελλάδα “Αθήνα” και όλους τους Έλληνες ανεξαιρέτως “Αθηναίους”; Kαι για να μην παρερμηνεύομαι, σε καμία περίπτωση δεν εννοώ ότι πρέπει να τους αποκαλούμε “Μακεδόνες”. Όμως, οφείλουμε να τους σεβόμαστε όπως και να σέβονται αυτοί εμάς. Νομίζω…

Κλείνοντας, στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω μια ειδική αναφορά στους κατοίκους αυτής της χώρας, τους οποίους έχω σε μεγάλη εκτίμηση. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι φιλήσυχοι, ευγενικοί και ιδιαίτερα φιλόξενοι. Δεν είναι τυχαίο, ότι η πΓΔΜ ήταν η μόνη χώρα που δεν έλαβε μέρος στους πολέμους που ακολούθησαν την διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Απλά ήθελαν να αποφύγουν τον πόλεμο και προκειμένου να αποστασιοποιηθούν από τους εμπόλεμους Γιουγκοσλάβους, βρήκαν ως αφορμή το όνομα “Μακεδονία”.

Προσωπικά, οι άνθρωποι αυτής της χώρας που έτυχε να γνωρίσω, μου φάνηκαν ιδιαίτερα συμπαθείς. Να, όπως ο παλαίμαχος Σλαβομακεδόνας ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ, Τόνι Σαβέβσκι για να σου δώσω να καταλάβεις. Τόση ευγένεια και καλοσύνη δεν έχω συναντήσει πουθενά ρε παιδάκι μου! Δεν γνώρισα ούτε έναν μ@λάκ@, παρόλο που και σε αυτή τη χώρα υπάρχει μια μικρή μερίδα εθνικιστών. Και αν υπάρχει μια χώρα που με εξέπληξε περισσότερο από τη συμπεριφορά των κατοίκων της, αυτή είναι η πΓΔΜ. Οι Έλληνες ξερόλες μου έλεγαν ότι σ’ αυτή τη χώρα θα συναντήσω εχθρούς. Συνάντησα τους καλύτερους ανθρώπους. Μου μάθαινα να τους μισώ (όπως και τους Αλβανούς αλλά και τους Τούρκους) χωρίς να μου εξηγήσουν το λόγο. Ευτυχώς δεν τους άκουσα και τουλάχιστον εγώ ταξίδεψα, είδα, γνώρισα και έμαθα…

Και αυτά τα καλά λόγια, δεν τα λέω μόνο εγώ. Τα έχω ακούσει κι από πολλούς άλλους ταξιδιώτες (Έλληνες και μη) και αυτό που κατάλαβα είναι πως οι κάτοικοι αυτής της χώρας, έχουν καλό όνομα και φήμη στο εξωτερικό.

Και το γαμώτο της υπόθεσης με αυτή τη χώρα, είναι ότι θα μπορούσαν να είχαμε αδερφικές σχέσεις, όπως έχουμε με τους Σέρβους, λόγω της θρησκείας. Γιατί να μην έχουμε αδερφικές σχέσεις και με τους κατοίκους αυτής της χώρας, όπου η πλειοψηφία τους είναι χριστιανοί ορθόδοξοι; Και το λέω αυτό εγώ που απεχθάνομαι κάθε είδους θρησκευτικό διαχωρισμό…

Μάλιστα, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν στο εσωτερικό της πΓΔΜ (οικονομική εξαθλίωση, κόντρα Σλαβομακεδόνων – Αλβανών), έχει παρατηρηθεί σε πολλούς Σλαβομακεδόνες, μια στροφή στην Ελλάδα και ένα κλίμα συμπάθειας προς τους Έλληνες. Ίσως η πΓΔΜ να επιζητεί μια ασπίδα προστασίας από την Ελλάδα. Σε καθαρά γεωπολιτικό επίπεδο, η Ελλάδα αυτή τη στιγμή παρόλο που βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, αποτελεί ίσως την πιο ισχυρή χώρα στα Βαλκάνια και παράλληλα αποτελεί τον εγγυητή ασφάλειας της εύφλεκτης αυτής περιοχής. Η Ελλάδα οφείλει να αγκαλιάσει αυτή τη γείτονα χώρα και να μην πέφτει στην παγίδα του εθνικισμού που έχουν υιοθετήσει οι νεοσύστατες μικρές βαλκανικές χώρες. Ευτυχώς η Ελλάδα απαλλάχθηκε από διάφορες παιδικές της ασθένειες, όπως π.χ. αλυτρωτισμό και μεγαλοϊδεατισμό. Η Ελλάδα άργησε να το καταλάβει αυτό, αλλά το κατάλαβε. Το θέμα είναι να το καταλάβει και η πΓΔΜ…

Εν κατακλείδι, αυτή η επίσκεψη στα Σκόπια, υπήρξε διδακτική. Βλέποντας αυτά τα καραγκιοζιλίκια των γειτόνων μας, πρέπει κάποια στιγμή να αναλογιστούμε τα δικά μας καραγκιοζιλίκια. Όπως οι γείτονες μας, καπηλεύονται και οικειοποιούνται την ιστορία άλλων χωρών, έτσι κι εμείς είναι ηλίθιο να θεωρούμε ότι το Βυζάντιο, η Μακεδονία, ο Εύξεινος Πόντος και η Μικρά Ασία για παράδειγμα, ανήκαν εξ’ ολοκλήρου στους Έλληνες, σε εποχές μάλιστα που δεν υπήρχαν καν εθνικά κράτη με καθορισμένα σύνορα! Είναι τόσο δύσκολο να καταλάβουμε ότι το Βυζάντιο δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την Ελλάδα; Είναι τόσο δύσκολο να καταλάβουμε ότι η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν μια πολυεθνική αυτοκρατορία και όχι ελληνική; Ή νομίζουμε ότι επειδή στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία που είχε ως διεθνή γλώσσα την ελληνική, σημαίνει ντε και καλά πως Βυζάντιο=Ελλάδα; Ας μην είμαστε αφελείς. Στην Ελλάδα έχουμε την τάση να οικειοποιούμαστε τα πάντα, ακόμα και αυτά που δεν μας ανήκουν ολοκληρωτικά. Είναι τόσο δύσκολο να καταλάβουμε πως άλλο ελληνισμός και άλλο ελληνικό κράτος; Ελληνισμός υπάρχει και στις ΗΠΑ για παράδειγμα με τη συνοικία της Αστόριας στην Νέα Υόρκη. Τι πάει να πει δηλαδή, ότι πρέπει να την προσαρτήσουμε στην Ελλάδα; Ας μην μπερδεύουμε τις έννοιες ελληνισμός και ελλαδισμός…

Ας μην “σκοπιανοποιήσουμε” τον εγκέφαλό μας και ας σταματήσουμε επιτέλους να ονειρευόμαστε Αγίες Σοφιές, χαμένες πατρίδες, αλησμόνητους τόπους κι άλλες τέτοιες ηλιθιότητες που μας γυρνούν χρόνια πίσω. Μην κάνουμε κι εμείς αυτά που κοροϊδεύουμε και χλευάζουμε στους γείτονές μας. Γιατί και αυτοί προσπαθούν, όπως και εμείς, να οικειοποιηθούν τα πάντα.

Ας κοιτάξουμε με πιο ψύχραιμη ματιά την ιστορία, απαλλαγμένοι από κάθε είδους πάθη. Γιατί δυστυχώς, η ιστορία που διδάσκεται στα σχολεία όλων των χωρών του κόσμου, αποσιωπά πολλά πράγματα και πολλές φορές δημιουργεί μύθους. Πολλοί Έλληνες εθνικιστές λένε π.χ. “η Μακεδονία είναι μόνο μία και είναι ελληνική” και όταν τους ρωτήσεις να σου εξηγήσουν το γιατί, δεν ξέρουν να σου απαντήσουν! Ας καταλάβουμε, πως είναι ανοησία να είμαστε περήφανοι για μια ιστορία την οποία δεν γνωρίζουμε. Ας την διαβάσουμε πρώτα και μετά ας μιλήσουμε για περηφάνεια.

Είμαι σίγουρος πως αν διαβάσουμε την ιστορία με μια πιο αντικειμενική ματιά, ψύχραιμα και χωρίς πάθη, τότε θα αγαπήσουμε πραγματικά την πατρίδα μας. Γιατί τον πατριώτη δεν τον κάνουν τα “ζήτω η Ελλάδα” και τα “περήφανος ως Έλλην”. Ο πατριώτης δείχνει την αγάπη του προς την πατρίδα με πράξεις και όχι με γηπεδικού τύπου κραυγές…

Ας κατανοήσουμε ότι δεν αποτελούμε τους εκλεκτούς της οικουμένης. Γιατί τα ίδια πιστεύουν για τους εαυτούς τους και οι “Μακεδόνες” και οι Σέρβοι και οι Αλβανοί και όλοι οι λαοί του κόσμου.

Σήμερα στα Σκόπια δεν θίχτηκα ως Έλληνας, αλλά θίχτηκα ως άνθρωπος με αυτή την κακόγουστη εθνικιστική αισθητική. Και γιατί το λέω αυτό; Προσωπικά λέω όχι στην εθνική υπερηφάνεια. Δεν είμαι περήφανος για κάτι που η φύση διάλεξε για εμένα. Η ίδια η φύση επέλεξε να γεννηθώ στην Ελλάδα (αυτονόητο νομίζω). Είμαι όμως περήφανος γι’ αυτά που έχω αποκτήσει μόνος μου, με τον δικό μου κόπο. Είμαι περήφανος τις αντιλήψεις, τις ιδέες και τον τρόπο ζωής που εκπροσωπώ, τα οποία προήλθαν μέσα από τον δικό μου προσωπικό αγώνα και τη δική μου προσωπική αναζήτηση.

Παντού ακούω τις ίδιες σαχλαμάρες. Περήφανος που είμαι Έλληνας, περήφανος που είμαι “Mακεδόνας”, περήφανος που είμαι Αμερικανός, περήφανος που είμαι Αλβανός, περήφανος που είμαι Σέρβος και ούτω καθεξής. Και αυτό που έχω καταλάβει, είναι ότι η εθνική υπερηφάνεια, είναι γι’ αυτούς που δεν έχουν καμιά άλλη υπερηφάνεια πάνω τους και προσπαθούν μέσω αυτής, να δώσουν υπόσταση στη μικροσκοπική προσωπικότητά τους.

Αυτοπροσδιορίζομαι ως Έλληνας. Γιατί έτσι γράφει στην ταυτότητά μου, έτσι γράφει στο διαβατήριό μου και έτσι υποδηλώνει η πινακίδα που κοσμεί την ταξιδιάρα μοτοσυκλέτα μου. Δεν έχω όμως κανένα απολύτως δικαίωμα να θεωρώ τον εαυτό μου ανώτερο από κάποιον άλλο, λόγω εθνικότητας. Όπως δεν ανέχομαι από κάποιον άλλο, να με θεωρεί κατώτερο για τον ίδιο ακριβώς λόγο.

Και που θέλω να καταλήξω: όσες διαφορές κι αν έχουμε με τη συγκεκριμένη χώρα σε καθαρά πολιτικό επίπεδο, οι άνθρωποι μεταξύ τους δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα. Οι άνθρωποι θέλουν από τη φύση τους να ζουν ειρηνικά και αρμονικά. Και αυτό είναι η ευχή όλων, ιδίως σε αυτή την πολύπαθη περιοχή των Βαλκανίων…

Πάω να κοιμηθώ τώρα γιατί είμαι πτώμα! Αύριο δεν έχω αποφασίσει τι να κάνω. Να πάω Ελλάδα ή να συνεχίσω στην πΓΔΜ; Ή μήπως να τα συνδυάσω και τα δύο και σ’ όποια χώρα με βγάλει ο δρόμος;

Dobra nok!

Έξοδα – Σημειώσεις:

Βενζίνη: 19,70 €
Διόδια: Π.Γ.Δ.Μ. (2 σταθμοί, 0,70 €)
Διαμονή: Unity Hostel Skopje (10,10 €)
Eισιτήρια: Λεωφορείο (1 €), Cele Kula (1,30 €)
Λοιπά: 10,60 €
Σύνολο: 43,40 €
Γενικό Σύνολο: 1.065,10 €