Balkan Express: του δρόμου η χαρά

Ημέρα 15^η: Τετάρτη 15 Αυγούστου 2012, Ιstanbul

Ένας Γιουνάν στην Πόλη

Ξυπνώ και κοιτώ το κινητό. Δεκαπέντε Αυγούστου του 2012 λέει και η μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης με βρίσκει σε μια μουσουλμανική χώρα! Μη με λέει κι άπιστο ο ιεροψάλτης θείος μου, μέρα που ‘ναι σήμερα, θα πάω ν’ ανάψω ένα κερί στην Αγιά Σοφιά. Κερί βέβαια δεν θ’ ανάψω, καθώς πλέον λειτουργεί ως μουσείο. Αφήνω στην άκρη, κεριά και λιβάνια και διάφορες άλλες χριστιανικές μ@λ@κίες (βούτυρο στο ψωμί του κάθε παπά και καντηλανάφτη που πλουτίζει από τον οβολό του πιστού) και θα πάω ν’ ανάψω το κερί της ψυχής μου, στην εκκλησία που τόσα άκουγα γι’ αυτήν όταν πήγαινα στο δημοτικό. Μια στάση απαραίτητη για κάθε Έλληνα που σέβεται τον εαυτό του αλλά και την ιστορία του. (Κι εγώ τα σέβομαι αυτά, αλλά τους παπάδες –όχι όλους- γουστάρω να τους βρίζω! Όπως και τους δήθεν πιστούς. Μου τη δίνουν ρε παιδάκι μου, πως αλλιώς να το πω;)

Τρώω πρωινό για δεύτερη συνεχόμενη ημέρα! Πρώτη μου δουλειά είναι μια σύντομη βόλτα μέχρι να βρω ταχυδρομείο να πληρώσω το πρόστιμο, να μου φύγει κι αυτός ο μπελάς – η μάλλον, ο μόνος μπελάς! Βρίσκω και ο υπάλληλος μου λέει πως τα ταχυδρομεία εξυπηρετούν μόνο Τούρκους πολίτες, όσον αφορά την πληρωμή των τροχαίων παραβάσεων. Πράγμα που σημαίνει ότι οι επισκέπτες άλλων χωρών, καλούνται να τα πληρώσουν μόλις εγκαταλείψουν τη χώρα, στον συνοριακό σταθμό. Δηλαδή, αν θέλω να μείνω ένα μήνα κάπου κεντρικά στην Τουρκία, θα πρέπει να πάω στα σύνορα για να πληρώσω το πρόστιμο;

Mετά από μια σύντομη βόλτα στο Grand Bazzar, περπατώ σε σοκάκια και δρομάκια της πόλης για να αφουγκραστώ την καθημερινότητα των ντόπιων.

Παίζουμε μια Τζένγκα με κουλούρια;

Μετά από κάμποση ώρα, βρίσκομαι στην πλατεία που βρίσκεται η Αγιά Σοφιά και το Μπλε Τζαμί όπου θα επισκεφθώ την Αγιά Σοφιά. Στο δρόμο πολύς κόσμος και πολλά γκρουπ τουριστών. Άκουσα ελληνικά από ένα τέτοιο θρησκευτικό γκρουπ, αλλά δεν τους πλησίασα γιατί οι πιο πολλοί είναι ηλικιωμένοι και το πιο πιθανό θα ήταν να με ζαλίσουν με ανακριτικές ερωτήσεις τύπου “από πού είσαι και τι κάνεις εδώ” ή να μου δίνουν συμβολές του στυλ ”και μην τρέχεις με τη μηχανή, γιατί οι μηχανές είναι σκοτώστρες” και άλλα τέτοια διάφορα. Άσε δηλαδή που μπορεί να με κοιτούσαν και με μισό μάτι επειδή είμαι “μηχανόβιος”. Από μακριά κι αγαπημένοι λοιπόν, δεν μ’ αρέσει να μου τα πρήζουν πρωί πρωί, οπότε ας τους αποφύγω. Τώρα αν το γκρουπ είχε και ‘κάνα γκομενάκι, πολύ πιθανόν να τους πλησίαζα. Αλλά αφού δεν έχει, την κάνω με ελαφριά μιας και θα επισκεφθώ αυτό το κόσμημα του ελληνισμού, τη μοναδική και επιβλητική ακόμα και στις μέρες μας Αγιά Σοφιά.

Με τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης το 330, κρίθηκε επιτακτική η ανάγκη για την ανέγερση ενός ναού της Αγίας Σοφίας, βάση του προγράμματος οικοδόμησης γύρω από το Μέγα Παλάτι. Η πρώτη Αγία Σοφία εγκαινιάστηκε το 360 από τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο Β’ και μαζί με τον ναό της Αγίας Ειρήνης, αποτελούσε τον κυριότερο καθεδρικό ναό της Κωνσταντινούπολης και συνάμα έδρα του Πατριαρχείου. Το 404 καταστράφηκε από πυρκαγιά και επανοικοδομήθηκε τα επόμενα χρόνια. Ο νέος ναός εγκαινιάζεται το 415 υπό τη βασιλεία του Θεοδοσίου Β’. Ιστορικές πηγές της εποχής αναφέρουν πως στο εσωτερικό του φυλάσσονταν ιερά κειμήλια μεγάλης αξίας από χρυσό ή ασήμι. Κατά τη Στάση του Νίκα στις 11 Ιανουαρίου του 532 που διήρκεσε επτά ημέρες, ο ναός υπέστη μεγάλες φθορές και άμεσα δρομολογήθηκε η ανοικοδόμησή του.

Ο Βυζαντινός Ναός της Ύπατης Σοφίας του Ένσαρκου Λόγου του Θεού ή Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας ή Αγία Σοφία ή Αγιά Σοφιά ή Μεγάλη Εκκλησία. Η κατασκευή της Αγίας Σοφίας ολοκληρώθηκε στη σημερινή της μορφή, το 537 υπό τη βασιλεία του Ιουστινιανού Α’ και στις 27 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους έγιναν τα εγκαίνιά της. Σχεδιάστηκε από τον Ανθέμιο από τις Τάλλεις και τον Ισίδωρο από την Μίλητο. Τότε σύμφωνα με τον θρύλο, ο Ιουστινιανός είπε τη φράση “Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών!” θέλοντας με αυτά τα λόγια να εκφράσει το θαυμασμό του για τον ναό, τον οποίο θεωρούσε πιο θαυμαστό κι από τον ναό του Σολομώντα στα Ιεροσόλυμα. Ένα ναοδόμημα σημαντικό, όχι μόνο για τη βυζαντινή, αλλά και για την παγκόσμια αρχιτεκτονική. Από το 360 έως το 1453 λειτουργούσε ως ο ορθόδοξος καθεδρικός ναός της Κωνσταντινούπολης, με εξαίρεση την περίοδο 1204–1264 όπου ήταν ρωμαιοκαθολικός. Υπέστη τεράστιες ζημιές τόσο από τους Φράγκους, όσο και από τους Οθωμανούς με την άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου 1453, οι οποίοι προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές στις τοιχογραφίες του ναού, καθώς σύμφωνα με το Ισλάμ, η απεικόνιση του ανθρωπίνου σώματος θεωρείται βλασφημία.

Το 1934 ο ιδρυτής της σύγχρονης Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, στα πλαίσια εκσυγχρονισμού της Τουρκίας, μετέτρεψε τον ναό σε μουσειακό χώρο.

Ο ναός είναι χτισμένος σε αρχιτεκτονικό ρυθμό, βασιλικής με τρούλο και ο κύριος χώρος του οικοδομήματος, έχει σχήμα κυβοειδές. Ο τρούλος διαμέτρου 31 m, εδράζεται σε τέσσερις κτιστούς τετράγωνους στύλους, οι οποίοι απέχουν μεταξύ τους 30 m και στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα έδρασης του τρούλου.

Είμαι κάπως συγκινημένος και δεν ξέρω το γιατί. Μάλλον θα είναι το υποσυνείδητό μου, αλλά αποφεύγω τις βαθυστόχαστες σκέψεις, διότι δεν τις πάω, αλλά δεν με πάνε κι από μόνες τους. Μετά από αρκετή ώρα στην Αγιά Σοφία, έφτασε η ώρα να αποχωρήσω και να ξαναβρεθώ για άλλη μια φορά έξω στην πλατεία.

Απέναντι από την Αγιά Σοφιά, βρίσκεται το Sultanahmet Camii ή γνωστό ευρέως και ως Mπλε Τζαμί, το οποίο θεωρείται ως ένα από τα διασημότερα θρησκευτικά κτίρια στον κόσμο. Το παρήγγειλε ο σουλτάνος Αχμέτ Α’ στον Μεχμέτ Αγά, μαθητή του σπουδαίου Μιμάρ Σινάν. Εκείνη την εποχή προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στο μουσουλμανικό κόσμο, λόγω των έξι μιναρέδων του, στοιχείο που υπήρχε τότε, μόνο στο τζαμί του Μωάμεθ στην Μέκκα. Ίσως σε αυτή την κίνηση εντυπωσιασμού ή ματαιοδοξίας του Αχμέτ Α’, να συνετέλεσε και το γεγονός πως η Οθωμανική Αυτοκρατορία διένυε τις καλύτερες των ημερών της. Ο ίδιος όμως ο Αχμέτ Α’ για να κατευνάσει τις αντιδράσεις, χρηματοδοτεί την ανέγερση άλλου ένα μιναρέ στην Μέκκα.

Έχω την αίσθηση ότι η μεγαλοπρέπεια της Αγίας Σοφίας είναι ανυπέρβλητη συγκριτικά με το Μπλε Τζαμί, το οποίο αποτελεί αντίγραφό της. Και εξηγούμαι για να μην παρεξηγούμαι… δεν το λέω εθνικιστικά (μακριά από μας) ούτε με βάση τα θρησκευτικά πιστεύω μου (έχω και τέτοια;) αλλά όσο μπορώ αντικειμενικά. Ούτε προσπαθώ να κάνω ένα συγκριτικό αρχιτεκτονικής ναών που όχι απλά δεν είμαι κατάλληλος γι’ αυτό, αλλά αδαής. Ας μην κοροϊδευόμαστε και ας μιλήσουμε ανοιχτά παραμερίζοντας, πατρίδες, θρησκείες και λοιπά πιστεύω μας. Και ας υποθέσουμε, ότι δεν είμαι Έλληνας χριστιανός μοτοσυκλετιστής, αλλά ένας Ευρωπαίος καθολικός που ήρθε με το μοτοσακό του, στην Κωνσταντινούπολη. Πιστεύω πως το βλέμμα μου θα κολλούσε περισσότερο στην Αγιά Σοφιά και λιγότερο στο Μπλε Τζαμί. Όπως και των τουριστών που παρατηρούσα ότι ήταν καρφωμένοι στην Αγιά Σοφιά. Βέβαια το βράδυ τα πράγματα αλλάζουν καθώς ο φωτισμός της Αγιάς Σοφιάς είναι απλά μέτριος, ενώ αντιθέτως του Μπλε Τζαμιού, εντυπωσιακός.

Στο Μπλε Τζαμί μπήκα μέσα για πολύ λίγο, αλλά δεν προχώρησα στα ενδότερά του, σεβόμενος τη θρησκευτική κατάνυξη των μουσουλμάνων και μάλιστα σε περίοδο Ραμαζανιού, τη μεγαλύτερη θρησκευτική εορτή του Ισλάμ. Δεν θα ήταν σωστό εκ μέρους μου να φωτογραφίζω σαν χαζοχαρούμενος τουρίστας, τον άλλο που προσεύχεται. Κι αυτοί είναι φανατίλες, δεν καταλαβαίνουν τίποτα! Μην προσβάλλεις τη θρησκεία τους, το λιγότερο που θα σου κάνουν, είναι να σε πάρουν στο κυνήγι! Προσευχηθείτε στον Αλλάχ φίλοι μου και κάποια άλλη φορά που δεν θα έχει τόσο κόσμο, θα δω και το Μπλε Τζαμί καλύτερα και με την ησυχία μου. Και θα το δω, την ώρα που φωτίζεται από τον ήλιο, όταν αυτός δύει…

Σημειώνω εδώ πως κοιτώντας τις φωτογραφίες που τράβηξα από το Μπλε Τζαμί, οι επιβλητικοί μιναρέδες του μοιάζουν να έχουν μια κλίση στην αποτύπωσή τους στο φωτογραφικό φακό. Και για να το κάνω πιο λιανά μοιάζουν σαν να λυγίζουν όπως τον Πύργο της Πίζας ένα πράμα δηλαδή…

Ή εγώ είμαι μέγας φωτόγκραφερ ή η DSLR μου τα σπάει! Μάλλον συμβαίνει το δεύτερο…

Σημειωτέον πως από διάφορα σημεία της πόλης είναι ορατοί και οι έξι μιναρέδες του Μπλε Τζαμιού, αναδεικνύοντας και με αυτόν τον τρόπο την επιβλητικότητά τους.

Η Κωνσταντινούπολη βρίθει από τεμένη και τζαμιά, τα οποία κάνουν επιβλητική την παρουσία τους, σε όποιο σημείο της και να βρίσκεσαι. Περπατώ από το πάρκο που βρίσκεται έξω από το Top Kapi Sarayi και λίγο αργότερα βρίσκομαι στου… Βοσπόρου τα στενά! Πολλά πλοία με τους τελάληδες να προσκαλούν μέσω τηλεβόα, τουρίστες για μια κρουαζιέρα στον Βόσπορο. Μου περνάει από το μυαλό και το αφήνω για πιο απόγευμα. Περπατώ τη γέφυρα του Γαλατά και φτάνω στην απέναντι μεριά του Βοσπόρου, όπου ξεχωρίζει ο Πύργος του Γαλατά.

Κάτω από τη γέφυρα υπάρχουν πολλά εστιατόρια και μαγαζιά, ενώ πάνω σ’ αυτήν πολλοί ψαράδες.

Περπατώ πάλι μέχρι την περιοχή του Aksasaray όπου σειρά έχει το Μεγάλο Παζάρι ή Grand Bazaar ή Kapali Carci ή Misir Carci.

Σ’ αυτόν τον χώρο χτυπούσε για πολλούς αιώνες η καρδιά της Οθωμανικής οικονομίας, όπου συναντιόντουσαν έμποροι από την Δαμασκό, την Υεμένη, την Ανατολία, τα Βαλκάνια και το Αιγαίο. Σήμερα έχει πλέον τουριστικό χαρακτήρα, διατηρώντας παράλληλα κάποια στοιχεία της παράδοσής του. Εδώ μπορείς να παζαρέψεις πολλά προϊόντα, χώρος ιδανικός γι’ αυτούς που κατέχουν άριστα το σπορ του παζαρέματος.

Είναι μεσημέρι και κάνει πολύ ζέστη. Αισθάνομαι λίγο κουρασμένος, καθώς τόσες ημέρες στους δρόμους με τη μοτοσυκλέτα, αλλά και πεζός, αρχίζουν να με κάνουν να την αισθανθώ. Αφού έχω τσιμπήσει κάτι στα γρήγορα, επιστρέφω στο ξενοδοχείο για έναν ολιγόωρο μεσημεριανό ύπνο.

Νωρίς το απόγευμα περπατώ πάλι στον δρόμο και αποφασίζω στις λίγες ώρες που θα μείνω ακόμα, να δω, δυο πράγματα. Η Κωνσταντινούπολη έχει πολλά αξιοθέατα και μέρη να δεις και σίγουρα δεν μπορείς να τα δεις σε τόσο λίγο χρόνο. Περνώντας για τελευταία φορά από την Αγιά Σοφιά κατευθύνομαι προς το Τopkapi Sarayi το οποίο βρίσκεται ακριβώς απέναντί της.

Για πολλούς αιώνες χτυπούσε σε αυτό η καρδιά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και αποτελούσε την επίσημη κατοικία των Σουλτάνων. Αποτελείται από την αυτοκρατορική πύλη, τέσσερα προαύλια και το χαρέμι το οποίο περιλαμβάνει 300 δωμάτια, κήπους και συντριβάνια. Η ώρα είναι έξι και κάτι, πράγμα που σημαίνει ότι το χαρέμι έκλεισε προ ολίγου και πληρώνω είσοδο, να δω τουλάχιστον το παλάτι.

Για αρκετή ώρα βρίσκομαι ανάμεσα σε πολλούς χώρους μαζί με πλήθος επισκεπτών. Σε μια άκρη του υπάρχει μια θέση θέας, όπου μπορείς να δεις πανοραμικά τον Βόσπορο, τις γέφυρές του και άλλα πολλά.

Μετά την αποχώρησή μου από το παλάτι παίρνω το τραμ για την περιοχή Kabatas και μετά την αποβίβασή μου, περπατώ περίπου μισή ώρα στην περιοχή Besictas μέχρι να φτάσω σε μια πολυσύχναστη καφετέρια δίπλα στο κύμα, για να θαυμάσω τη διάσημη γέφυρα Boazici Koprusu, σήμα κατατεθέν του Βοσπόρου.

Όση ώρα περπατώ στη Besictas, παρατηρώ πολλές φωτογραφίες του μεγάλου ηγέτη των σύγχρονων Τούρκων Κεμάλ Ατατούρκ, με στιγμές από την πολιτική και προσωπική του ζωή, οι οποίες φωτίζονται αναλόγως σε ένα μεγάλο τμήμα επί της οδού. Το μάτι μου πέφτει και σ’ ένα εντυπωσιακό κτίριο που λογικά πρέπει να είναι το Dolmabahce Sarayi. Το μάτι μου πέφτει και στο νησάκι – φάρο που βρίσκεται στη μέση του Βοσπόρου, όπου εκεί βρίσκεται ο πύργος του Λεάνδρου ή Kiz Kulesi τουρκιστί.

Προσπαθώ να περπατήσω δίπλα στα νερά του Βοσπόρου, αλλά ο δρόμος σε κάποια σημεία διακόπτεται, αναγκάζοντάς με να περνώ και από πεζοδρόμια κεντρικών δρόμων.

Πλέον αρχίζει να νυχτώνει και παράλληλα η γέφυρα αρχίζει να φωταγωγείται. Το θέαμα είναι μοναδικό και ο φωτισμός της αλλάζει συνεχώς χρώματα. Μένω για αρκετή ώρα μέχρι να καταφέρω να βγάλω καμιά φωτογραφία της προκοπής, καθώς άφησα το απαραίτητο για νυχτερινή φωτογράφιση τρίποδο, στο ξενοδοχείο.

Η Boazici Koprusu ή γέφυρα Ατατούρκ, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, εγκαινιάστηκε στις 29 Οκτωβρίου του 1973, την ημέρα της 50ής επετείου από την ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας. Από τότε η ασιατική και η ευρωπαϊκή πλευρά της Τουρκίας, ενώθηκαν με αυτή τη γέφυρα. Το μήκος των 1.560 m και το ύψος των 64 m από την επιφάνεια της θάλασσας, την καθιστούν την 6η πιο μακρύτερη γέφυρα στον κόσμο. Το όλο θέαμα της εντυπωσιακής γέφυρας, με παραπέμπει στο 2008 και στο ταξίδι μου στις ΗΠΑ, όπου μόνο εκεί και συγκεκριμένα στην Νέα Υόρκη, έχω δει παρόμοιο θέαμα.

Πλέον παίρνω ταξί καθώς δεν σηκώνει άλλο περπάτημα μισής τουλάχιστον ώρας, και πάω προς τον σταθμό, όπου το τραμ με πηγαίνει στη βάση μου. Τρώω ένα βρώμικο από καντίνα και μετά φρέσκο παγωτό σε μαγαζί του είδους, πριν οδηγηθώ στο ξενοδοχείο για ξεκούραση.

Το ρολόι δεν έχει δείξει ακόμα μεσάνυχτα και αύριο πρέπει να είμαι στον δρόμο από τις έξι το πρωί. Θα πάρω τον δρόμο της επιστροφής, κατεθείαν για το λιμάνι του Πειραιά, απ’ όπου με περιμένει το καράβι για την επιστροφή στην Κρήτη. Η απόσταση είναι περίπου 1.100 με 1.200 km. Και τόσα πολλά χιλιόμετρα, δεν έχω ξανακάνει σε μια ημέρα. Για να δούμε, θα τα καταφέρω;